Verilerin Analizi

Bu araştırmada fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik başarı, farkındalık, tutum, davranış ve kalıcılık puanlarına TGA destekli PTÖ yönteminin etkisi

incelenmiş ve çalışmada kullanılan test ve ölçekler ile nicel veriler toplanmıştır. Ayrıca deney grubunda yer alan öğretmen adaylarının öğretim süreci ve uygulanan öğretim yöntemine yönelik görüşleri alınarak, nitel veriler elde edilmiştir. Veriler analizi araştırmanın amacına uygun olarak nicel ve nitel verilerin analizi olarak ayrı ayrı yapılmış ve aşağıdaki başlıklar altında bu analizler ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

3.6.1. Nicel Verilerin Analizi

Araştırmanın nicel verilerini analiz etmek için Microsoft Excel 2007 elektronik tablo programı ve SPSS 15 istatistik analiz programı kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan nicel veri analiz yöntemleri aşağıda sıralanmıştır.

1. Öğretmen adaylarının çalışmada kullanılan test ve ölçeklere ilişkin verdikleri yanıtların genel dağılımlarının belirlenmesi ve nicel verilerin normal dağılım gösterip göstermediğinin araştırılmasında betimsel istatistik tekniklerinden (mod, medyan, aritmetik ortalama, standart sapma, minimum ve maksimum değerleri) yararlanılmıştır. Test ve ölçek puanlarına ait merkezi eğilim (ortalama, mod ve medyan) ve merkezi dağılım (standart sapma, varyans, çarpıklık ve basıklık) değerleri rapor edilmiştir. Ayrıca test ve ölçeklerden elde edilen puanlar alt, orta, üst %33’lük dilimler şeklinde işleme sokulmuştur.

2. Farklı gruplarda yer alan öğretmen adaylarının ön test puan ortalamaları arasında anlamlı düzeyde bir fark olup olmadığını tespit etmek için bağımsız gruplar t- testi (ilişkisiz örneklem t-testi) kullanılmıştır.

3. Farklı gruplarda yer alan öğretmen adaylarının test ve ölçeklerden aldıkları puan ortalamalarının, kullanılan öğretim yöntemlerine bağlı olarak uygulama öncesinden sonrasına farklılık gösterip göstermediğini belirlemek için Karışık Ölçümler İçin İki Faktörlü ANOVA testi kullanılmıştır.

4. Başarı testinden elde edilen verilerin gruplar arasında başarı ön, son ve kalıcılık testi puan ortalamaları arasında farklılık olduğunu göstermesi sonucu, bu

farklılığın kaynağını tespit emek amacıyla post-hoc olarak Bonferroni Testi kullanılmıştır.

5. Araştırmada yapılan tüm analizlerde anlamlılık düzeyi .05 kabul edilmiştir.

3.6.2. Nitel Verilerin Analizi

Literatürde nitel verileri analiz etmek için betimsel analiz ve içerik analizi olmak üzere iki tür analiz yöntemi belirtilmektedir. Bu araştırma ile elde edilen nitel verilerin çözümlenmesi için nitel veri analiz yöntemlerinden içerik analizi seçilmiştir.

İçerik analizinde ana amaç birbirine benzeyen kavram ve temalar çerçevesinde verileri düzenlemek ve yorumlamaktır. Yani temelde yapılan işlem birbirine benzeyen verileri belirli kavramlar ve temalar çerçevesinde bir araya getirerek, organize etmektir (Yıldırım ve Şimşek, 2008: 227). İçerik analizi, önceden belirgin olmayan tema ve boyutların verileri derinlemesine analiz etmesine olanak tanımaktadır (Strauss ve Corbin, 1998: 89). Bu amaca yönelik olarak araştırmadan toplanan verilerin önce kavramsallaştırılması, daha sonra ortaya çıkan kavramlara göre mantıklı bir biçimde organize edilmesi ve bu veriyi açıklayan temaların saptanması gerekir (Yıldırım ve Şimşek, 2008: 227). Bu açıdan araştırmadan elde edilen nitel verilerin çözümlenmesi, Miles ve Huberman (1994) tarafından belirtilen veri özleştirme, veri sunumu, sonuç çıkarma, doğrulama ile nitel çözümlemelerin genel çerçevesine, ayrıca Yıldırım ve Şimşek (2008: 227) tarafından belirtilen kodlama, temaların bulunması, verilerin kodlara ve temalara göre yeniden düzenlenmesi ve bulguların yorumlanması aşamalarına uygun bir şekilde gerçekleştirilmiştir.

Nitel veri analizinde ilk aşama verilerin yazıya dökülmesidir. Araştırmanın nitel verileri öğretmen adayları ile yapılan yarı yapılandırılmış görüşmeler ile toplanmıştır. Öğretmen adaylarının sorulara ilişkin cevapları ses kayıt cihazı ile kaydedilmiş, daha sonra bu cihazdan elde edilen veriler katılımcıların söylemleri aynen korunarak, bilgisayar ortamına aktarılmış ve yazılı doküman haline getirilmiştir. Deney grubunda yer alan 12 öğretmen adayına ait 27 sayfalık bu ham veri durumundaki doküman,

bilgisayara kayıt edilmiş ve kayıtlar tekrar tekrar dinlenerek katılımcıların söyledikleri aynen korunmak koşuluyla gerekli düzeltmeler yapılmıştır.

