Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden görüşme yöntemine göre veriler toplanmıştır. Yapılandırılmış görüşmede amaç, görüşülen bireylerin verdikleri bilgiler arasındaki paralelliği ve farklılığı saptamak ve buna göre karşılaştırmalar yapmaktır (Brannigan, 1985).
Bu araştırmada pilot uygulama yapılmadan önce bir öngörüşme yapılmış, ayrıca konuyla ilgili alanyazın taranarak öncelikle bir taslak liste oluşturulmuştur. Sonrasında pilot uygulama için 20 soru hazırlanarak uygulanmış, pilot uygulama sonucu analiz ve değerlendirmeler yapılarak, tekrar eden cevaplar, gereksiz olabilecek sorular belirlenip, görüşme formuna son hali verilerek, asıl görüşme uygulaması için 10 tane görüşme sorusu oluşturulmuştur.
Araştırmaya katılmayı kabul etmiş olan yöneticilerle uygun gün ve saatler belirlenip görüşmeler yapılmıştır. Görüşmelerin tamamı araştırmacı tarafından ve bire bir olarak gerçekleştirilmiştir. Anlaşılır şekilde sorular sorulmuş ve görüşmelere
hazırlıklı gidilmiştir. Etkili bir görüşme için görüşmecilere karşılıklı iletişim halinde sorular sorulmuş, ayrıntılı ve derinlemesine bilgi vermeye teşvik edilmiş ve geri bildirimlerde bulunulmuştur.
Araştırmanın amacı belirtilmiş ve bu görüşmenin verilerinin sadece araştırma için kullanılacağı, kesinlikle görüşmeyi yapan kişinin adının, okulunun gizli kalacağı, verilerde kodlama kullanılacağı ve kesinlikle kendi adlarının yer almayacağı gibi konularda açıklama yapılarak araştırma izin belgesinin ve görüşme sorularının bir fotokopisi gösterilmiştir. Görüşmelere izin belgesi, görüşme onay formu ve görüşme sorularının bir örneği ile gidilmiştir. Görüşme onay formu ve Görüşme soruları ekler listesinde yer almaktadır. Görüşmeler sırasında izin verenlerle ses kaydı, izin vermeyenlerle not alma sistemi kullanılmıştır. Yönlendirmelerden ve birey üzerinde gereksiz bir soru yükü oluşturacak sorulardan kaçınılmıştır.
Nitel Araştırmacının Davranışına İlişkin Bazı İlkeler: Nitel araştırma, olay ve
olguları kendi ortamları içerisinde çalışmakta, bu doğal ortamdaki kişilerin olay ve olguları nasıl gördüklerini incelemektedir (Yıldırım ve Şimşek, 2013). Nitel araştırmacının bu doğal ortamda nicel araştırmacıdan farklı olarak bazı görev ve sorumlulukları vardır.
Nitel araştırmada araştırmacı, kullanılan yöntemin sınırlılıklarını bilerek hareket etmelidir. Araştırdığı olay ve olgulara karşı kişisel yargı ve eğilimlerinden uzak durmalıdır. Doğal ortamında çalıştığı bireylerin algılarını ortaya çıkarmak için çabalamalıdır. Nitel araştırmacı, araştırdığı olay ve olgulara karşı çok boyutlu düşünmelidir. Araştırma esnasında sosyal anlamda aktif olmalı, iletişim becerilerini kullanmalıdır. Araştırmacı kurumlara, kişilere saygılı olmalıdır, davranışlarında etik olmalıdır. Doğal ortam içerisinde araştırmasını yaparken, olayları kontrol etmeye veya yönlendirmeye çalışmamalıdır. Nitel araştırma süreci araştırmacı açısından oldukça dikkat ve özen gerektiren bir konudur. Araştırmacı atacağı her bir adımı dikkatle planlanmalı, süreç içerisinde gelişen olaylara karşı hazırlıklı olarak gerekirse tekrar düzenlemeler yapmalı ve görev ve sorumluluklarının bilincinde çok boyutlu düşünebilmelidir (Yıldırım ve Şimşek, 2013).
Gözlem, herhangi bir ortamda ya da kurumda oluşan davranışı ayrıntılı olarak tanımlamak amacıyla kullanılan bir yöntemdir. Eğer bir araştırmacı, herhangi bir ortamda oluşan bir davranışa ilişkin ayrıntılı, kapsamlı ve zamana yayılmış bir resim elde etmek istiyorsa, gözlem yöntemini kullanabilir (Bailey, 1982’den akt. Yıldırım ve Şimşek, 2013).
