Bu başlık altında nicel ve nitel verilerin analizi ayrı başlıklar altında ele alınmıştır.
3.5.1. Nicel Verilerin Analizi
Nicel araştırmadan elde edilen verilerin analizi Microsoft Excel elektronik tablo programı ve SPSS istatistik analiz programı kullanılarak yapılmıştır.
Öğretmen adaylarına ait öntest ve sontest puanları arasında anlamlı düzeyde bir fark olup olmadığını tespit etmek amacıyla ilişkili örneklem t-Test analizi kullanılmıştır. Araştırmada öntest ve sontest puanları aynı gruba ait olduğundan ilişkili örneklem teşkil etmektedir. İlişkili iki örneklem ortalaması arasındaki farkın birbirinden anlamlı bir şekilde farklı olup olmadığına bakmak için ilişkili örneklem t- Testi uygun görülmektedir İlişkili örneklemler için t-testinin uygulanabilmesi ön koşulların ya da varsayımların karşılanmasına bağlıdır: a) Bağımlı değişkene ait
puanları normal bir dağılım gösterir (Büyüköztürk, 2005). İlişkili örneklemler için t- testi, bağımlı değişkene ait puanlar (ölçümler) en az aralık ölçeğinde olduğu ve ilişkili iki ölçüm setine ait fark puanları normal bir dağılım gösterdiği için uygulanmıştır.
Biyoloji öğretmen adaylarının biyolojik çeşitlilik ve doğa korumaya yönelik tutum, çevreye ilgi ve çevre bilinçli tüketici davranışlarına ait öntest ve sontest puan dağılımları merkezi eğilim (ortalama, orta değer ve tepe değerler) ve merkezi dağılım (standart sapma, varyans, çarpıklık ve basıklık) değerleri hesaplanmıştır.
Öğretmen adaylarının biyolojik çeşitlilik ve doğa korumaya yönelik tutum, çevre bilinçli tüketici davranış puanları ve çevreye ilgi puanları arasında bir ilişki olup olmadığına kısmi korelasyon katsayısı hesaplanarak bakılmıştır. Kısmi korelasyon katsayısı, iki değişken arasındaki ilişkinin, bir ya da daha çok değişkenin kontrol edilmesiyle hesaplanmasını sağlar. Kısmi korelasyonun hesaplanması için; iki değişkenin de sürekli olmasını ve değişkenlerin birlikte (ikili olarak) normal dağılım göstermesini gerektirmektedir(Büyüköztürk, 2005). İki değişken arasındaki ilişkinin miktarını bulup yorumlamak için korelasyon yöntemi ve puanlar süreklilik gösterdiğinden Pearson korelasyon katsayısının hesaplanması bu değişkenler arasındaki ilişkiye bakılması açısından uygundur.
Biyolojik çeşitlilik ve doğa koruma eğitimi uygulamasının öğretmen adaylarının biyolojik çeşitlilik ve doğa korumaya yönelik sahip oldukları tutumlarına etkisini yordamak için regresyon analizi yapılmıştır. Regresyon analizi, aralarında ilişki olan iki ya da daha fazla değişkenden birinin bağımlı değişken, diğerlerinin bağımsız değişkenler olarak ayrımı ile aralarındaki ilişkinin bir matematiksel eşitlik ile açıklanması sürecini anlatır. Regresyon analizinde; bağımlı değişken bir, bağımsız değişken iki ya da daha fazla ise Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi yapılır. Regresyon analizi değişkenler arasındaki ilişki doğrusal ise, Doğrusal Regresyon Analizi olarak isimlendirilir(Büyüköztürk, 2005).
