VERİLERİN TOPLANMASINDA KULLANILAN ARAÇLAR

3.4. VERİLERİN TOPLANMASINDA KULLANILAN ARAÇLAR

Araştırmada çalışmanın iki aşaması için kullanılan veri toplama araçları aşağıda belirtilmiştir.

3.4.1. Erkekler İçin Depresyon Ölçeğinin Psikolinguistik ve Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi

Araştırmanın birinci aşaması olan “Erkekler İçin Depresyon Ölçeğinin” geçerlilik ve güvenirlik çalışmasında veriler Görüşme Formu I (Ek 7), Erkekler İçin Depresyon Ölçeği (1) (Ek 8), Beck Depresyon Ölçeği (Ek 9) kullanılarak toplanmıştır.

3.4.1.1. Görüşme Formu I

Öğrencilerin yaş, öğrenim gördükleri fakülte/bölüm, kaldığı yer gibi sosyo-demografik özelliklerini değerlendirmek üzere literatür doğrultusunda oluşturulmuştur. Form, 9 sorudan oluşmaktadır.

3.4.1.2. Erkekler İçin Depresyon Ölçeği (EDÖ) (1)

Erkekler İçin Depresyon Ölçeği, Magovcevic ve Addis (2008) tarafından, majör depresif bozukluğun erkeksi özelliklerini değerlendirmek için geliştirilmiş, 44 maddelik bir kendini değerlendirme ölçeğidir. Katılımcılardan, son iki hafta boyunca her bir maddenin kendileri için ne sıklıkta olduğunu değerlendirmeleri istenir. Ölçek dörtlü likert tipi olup, 1-çok az/ hiçbir zaman, 2-bazen, 3- çoğu zaman, 4- her zaman şeklinde puanlanmaktadır. Ölçeğin iki alt boyutu bulunmaktadır. Bunlar; semptomları içselleştirme (33 madde) ve dışsallaştırma (11 madde)’dır. İlk geliştirme ve geçerlilik çalışmasında MDS'nin iç tutarlılık güvenilirliğinin iyi olduğu ve EDÖ’nün iki faktörlü yapısının yeterli yapı geçerliliğini sağladığı görülmüştür (Magovcevic and Addis 2008). Çalışmamızın bu aşamasında EDÖ, dil geçerliliği sağlandıktan sonra katılımcılara uygulanmıştır.

3.4.1.3. Beck Depresyon Ölçeği (BDÖ)

BDÖ, EDÖ’nün birleşen geçerliliğini belirlemek amacı ile kullanıldı. Beck ve ark. (1961) tarafından erişkinlerde depresif semptomların düzeyini/şiddetini belirlemek amacı ile geliştirilmiştir. Kendi kendini değerlendirme türü bir ölçektir. Ölçekte, maddeler azdan çoğa doğru giden 4 cümleden oluşan 21 maddeden oluşmaktadır. Toplam puan 0-63 arası değişmektedir. Kesme puanı 17’dir. Ölçeğin Türkçe geçerlilik ve güvenirlik çalışması Hisli tarafından yapılmıştır. Güvenirlik çalışmasında,

34

cronbach alfa katsayısı 0,80 olarak bulunmuştur (Hisli 1988). Bizim çalışmamızda, BDÖ cronbah alfa katsayısı 0,92 olarak saptanmıştır.

3.4.2. Erkek Üniversite Öğrencilerinde Depresyon, Rol Normları ve Psikolojik Yardım Arama Tutumu Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Araştırmanın ikinci aşamasında veriler Görüşme Formu II (Ek 10), uyarlanan Erkekler İçin Depresyon Ölçeği (2) (Ek 11), Erkek Rolleri Ölçeği (Ek 12), Profesyonel Psikolojik Yardım Aramaya Karşı Tutum Ölçeği-Kısa Formu (Ek 13) kullanılarak toplanmıştır.

3.4.2.1. Görüşme Formu II

Öğrencilerin sosyo-demografik özelliklerini, profesyonel psikolojik yardım arama davranış ve tutumlarını değerlendirmek üzere literatür doğrultusunda oluşturulmuştur. Form, açık ve kapalı uçlu 23 sorudan oluşmaktadır.