Görüşmeler sırasında yapılan gözlemlerin notları şu şekildedir;
EG1: Okul yöneticisi soruları cevaplamaya oldukça istekliydi. Bir öğretmen imza
attırdı.Pazar günü turnuva var, parası daha ayarlanmadı, ayarlanacak dedi (perşembe akşamı). Odaya girenler içerisinde en saygılı, usul bilen kişiydi. Çay servisi yapan görevli iletişime girmeden işini yapıp çıktı. Müdür giriş kısmındayken bir bayan öğretmen kapıdan doğrudan evrağı masaya kadar götürdü. Okul müdürünün kapısı herkese açıktı. Okul müdürü işlerin yürütülmesi için statüsünü arka plana atabiliyordu.
EG2: Görüşmeler sırasında samimi ve sıcak bir ortam gerçekleşti. Okul yöneticisi
oldukça misafirperverdi. Sorulara cevap verirken okuluyla ilgili örneklere yer verdi. Görüşmede istekliydi. Müdür yardımcısı geldi. Usulüne göre izin isteyip çıkacağını söyledi. Bir diğer müdür yardımcısı da yine saygılı bir şekilde odaya girdi. Çay servisi yapan görevli iletişime geçti. Kibardı.
EG3: Okul yöneticisi sorulara olabildiğince ayrıntılı cevap vermeye çalıştı. Konu
hakkında meraklı ve istekliydi. Müdür odasına bir öğretmen üsluplu şekilde girip evrak imzalattı. Bir diğer öğretmen samimi bir şekilde girip ihtiyacı olan bir eşyayı istedi. Müdür odası öğretmenlerin girmeye çekindikleri bir yer değildi. Herkesin rahatlıkla kapıdan girebildiği ve iletişime geçebildiği bir ortam vardı. Kendisi de odanın hep açık olduğunu, isteyenin girebildiğini belirtmişti. Çay servisi gayet kibar bir şekilde yapıldı. Müdür görevliyle iletişime geçti.
EG4: Müdür odasının kapısı hep açıktı. Girmek isteyen birkaç kişi doğrudan içeri girdi
ve durumu izah etti. Bir öğretmen girebilir miyim? diye sorarak girdi. Çay servisi yapan kişiden kibarca çay istedi. Görüşme sırasında aynı anda başka misafirler gelmek istedi fakat onları nazik bir şekilde başka bir zamana erteledi. Görüşmesi olduğunu o an için müsait olmadığını ancak daha sonrasında onlarla görüşebileceğini söyledi. Sorulara net ve açık bir şekilde cevaplar verdi.
EG5 : Görüşme sırasında iyi bir iletişim dili kullandı. Soruları cevaplarken istekli ve
gayretliydi. Kapı açıktı. İki-üç öğretmen imza için kapıyı çalarak içeri girdiler. Saygılıydılar. Görüşmede samimi ve içten cevaplar alındı.
EG6: Çok güzel bir şekilde karşılama yaptı. Güler yüzlüydü. Hal hatır sordu.
Görüşmeye başlarken telefon geldi. Misafir gelecekti. Görüşmesi olduğunu, müsait olmadığını karşıdaki kişiye nazikçe söyledi.Birkaç kere odaya ziyaretçi geldi fakat yine nazikçe müsait olmadığını söyledi. İmza attırmak için stajyer öğrenciler geldi. Onlarla çok güzel ilgilendi, sohbet etti. Çay servisi yapan bayanlar oldukça saygılı ve naziktiler. Görüşme bittiğinde beni yine aynı şekilde çok nazik uğurladı. Dış kapıya kadar eşlik
etti.
EG7: Güleryüzlü bir karşılama ve uğurlama yaptı. Çay servisi yapan personeline karşı
kibardı. Odaya imza için gelen öğretmenler hiç iletişime geçmeden imza attırıp gittiler. Sorularla ilgili ayrıntılı açıklamalar yapmaya çalıştı. Odanın kapısı hep açıktı. İsteyen rahat bir şekilde girebildi.
EG8: Gayet kibar bir karşılama yaptı. Öğretmenler kapıyı çalıp izin isteyerek girdi.
Görüşme esnasında birkaç kişiyi müsait olmadığını söyleyip sonrasında görüşelim diye nazikçe reddetti. Güçlü bir iletişim dili vardı. Konular hakkında bilgi vermeye istekliydi. Görüşme için elinden geldiğince cevaplar vermeye çalıştı. Çay isterken nazikti.
