VERİLERİN TOPLANMASI

  Bu bölümde araştırma verilerinin toplanması için kullanılan veri toplanma aracının hazırlanması ve uygulanması ile ilgili bilgiler yer almaktadır.

3.3.1. Veri Toplama Aracının Hazırlanması

Araştırmanın veri toplama aracını hazırlarken ilgili alanyazın taranarak, kişilerin herhangi bir konu ya da kavram hakkında sahip oldukları algıları ortaya çıkarmak için metaforların kullanıldığı araştırmalar incelenmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda, metafor araştırmalarında veri toplamak için kullanılan yöntemlerin genellikle üç yöntem üzerinde yoğunlaştığı görülmüştür.

 Yarı yapılandırılmış sorular sorarak (okul…….. benzer; çünkü ………) (Aydın & Ünaldı, 2010; Döş, 2010; Yazıcı, 2010; Saban, 2009; Linn, Siberman & Gill, 2007; Inbar, 1996).

 Araştırılan konuya ilişkin metafor listesi verip, katılımcıların tercih ettikleri metaforları seçmeleri istenerek (Çetin ve Evcim, 2009; Oğuz, 2009; Kasoutas & Katerine, 2009; Cerit, 2008a; Semerci, 2007; Küçükali, 2001, Mahlios & Maxson, 1998).

 Gözlem ve görüşme yoluyla (Girmen, 2007; Johnson, 2006; Brownw- Ferrigno, 2003; Monroe, 203; Pantina, 1991).

 Alanyazın taraması yaparak (Botha, 2009; Taber, 2007; Çelikten, 2006; Doyle, 2003; Monroe, 2003; Murphy, 2002; Clarken, 1997).

Bu araştırmaların incelenmesi sonucunda katılımcıların okul müdürü kavramına yönelik metaforlarını ortaya çıkarmak için, “Okul müdürü …………benzer; çünkü………..” gibi yarı yapılandırılmış bir sorunun sorulmasına karar verilmiş ve veri toplama aracı hazırlanarak uzman görüşüne sunulmuştur.

Uzmanlardan gelen değerlendirmelerden bazıları açık uçlu bir soru yerine, örnek bir metafor listesi verilip, bu listeden katılımcıların kendileri için uygun olan bir metaforu seçmelerinin daha iyi olacağı yönünde olmuştur. Alanyazın taraması sonucunda da katılımcılara örnek bir metafor listesinin verilip, metaforun seçtirildiği araştırmalara ulaşılmıştır (Çetin & Evcim, 2009; Oğuz, 2009; Kasoutas & Katerine, 2009; Cerit, 2008a; Semerci, 2007; Küçükali, 2001, Mahlios ve Maxson, 1998). Yapılan araştırmalar incelendiğinde, açık uçlu soruların kullanılmadığı durumlarda genellikle likert tipi bir ölçeğin kullanıldığı, hem açık uçlu sorulardan hem de katılımcıların verilen listeden metafor seçtikleri bir çalışmanın ise yapılmadığı görülmüştür. Bu değerlendirmeler sonucunda alanyazına bir katkı getirmesi amacıyla, verilerin toplanması için yapılacak uygulamanın iki aşamada yapılmasına karar verilmiş ve veri toplama araçlarına son şekli verilmiştir (Ek-1 ve Ek- 2). I. Uygulamada katılımcılardan “Okul müdürü …………benzer; çünkü………..” cümlesini tamamlayarak okul müdürü ile ilgili düşüncelerini yansıtan metaforlar üretmeleri istenmiştir. II. uygulamada ise katılımcılara örnek bir metafor listesi verilmiş ve uygun olan metaforu bu listeden seçerek yine, “Okul müdürü…...benzer; çünkü…….” cümlesini tamamlamaları istenmiştir. II. uygulama için katılımcılara sunulan örnek metafor listesi I. uygulama

