VERİ TOPLAMA ARAÇLAR

Bu araştırmada, katılımcıların sosyo-demografik bilgilerini öğrenebilmek için Kişisel Bilgi Formu; kişilerin aşkı yaşayış biçimlerini ölçmek için “Aşka İlişkin Tutumlar Ölçeği-Kısa Formu (LAS)”, kişilik özelliklerini ölçmek için “Beş Faktör Kişilik Envanteri-Kısa Formu (NEO-PI-R)”, kişilerin bağlanma türlerini ölçmek için “Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri (YİYE) olmak üzere dört veri toplama aracı kullanılmıştır. Tüm bu araçlara ilişkin detaylı bilgi aşağıda sunulmaktadır.

2.2.1. Demografik Bilgi Formu

Demografik bilgi formunda, katılımcıların, cinsiyetleri, yaşları, hangi üniversitede eğitim aldıkları, okudukları bölüm, ölçeğin verildiği zamandaki ilişki durumlarına ilişkin sorular yer almaktadır.

2.2.2. Aşka İlişkin Tutumlar Ölçeği

Aşka İlişkin Tutumlar Ölçeği: Kısa Formu (LAS) insanların ikili ilişkilerindeki aşk biçimlerini belirlemek amacıyla, Lee’nin (1973) aşk sınıflandırması temel alınarak Hendrick, Hendrick ve Dicke (1998) tarafından geliştirilmiştir. Tutkulu aşk, özgeci aşk, sahiplenici aşk, oyun gibi aşk, arkadaşça aşk, mantıklı aşk olmak üzere altı farklı aşk biçimini ölçmektedir. LAS her bir aşk biçimini ölçmeye yönelik dört madde olmak üzere toplam 24 maddeden oluşmaktadır. Ölçeğin; 8, 12, 16 ve 23. maddeleri “tutkulu aşk”; 2, 3, 17 ve 19. maddeleri “oyun gibi aşk”; 7, 14, 22 ve 24.

20

maddeleri “arkadaşça aşk”; 5, 11, 18 ve 20. maddeleri “mantıklı aşk”; 1, 6, 10 ve 15. maddeleri “sahiplenici aşk”; ve son olarak da 4, 9, 13 ve 21. maddeleri “özgeci aşk” ı ölçmektedir. Katılımcılar “Kesinlikle yanlış” ı işaretlemeleri durumunda 1 puan alırlarken, “Yanlış” için 2, “Kararsızım” için 3, “Doğru” için 4 ve “Kesinlikle doğru” için 5 puan almaktadırlar. Ölçekten altı ayrı puan elde edilmekte ve her bir alt ölçek için en az 4, en fazla 20 puan alınmaktadır. Bir “alt ölçek” teki puanların artması, o aşk biçiminin tercih edildiği anlamına gelmektedir. Katılımcılardan her bir ifadeyi işaretlerken şu an birlikte oldukları kişiyi; şu an birlikte oldukları biri yoksa en son birlikte oldukları kişiyi; bugüne kadar romantik ilişki yaşantıları olmadıysa ideallerindeki kişiyi düşünmeleri istenmiştir. “Kesinlikle yanlış” ile “Kesinlikle doğru” arasında değişen beş basamaklı değerlendirme ile belirtilen maddenin katılımcıyı ne kadar tanımladığını belirtmeleri gerekmektedir. Ölçek Büyükşahin ve Hovardaoğlu (2004) tarafından Türkçe’ ye çevrilmiştir. LAS: Kısa Formu’ nun faktör analizlerine bağlı olarak elde edilen dört maddeden oluşan alt ölçeklerinin, Cronbach Alpha güvenirlik katsayıları tüm çalışmalarda, her bir alt boyut dikkate alındığında, .62 ile .88 arasında değişmektedir. Ölçeğin örneği Ek 2’ de verilmiştir.