EG9: Odaya herhangi bir konuyla ilgili gelen öğretmenlerle ilişkilerinin çok sıcak ve
saygılı olduğu belliydi. Bir öğrenci sınava girememiş. Durumunu belirtti. Onunla babacan bir tavırla ilgilendi. Diğer müdür yardımcısı geldi. Onunla da saygılı ve samimi bir diyaloğu vardı. Uzun zaman alacak diğer görüşme taleplerini kibarca reddetti. Görüşmeye odaklandı. Çay servisi yapan bayandan çok nazik bir şekilde çay istedi.
EG10: Görüşme sırasında içten ve samimi bir iletişime geçildi. Sorulara cevap verirken
güçlü bir iletişim dili kullandı. Okul konularıyla ilgili arayanlara daha sonra müsait olacağını söyledi.
EG11: Kibar bir karşılama yaptı. İletişim dili güçlüydü. Sorulara içtenlikle cevap
vermeye çalıştı. Gelen öğrencilerle ilgilenip gerekeni yaptı. Bir veli geldi. Onunla da güzel iletişim kurup istediği izin belgesini verdi. Diğer çalışma arkadaşlarıyla samimi diyalogları olduğu belliydi. Çay servisi yapan bayana karşı nazikti. Görüşme sonunda kibar bir uğurlama gerçekleştirdi.
EG12: Görüşmeye gittiğimde müdür okulun bahçe işleriyle uğraşıyordu. Okulun her
alanıyla ilgili olduğu, okulunu sahiplendiği, kendisini okuluna , işine adadığı belli oluyordu. Çok nazik bir karşılama ve uğurlama yaptı. Nazik bir şekilde çalışandan kahve istedi. Görüşme sırasında güçlü bir iletişim becerisi sergiledi. Sorulara konuyla ilgili olarak geniş kapsamlı cevaplar vermeye çalıştı.
EG13: Okulda güvenlik kamerasının yenilenme çalışmaları vardı. Ancak görüşmeye
zaman ayırdı. Sorulara odaklanarak samimi cevaplar verdi. Soruları cevaplarken istekliydi. Çay istediği personele karşı kibardı. Çalışanlarıyla esprili bir iletişimi var.
EG14: Nazik bir karşılama ve uğurlama gerçekleştirdi. Çalışanlar müdür söylemeden
hemen çay ikramında bulundular. Odaya gelen öğrencilerle iletişimi sıcaktı. Öğrenciler rahatlıkla sorunlarını ilettiler. Onlarla yakından ilgilendi. Görüşme esnasında da iletişim
dili güçlüydü. Soruları cevaplamaya istekli tavırlar sergiledi.
EG15: Nazik bir karşılama yaptı. Müdür odasının bir ağırlığı olduğu belliydi. Odaya
çay servisi dışında uğrayan olmadı. Servis yapan bayanla iletişime geçildi. Sorulara ayrıntılı cevaplar verdi. Görüşmeye olan isteği oldukça fazlaydı.
EG16: Çok misafirperverdi. Duruşu itibariyle ve konuşmalarıyla okulunu çok
sahiplenici bir şekilde davrandı. Esprili ve sıcak bir tutum sergiledi. Çay servisi yapan görevliye karşı çok nazikti. Beni uğurlarken çocuklarla özel ilgilendi.
EG17: Nazik bir karşılama gerçekleştirdi. Görüşme ortamında güçlü bir iletişim dili
kullandı. Sorulara cevap verirken hevesliydi. Cevapları netti. İçecek bir şey ikram etti.
EG18: Nazik ve samimi bir karşılama yaptı. Yanına gelen öğrencilerin sorunlarını
dinleyip çözüm üretti.Rahat bir iletişim ortamında görüşme gerçekleşti. Sorulara olabildiğince açıklayıcı cevaplar vermeye çalıştı. Çay servisi yapan bayana karşı kibardı.
EG19: Randevu saatinde nazik bir karşılama gerçekleştirdi. Sorulara çok özenli,
dikkatli, odaklanarak cevap verdi. Konuya karşı ilgiliydi. Çay servisi yapan kişiye teşekkür etti.
EG20: Kibar bir karşılama yaptı. Odaya birkaç öğretmen izin isteyerek girdi ve imza
attırdılar. Görüşme sırasında herhangi bir sorun yaşanmadan sağlıklı iletişim kuruldu. Sorulara cevap verirken özenli ve açıklayıcı olmaya dikkat etti.