Nitel veri analizi için gerçekleştirilen bir sonraki aşama görüşme kodlama anahtarının oluşturulmasıdır. Bu aşamada toplanan veriler önceden belirlenen bir kod içeriği olmadan betimlenmiştir (Yıldırım ve Şimşek, 2008: 228). Daha sonra verilerin hangi temalar altında düzenlenip verileceğine ilişkin kodlar oluşturulmuştur. Kodlamalar ilk etapta öğrencilerin belirtilen kodu tekrarlama sıklığına dikkat edilerek, geçici tema isimleri altında toplanmıştır. Bu aşamada belirlenen kodlar alanda uzman başka bir araştırmacı tarafından da kodlanmış ve her iki kodlama da araştırmacılar tarafından birkaç kez gözden geçirilmiştir.

Analiz için bir sonraki aşamada kodlanan ifadeler yine uzman başka bir araştırmacı ile birlikte, benzerlik ve farklılıklarına göre yeniden düzenlenerek temalara dönüştürülmüştür. Bu aşamada öğrenciler tarafından tekrar edilme sıklığı düşük olan ve konuyla ilgisiz olduğu görülen ifadeler ayıklanmış ve daha özlü ifadeler alt temalar oluşturularak belirtilmiştir. Tema ve alt temaların oluşturulmasında, temaların verileri anlamlı bir bütünlük içerisinde açıklayabilecek şekilde ve anlaşılır olmasına özen gösterilmiştir. Oluşturulan temalara ilişkin öğretmen adaylarının ifadelerine bulgular bölümünde ayrıntılı biçimde yer verilmiştir. Daha sonra oluşturulan kod, tema ve alt temalar tekrar tekrar öğretmen adaylarının ifadeleri ile karşılaştırılmış, kod ve temalara son şekli verilmiştir. Yıldırım ve Şimşek (2008: 255-258)’e göre buraya kadar gerçekleştirilen ve nitel verilerin nasıl analiz edildiğini ayrıntılı olarak açıklayan aşamalar ile nitel araştırma için gerekli olan geçerlik sağlanmıştır. Böylelikle iki araştırmacı ile yürütülen ve geçerliği sağlanan nitel analiz çalışmasına, üçüncü bir araştırmacı daha dahil edilerek güvenirlik çalışmasına geçilmiştir.

Bu aşamada araştırmacı ve alanda uzman olan diğer iki araştırmacı birbirinden bağımsız olarak, araştırma kapsamındaki verilerin yazılı olduğu metinlerin hepsini tekrar okuyarak görüşme kod ve temalarını incelemiştir. Daha sonra deney grubundan seçilen ve görüşülen her bireyin dokümanı için üç araştırmacı da ayrı ayrı kodlama yaparak bu kodlamalar arasındaki uyum ve tutarlılık araştırılmıştır. Bu araştırmacıların birbirinden bağımsız olarak yaptıkları kodlamaların tutarlılığı “Görüş Birliği” ya da “Görüş Ayrılığı” şeklinde işaretlemeler ile belirlenmiştir. Araştırmacıların öğretmen

adaylarının ifadeleri için aynı kodu kullandıkları durumlar görüş birliği, farklı kodu kullandıkları durumlar ise görüş ayrılığı olarak kabul edilmiştir. Bu kodlamalarla yapılan analiz için aşağıdaki formül kullanılmıştır (Miles ve Huberman, 1994: 64).

Görüş Birliği x 100 Görüş Birliği + Görüş Ayrılığı

Hesaplamalar sonucu araştırmanın nitel analizlerinde görev alan ilk uzman ile araştırmacı arasındaki uzlaşma korelasyon katsayısı .87, ikinci uzmanla araştırmacı arasındaki uzlaşma korelasyon katsayısı ise .89 olarak bulunmuştur. Araştırmacılar, iki ayrı araştırmacının veriler üzerindeki kodlama uyuşma yüzdesinin % 70 olması durumunda kodlamanın güvenilir olduğunu belirtmektedir (Yıldırım ve Şimşek, 2008: 233). Araştırmadaki uyuşma yüzdesinin % 70’in oldukça üzerinde olması ve ayrıca araştırmacı değerlendirmeleri arasındaki uyumun % 90’a yaklaşması yapılan kodlamanın istenilen düzeyde güvenilir olduğunu göstermektedir.

Görüşme sonuçlarının yazılı hale getirilmesi ile elde edilen dokümanlar, veriler arası ilişkilerin görülmesi ve kodlama yapılırken kolaylık sağlanması bakımından HyperRESEARCHTM 2.6.1. nitel analiz programı ile analiz edilmiştir. Analizlerden elde edilen sonuçlar, son aşama olarak bulgular kısmında rapor edilmiş ve araştırma soruları, gerekli yerlerden doğrudan alıntılar yapılarak açıklanmıştır.