Öğretmen adaylarının biyolojik çeşitlilik ve doğa koruma tutumları ile çevreye ilgi ve çevre bilinçli tüketici davranışları bağımsız değişkenleri arasındaki ilişki çoklu doğrusal regresyon analiziyle incelenmiştir. Çoklu doğrusal regresyon analizi,
bağımlı değişken üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olan bağımsız değişkenlere odaklanır. Bağımlı değişkendeki varyansa önemli bir katkı sağlamayan bağımsız değişkenler regresyon modelinin dışında bırakılır. Regresyon analizinde bağımlı ve bağımsız değişkenlerin en az eşit aralık ölçeğinde ölçülen sürekli değişkenler olmaları ve çok değişkenli normal dağılım göstermeleri gerekmektedir(Büyüköztürk, 2002).
3.5.2. Nitel Verilerin Analizi
Öğretmen adaylarının, biyolojik çeşitlilik ve doğa korumaya ilişkin görüşlerini belirlemek için açık uçlu sorular ve görüşme formları kullanılarak nitel veriler elde edilmiştir. Nitel verilerin çözümlenmesi için içerik analizine başvurulmuştur. İçerik analizi, birbirine benzeyen nitel verileri belli kavramlar, kategoriler veya temalar çerçevesinde bir araya getirerek, bunları okuyucunun anlayabileceği bir şekilde düzenlemek ve yorumlamaktır. Öğrencilerin açık uçlu sorulara vermiş olduğu cevapların içerik analizi, verilerden çıkarılan kavramlara göre kodlamaya dayalı içerik analizi yöntemi ile yapılmıştır. Analiz sonucu elde edilen kategoriler sayısallaştırılmıştır. Bu amaçla toplanan verilerin önce kavramsallaştırılması, daha sonra da ortaya çıkan kavramlara göre mantıklı bir biçimde organize edilmesi ve bu veriyi açıklayan temaların saptanması gerekir (Yıldırım ve Şimşek, 2006).
Analiz esnasında, Kratwohl’ın (1998) “Kodlamada İzlenecek Adımlar” önerisi ve Yıldırım ve Şimşek (2006)’ın Yurdakul (2004)’ten aktardığı öğrenme süreçleriyle ilgili bir araştırmada elde edilen nitel verilerin analizinde izlenen aşamalar dikkate alınmıştır.
Bu aşamalar;
1. İlk okuma esnasında ilk izlenimlerin önemli olduğu ve her okumada algının değişebileceği düşüncesiyle, önemli kısımların altları çizilmiş ve notlar alınmıştır.
2. Tekrar okuma yapılarak, ilk okumada ayrıntılarına inilemeyen noktalar görülmeye çalışılmıştır. Okumalar esnasında tekrarlara ve ilişkilere bakılmış ve bunlar not edilmiştir. Benzerliklerin ve zıtlıkların neler olduğu, nelerin önemli olduğu tespit edilmeye çalışılmıştır. Daha sonra
3. Alınan notlar çerçevesinde veriler tekrar okunmuş, benzerlikler aykırılıklar belirlenerek okuma esnasındaki düşünceler not edilmiştir. 4. Bu notlardan yola çıkılarak öğrencilerin düşüncelerini temsil eden
geçici temalar oluşturulmuştur.
5. Geçici temalar tekrar okunarak temalar kesinleştirilmiş ve bu temaları içeren bir tablo oluşturulmuştur.
6. Oluşturulan temalara göre veriler tekrar okunarak hazırlanan tablo doldurulmuştur.
7. Tablo doldurulduktan sonra veriler tekrar okunmuş ve tabloda benzer olan ifadeler seçilmiş ve bu ifadeler tek bir kategori altında birleştirilmiştir.
8. Öğretmen adaylarının bu kategorilere ilişkin ifadelerinin frekansı belirlenmiş, gerektiğinde, yüzde oranları hesaplanarak veriler sayısallaştırılmıştır.
9. Daha sonra kategorilerle ilgili öğretmen adaylarının ifadeleri belirlenmiştir.
10. Bu ifadeler içinden, öğretmen adaylarının kategorileri en iyi temsil eden ifadeleri seçilmiş ve her temanın altında örnek olarak verilmiştir.