EG21: Çok sıcak bir karşılama ve uğurlama yaptı. Okul çalışanlarıyla sıcak ve babacan
bir iletişimi vardı. Çocuklara sarıldı, onlarla ilgilendi. Okulun her bölümüyle yakından ilgiliydi, yaptıkları çalışmaları bana okulu gezdirerek anlattı. Kahve ikram eden bayana karşı çok nazikti.
EG22: Çok huzurlu bir şekilde odasında, klasik müzik eşliğinde çalışıyordu. Sorulara
oldukça net ve kısa cevap verdi. Odaya kimse gelip gitmedi. Görüşme boyunca görüşmeye odaklıydı. Herhangi başka birşeyle ilgilenmedi. Odasında asılı olan şu sözü vurguladı: “Serbestliği ararsan arzuların kölesi olursun, disiplini seçersen gerçek özgürlüğü bulursun.” Frank Herbert
EG23: Çok nazik bir karşılama ve uğurlama yaptı. Hemen çay ikramında bulundu.
Odaya gelen kişiler saygılıydılar. Onlarla ilgilenerek gereken işlemleri yaptı. Sağlıklı bir iletişim ortamı içerisinde görüşme gerçekleşti. Sorular karşısında istekli ve hevesli bir şekilde cevaplar alındı.
EG24: Sıcak bir karşılama yaptı. Öğretmenlerle yada öğrencilerle herhangi bir
konuşmaya, okuldan örnekler vermeye, çeşitli sıkıntılardan bahsetmeye hevesliydi.
EG25: Kibar bir karşılama ve uğurlama yaptı. Soru sormak için gelen öğretmenlerle
ilgilendi. Sıcak ve samimi bir ortamda görüşme gerçekleşti. Konu ilgisini çekmişti. Bu anlamda istekli bir şekilde sorulara yanıt verdi.
KG1: Sıcak bir karşılama yaptı. Konuyla ilgili olarak oldukça net ve açıklayıcıydı. Alan
ile ilgili tecrübelerinden yola çıkarak ayrıntılı cevaplar verdi. Mühür için stajyer öğrenciler geldi. Onları gayet güzel karşıladı. İşlerini halletti. Bir öğretmen kapıyı çalıp üsluplu bir şekilde bir konu ile ilgili bilgi verdi. Görüşme için oldukça gayretli ve istekliydi. Çay sevisi yapan kişi “Afiyet olsun.” diyerek kibar bir şekilde çay ikram etti.
KG2: Nazik bir karşılama ve uğurlama gerçekleştirdi. Çalışanlarla saygılı ve sıcak
diyalog içerisindeydi. Okuluna hakim bir yöneticiydi. Görüşme sorularına istekli ve içten cevaplar verdi. Çay servisi yapan bayana nazikti. Teşekkür etti. İletişimi gayet güzeldi.
KG3: Çok sıcak ve kibar şekilde karşılama yaptı ve görüşme sonunda kapıya kadar
uğurladı. Personeliyle saygılı ve samimi diyalogları oldu. Görüşme sırasında samimi bir ortamda iletişim kuruldu. Konu ile ilgili olabildiğince ayrıntılı konuşarak düşüncelerini aktarmaya istekliydi.
KG4: Hoş bir karşılama ve uğurlama gerçekleştirdi. Çalışanlarına karşı gayet nazikti.
Çay rica etti ve hizmet için teşekkür etti. Sorulara içtenlikle, önemseyerek cevaplar verdi.
KG5: Gayet sıcak ve nazik bir karşılama yaptı. Bir öğretmen ve bir öğrenci yanına
gelip soru sordu. Onlarla yakından ilgilendi. Görüşme sırasında konuya odaklıydı, iletişimi kuvvetliydi. Çay servis eden bayana teşekkür etti.
3.5 Verilerin Çözümlenmesi
Katılımcılarla yapılan görüşmeler izin veren görüşmecilerle ses kaydı alınmış, izin vermeyen görüşmecilerle not alma tekniği uygulanarak kayıt altına alınmıştır. Görüşmelerin tamamlanması sonucu elde edilen veriler tutulan notlardan yararlanılarak yazılı metin oluşturulmuştur. Bu yazılı metinler daha sonra tekrar gözden geçirilmiştir. Yöneticilerle yapılan görüşmelerde adları belirtilmemiştir. Kadın yöneticiler için K1,K2… ,erkek yönetciler için E1,E2,… şeklinde kodlama yapılmıştır.