sonucunda en çok üretilen metaforlar ve ilgili alanyazın incelenerek elde edilen metaforlar kullanılarak oluşturulmuştur. II. Uygulama için 60 metafor belirlenmiştir. İkinci uygulamada kullanılan metafor listesinde yer alan 51 metaforun 45’i, birinci uygulama sonucunda elde edilen metaforla oluşturulan her bir kavramsal kategorinin en çok tekrar eden metaforlarından, birinci uygulama sonucunda elde edilen ancak çok üretilmeyen “şeytan, diken, taş, paragöz, dede ve diktatör” metaforları da ilgili alanyazınla desteklenerek listeye alınmıştır. Geriye kalan 9 metafor ise alanyazın taraması sonucu elde edilen metaforlardan oluşmaktadır.

Metafor listesinde yer alan, “otoriter güç, rol modeli, öğrenci savunucusu, eğitim işçisi, kolaylaştırıcı, öğretim lideri, hapishane müdürü, program yöneticisi, toplumun aynası” metaforları, alanyazın taraması sonucu elde edilerek listeye eklenen metaforlardır. Katılımcılara ürettikleri metafor sayısı ile ilgili herhangi bir sınırlama getirilmemiş, bazı katılımcılar birden çok metafor üretmişlerdir.

Katılımcılardan yarı yapılandırılmış cümle tamamlarken açıklama yapmalarının istenmesinin nedeni kullanılan metaforun tek başına betimleme yapmak için çoğunlukla yeterli olmaması, üretilen metaforların ne amaçla üretildiğinin bilinmesinin ve yapılan benzetmeler için geçerli bir sebep üretmelerinin istenmesidir.

I. uygulamada ayrıca öğrencilerden okul müdürü ile ilgili düşüncelerini yansıtan bir resim çizmeleri ve çizdikleri resmi açıklamaları istenmiştir. Yapılan resimlerin açıklamasının yapılmasıyla öğrencilerin düşüncelerinin daha iyi anlaşılması ve yapılan açıklamalardan metaforlar elde edilmesi amaçlanmıştır.

3.3.2. Veri Toplama Aracının Uygulanması

Veri toplama aracı 2009-2010 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde uygulanmıştır. Veri toplama aracının Tokat İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nden alınan izin (Ek-3) doğrultusunda katılımcı türüne uygulanması aşağıdaki şekilde yapılmıştır:

Öğrenciler: Veri toplama aracı, araştırmacı tarafından her okulun 6., 7. ve 8. sınıflarından birer sınıfa uygulanmıştır. Uygulamaya katılım gönüllü olmuş, katılmak istemeyen öğrenciler araştırmanın dışında tutulmuştur. Uygulama bir ders saati ile sınırlı tutulmuş ve her öğrenci veri toplama aracını kendi el yazısı ile doldurmuştur.

Öğretmenler: Veri toplama aracı, araştırmacı tarafından her okulun 1. ve 2. kademe öğretmenlerine dağıtılarak kendi el yazıları ile doldurmaları istenmiştir.

Uygulamaya katılım gönüllü olmuş, katılmak istemeyen öğretmenler araştırmanın dışında tutulmuştur.

Veliler: Velilere yönelik olarak hazırlanan veri toplama aracı, araştırmacı tarafından uygulamaya katılan 6., 7. ve 8. sınıf öğrencilerine dağıtılmış, öğrencilere gerekli açıklamalar yapılmış ve uygulama aracı ertesi gün toplanmıştır. Ayrıca okuryazar olmayan velilerin görüşlerini velisi oldukları öğrencileri yazarak formlara geçirmişlerdir.

Yöneticiler: Yöneticilere yönelik olarak hazırlanan veri toplama aracı, araştırmacı tarafından okul yöneticilerine uygulanmış ve kendi el yazıları ile doldurmaları istenmiştir. Uygulamaya katılım gönüllü olmuş, katılmak istemeyen yöneticiler araştırmanın dışında tutulmuştur.