3.4.2.2. Erkekler İçin Depresyon Ölçeği (EDÖ ) (2)

Magovcevic ve Addis (2008) tarafından geliştirilen Erkekler İçin Depresyon Ölçeğinin (EDÖ), Türkçe geçerlilik ve güvenirlik çalışması araştırmanın birinci aşamasında yapılmıştır. Uyarlaması araştırmacı tarafından gerçekleştirilen ölçek, analizler sonucunda 18 maddelik son şeklini almıştır. Uyarlama çalışmasında EDÖ’nün orijinal çalışmasındaki gibi semptomları içselleştirme (15 madde) ve dışsallaştırma (3 madde) olarak iki faktörlü bir yapı olduğu görülmüştür. Türkçe geçerlilik güvenirlik çalışmasında EDÖ’nün toplam cronbach alfa değeri 0,92, içselleştirme alt boyutu cronbach alfa değeri 0,91, dışsallaştırma alt boyutu cronbach alfa değeri 0,74 bulunmuştur. Araştırmanın ikinci aşamasında ise cronbach alfa değeri sırasıyla 0,92; 0,92 ve 0,85 olarak bulunmuştur. Türkçe uyarlaması yapılan ölçek, bu çalışmada öğrencilerdeki majör depresif bozukluğun erkeksi özelliklerini değerlendirmek için için kullanılmıştır.

3.4.2.3. Erkek Rolleri Ölçeği (ERÖ)

ERÖ, erkekler için uygun davranışlar ve roller hakkındaki inançları değerlendirmek için yaygın olarak kullanılmaktadır. 26 maddelik ERÖ, Thompson ve Pleck (1986) tarafından geliştirilmiş bir ölçektir. Üç alt ölçekten oluşmaktadır. ERÖ'nün "Statü" alt ölçeği, statü ile saygı kazanma ve sürdürmeyi ölçen, 11 sorudan oluşmaktadır. "Kadınsılık Karşıtlığı" alt ölçeği, her türlü basmakalıp kadınsı davranıştan uzak durma ile ilgili maddeleri içermektedir ve 7 maddeden oluşmaktadır. Son olarak, “Sertlik” alt

35

ölçeği, kendi ve başkaları gözünde duygusal ve fiziksel olarak sert görünme endişesini ifade eden 8 maddeden oluşmaktadır. Katılımcılar, bu 26 maddeyi 1 (Kesinlikle katılmıyorum) den 7'ye (Tamamen katılıyorum) kadar bir puanlama ile derecelendirir. Ölçek puanları, tüm maddelerin ham puanlarının ortalaması alınarak hesaplanmaktadır. Alınan skorlar 1-7 arasında değişmektedir. Katılımcının puanı ne kadar yüksekse, kültürüne özgü rol normlarını o kadar onayladığı ve içselleştirdiği kabul edilmektedir. Ölçekte 8. ve 19. maddeler ters çevrilerek kodlanmaktadır. Lease, Çiftçi, Demir ve Boyraz (2009) tarafından Türkçe'ye uyarlanmıştır. ERÖ'nün özgün İngilizce versiyonunun iç tutarlılıkları 0,74 ile 0,81 arasında değişirken, ERÖ'nün Türkçe versiyonu için 0,73 ile 0,81 arasındadır. Bu çalışmada ise cronbach alfa değerlerinin 0,89 ile 0,71 arasında değiştiği görülmüştür.

3.4.2.4. Psikolojik Yardım Almaya Karşı Tutum Ölçeği-Kısa Formu (PYTÖ-K) PYTÖ-K, katılımcıların psikolojik yardım almaya karşı tutumlarını değerlendirmek amacıyla kullanılmıştır. PYTÖ-K’nin özgün formu Fischer ve Turner (1970) tarafından geliştirilen “Uzman Kişiden Yardım Aramaya Yönelik Tutumlar Ölçeği”dir. Psikolojik yardım almaya karşı tutumları ölçmeyi amaçlayan PYTÖ-K Türküm (1997) tarafından uyarlanmış olan, 30 madde ve dört alt ölçekten oluşan Psikolojik Yardım Almaya İlişkin Tutum Ölçeği (PYTÖ)’nin revizyondan geçirilmiş biçimidir. Revizyon sonrasında 18 maddeye indirilen ölçek beşli likert tipi ölçüm sağlamaktadır. İlk biçiminin taşıdığı psikometrik özellikler, ölçeğin geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olduğunu göstermektedir (Türküm 1997). Faktör analizi sonuçları ölçeğin iki faktörde toplandığını göstermiştir. İlk faktör psikolojik yardım almaya ilişkin olumlu görüşleri içerirken ikinci faktör olumsuz görüşleri içermektedir. Ölçekten alınan puanın artması profesyonel psikolojik yardım almaya karşı olumlu tutum benimsendiğini göstermektedir. Güvenirlik çalışmasında, ölçeğin bütünü için cronbach alfa katsayısı 0,90’dır (Türküm 1997). Bu çalışmada ise 0,85 olarak bulunmuştur.