Veriler içerik analizi yöntemi ile çözümlenmiştir. İçerik analizi, belirli kurallara dayalı kodlamalarla bir metinin bazı sözcüklerinin daha küçük içerik kategorileri ile özetlendiği sistematik, yinelenebilir bir tekniktir (Büyüköztürk, Çakmak, Akgün,
Karadeniz ve Demirel, 2009).
Bu çerçevede, içerik analizi yoluyla verileri tanımlamaya, verilerin içinde saklı olabilecek gerçekleri ortaya çıkarmaya çalışırız. İçerik analizinde temelde yapılan işlem, birbirine benzeyen verileri belirli kavramlar ve temalar çerçevesinde bir araya getirmek ve bunları okuyucunun anlayabileceği bir biçimde düzenleyerek yorumlamaktır. Bu temel amaç çerçevesinde, içerik analizinin yapılışında izlenen bir takım aşamalar vardır. Bu aşamalar; verilerin kodlanması, temaların bulunması, verilen kodlara ve temalara göre düzenlenmesi ve tanımlanması, bulguların yorumlanması ve raporlaştırma şeklindedir (Yıldırım ve Şimşek, 2013).
İçerik analizi, metin çözümlemesinin sistemleştirilmesidir. İletişim şeklini ve ana fikri inceler. Altta yatan anlamlar ve fikirler, metin öğelerindeki kalıpları (sözcükler veya cümleler gibi) analiz ederek açığa çıkarılır (Yang, 2008). Burada metinler, iletilen mesajlar hakkında gözlem yapmak için araştırmacının oluşturduğu kodlama sistemine bağlı kalınarak ampirik olarak kodlanmıştır (Babbie, 1999). İçerik analizi, iletişimle ilgili sorular için tercih edilen araştırma yöntemidir. "İletişim içeriği, sınıflandırma kurallarının objektif ve sistematik olarak uygulanması yoluyla özetlenebilir ve karşılaştırılabilen verilere dönüştürülür." (Paisley, Holsti, 1969, s.3).
Bu çalışmada içerik analizi, çıkarılan kavramlara göre kodlama ile yapılmıştır. Araştırmada aynı sorulara aynı veya benzer yanıtlar veren katılımcılara göre bir kodlama işlemi yapılmıştır. Kodlama işlemi için her bir soruya ilişkin kodlama gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların her bir soruya verdikleri yanıtlar ayrı ayrı tablolara kaydedilmiştir. Böylece bir soruya ilişkin tüm katılımcıların verdikleri yanıtlar aynı tabloda incelenmiştir. Ayrıca katılımcıların verdiği yanıtlar kodlamalarla tablolara aktarılmıştır. Gelen soruların kodlanması sonucunda toplanan verilerin temel özelliklerinin incelenmesi için tümevarımcı analiz kullanılmıştır. Verilerin kodlanması sürecinde kodlamalar tekrar tekrar değiştirilebilir, geliştirilebilir (Yıldırım ve Şimşek, 2013). Bu çalışmada da verilerin kodlanmasında tekrar tekrar okumalar yapıldığında kodlamalarda değiştirme, geliştirme yapılmıştır. İlgisiz cevaplar verilerden ayıklanarak, kodlama dışında bırakılmıştır.
İçerik analizinin ilk aşamasına “kategorisel analiz” adı da verilebilir. Bu analiz, ana maddelerin sınıflandırılmasını ve frekanslarının belirlenmesini sağlamaktadır. Kayıt birimleri ve kategoriler saptandıktan sonra, mesaj öğelerinin ya da maddelerinin kategorilere yerleştirilmesine geçilmektedir. Kategorileştirme, tanımı gereği, bir bütünü oluşturan öğeleri belirli ölçütlere göre birbirinden farklılaştırarak gruplandırmak
demektir (Bilgin, 2014).
Görüşme verileriyle ilk önce genel bir kodlama yapılmış, daha sonra tema ve alt temalar şeklinde gruplandırılmıştır. Yeni kodlar ortaya çıktıkça kod listesi zenginleştirilmiştir. Daha sonra verilere anlam kazandırılmaya çalışılmış, tema ve alt temalar arası ilişki ve sebep-sonuç ilişkisi kurulmuştur. Ayrıca bu veriler, belirli ölçülerde sayılara dökülerek tema ve alt temalar arası karşılaştırma yapılmasına olanak sağlamıştır. Bununla birlikte, tema ve alt temaların altına görüşmecilerin görüşlerden çarpıcı alıntılar yerleştirilmiştir.
Ayrıca, araştırma alanında yüz yüze görüşmeler yoluyla ayrıntılı, doğrudan ve olayın gerçekleştiği doğal ortam içinde bilgi toplama ve elde edilen bulguların teyit edilmesi için alana geri gidebilme imkanının olması ile geçerlilik sağlanmıştır. İlk kodlamalarda tema ve alt temalar belirlenmiştir. İkinci kişi olarak Danışman tarafından bağımsız kodlamalar yapılmıştır. Daha sonra bir araya gelinerek kodlamalar üzerinde ortak kodlamalar yapılmıştır. Bunun dışında üçüncü kişi olarak bir başka alan uzmanı
tarafından kodlamalar kontrol edilmiştir.
Çalışmanın güvenirliği için uyuşum yüzdesine bakılmıştır. Uyuşum yüzdesini hesaplamada Miles ve Huberman (1994, s. 64), Uyuşum Yüzdesi Formülü (Agreement Percentage) kullanılmıştır. P=(Nax100)(Na+Nd) (P: uyuşum yüzdesi, Na: uyuşum miktarı, Nd: uyuşmazlık miktarı).
Görüşme kodlama anahtarında yer alan soruların uyuşum yüzdeleri:
Soru 1 %90, Soru 2 %85, Soru 3 % 90, Soru 4 % 90, Soru 5 %95, Soru 6 %95, Soru 7 %85, Soru 8 %85, Soru 9 %95, Soru 10 %90, Toplam % 90 olarak hesaplanmıştır. Bu değer araştırmanın güvenilir kabul edilebileceğini göstermektedir.
Mayring (2000) güvenirlik için, “ölçümün doğruluğunu, yaklaşımın doğruluğunu anlatmaktadır .” ifadesini kullanmıştır. Veri toplama ve analiz yöntemleri ile ilgili ayrıntılı açıklamaların yapılması önemlidir.
İç güvenirlik ise aynı zaman diliminde birden fazla araştırmacının bir olguyu ya da olayı aynı biçimde ölçmesi anlamına gelir. Bu nedenle birden fazla araştırmacının verileri analiz etmesi ve karşılaştırılmasına imkân sağlanmalıdır (Kirk ve Miller, 1986). İki farklı kişiden elde edilen analizleri, kodlayıcılar tarafından karşılaştırılmış ve ortalaması alınmıştır. Tüm bu çalışmalar araştırmanın iç güvenirliği göstergesidir.
Dış güvenirliğini artırmak için alınabilecek en önemli önlem yöntemlerin ve aşamaların açık bir şekilde tanımlanmasıdır. Ayrıca, maksimum düzeyde güvenilir veriler toplanmalıdır. Bunlarla birlikte, yönteme ilişkin konular ve analiz aşamaları
açıkça ortaya konmalıdır (Yıldırım ve Şimşek, 2013). Bu bağlamda, araştırmanın görüşme kayıtları kapsamlı ve ayrıntılı bir biçimde tanımlanmıştır. Görüşme sorularının cevapları, yöneticilerin yönetim etiğine ilişkin görüşlerini tespit edebilmek için amaca uygun toplanmıştır.
Nitel araştırmada ise geçerlik araştırmacının araştırdığı olguyu, olduğu biçimiyle ve olabildiğince yansız gözlenmesi anlamına gelmektedir (Kirk ve Miller, 1986). Yine başka bir araştırmacı geçerliği; ne ölçmeye inandığımızla, ne ölçmeyi tasarladığımızın yakınlığıdır şeklinde ifade etmiştir (Roberts ve Priest, 2006). Hammersley de (Akt., Marvasti, 2004) nitel araştırmalardaki geçerlik kavramını; sosyal bir olayı tüm gerçekliği ile ortaya koyma şeklinde tanımlamıştır.
Miles ve Huberman (1994), araştırmada elde edilen sonuçların doğruluğunu konu edinen iç geçerliliğin sağlanması için araştırma sonuçlarının anlamlı olması ve tutarlı olması, sonuçların kavramsal çerçeve ile uyumlu olması ve bunların veri toplamada rehber olması ve sonuçlardan yola çıkarak yapılan tahminlerin ve genellemelerin tutarlı olması gibi soruların yer alması gerektiğini belirtmiştir. Bu