2.2.3. Beş Faktör Kişilik Envanteri Kısa Formu

Somer ve Goldberg (1999) tarafından geliştirilen 5 faktör kişilik envanterinin kısa formu, bu çalışmada katılımcıların kişilik özelliklerini belirlemek amacıyla kullanılmıştır. Bu faktörler; dışa dönüklük, uyumluluk, sorumluluk, duygusal denge ve yeniliklere açıklıktır. Bu formda her faktörü 5 madde temsil etmektedir. Ölçekte toplamda 25 tane sıfat verilmiş olup, bu sıfatların kendilerini ne kadar tanımladığını belirtmeleri için “Hiç tanımlamıyor”, “Tanımlamıyor”, “Kısmen tanımlıyor kısmen tanımlamıyor”, “Tanımlıyor” ve “Tamamen tanımlıyor” seçeneklerinden birini işaretlemeleri istenmiştir. Cevapların puanlamaları 1 ile 5 arasında değişmektedir. İlk 5 sıfat (atak, dışadönük, sosyal, kendine güvenli, canlı/hareketli) dışadönüklüğü; 6-10. sıfatlar (çalışkan/azimli, kontrollü, sorumluluk sahibi, prensip sahibi/ilkeli, disiplinli) sorumluluğu; 11-15. Sıfatlar (uysal, uyumlu, anlayışlı, duyarlı, uzlaştırıcı) uyumluluğu; 16-20. Sıfatlar (sakin, endişesiz, huzurlu, telaşsız, rahat/tedirgin olmayan) duygusal dengeyi; 21-25. Sıfatlar (geniş görüşlü, araştırıcı/inceleyici/sorgulayıcı, gelişime açık, yaratıcı, değişikliğe açık) ise yenilere açıklık alt boyutlarını temsil etmektedir. Her bir alt ölçekten 5 ile 25 arasında puan alınır. Yapılan faktör analizi de 5 faktörle sonuçlanmıştır. Dışadönüklük, sorumluluk, uyumluluk, duygusal denge ve yeniliklere açıklık ölçeklerinin alfa değerleri sırasıyla; .78, .78, .80, .76 ve .82 bulunmuştur (İmamoğlu ve Beydoğan, 2011).

21 2.2.4. Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri II

Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri II, yakın ilişkilerde yaşanan ve bağlanmada temel iki boyut olan kaygı ve kaçınmayı ölçmek amacıyla Fraley ve Shaver (2000) tarafından geliştirilmiştir. Toplam 36 maddeden oluşan ölçekte, 18 madde ile kaygı, 18 madde ile kaçınma ölçülmektedir. Ölçeğin tek sayılarla belirtilen maddeleri (1,3,5,7,..) “kaçınma” alt boyutunu ölçerken; çift sayılarla belirtilen maddeleri (2,4,6,8,..) “kaygı” alt boyutunu ölçmektedir. Yedi basamaklı değerlendirme ile belirtilen maddenin katılımcıyı ne kadar tanımladığını belirtmesi istenmektedir (Örnek; 1 = Kesinlikle katılmıyorum, 7 = Kesinlikle katılıyorum). Katılımcı her bir alt ölçekten 18- 126 arası puan alabilir. Ölçek, Selçuk ve arkadaşları (2005) tarafından Türkçe’ ye çevrilmiştir. Ölçeğin alt boyutlarından kaygı alt boyutu için .86, kaçınma boyutu için .90 gibi yüksek düzeyde güvenirliğe sahip olduğu gösterilmiştir. Ayrıca Cronbach alfa iç tutarlılık katsayısı kaçınma alt boyutu için .58 ve kaygı alt boyutu için .69 olarak bulunmuştur .

Bu ölçekten edinilen puanlar kaygı ve kaçınma alt boyutlarında değerlendirilebileceği gibi “Dörtlü Bağlanma Modeli” kapsamında da ele alınabilirler (Bartholomew & Horowitz, 1991). Buna göre; her iki boyuttan düşük puan elde edenler güvenli, her iki boyuttan yüksek puan elde edenler korkulu, kaçınmadan kaygıya görece daha yüksek puan alanlar kayıtsız ve son olarak kaygıdan kaçınmaya göre daha düşük puan alanlar saplantılı bağlanma stili içerisinde ele alınabilirler (Sümer, 2006).

2.3. İŞLEM

İlk olarak, Aşka İlişkin Tutumlar Ölçeği’ ni araştırmada kullanmak için ölçeğin Türkçe uyarlamalarını yapan yazarlardan elektronik posta yoluyla izin alınmıştır. Araştırma soruları çerçevesinde belirlenen veri toplama araçlarını katılımcılara uygulayabilmek amacıyla uygulama yapılacak olan vakıf üniversitesinden izin alınmıştır.

Veri toplama işlemi 29 Şubat 2016- 18 Mart 2016 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Araştırma verileri elden toplanmıştır. Araştırmada kullanılan veri toplama araçları, katılımcılara gruplar halinde uygulanmıştır.

İlk olarak, katılımcılara çalışmanın içeriği hakkında bilgi verilmiştir. Araştırmaya katılmaya gönüllü olduğunu belirten katılımcılara tüm veri toplama araçları aynı sırada uygulanmıştır. Uygulamalar yaklaşık olarak 15-20 dakika sürmüştür.

22

Veri toplama işleminin tamamlanmasının ardından, katılımcılardan toplanan veriler SPSS-21 (Sosyal Bilimler İçin İstatistik Paket Programı 21. versiyonu) kullanılarak araştırmacı tarafından bilgisayar ortamına aktarılarak uygun istatistiksel işlemlerin yapılabilmesi için hazır hale getirilmiştir. Test bataryasını eksik dolduran 15 katılımcının verileri çıkarıldıktan sonra araştırma analizleri 235 katılımcının bilgileri üzerinden gerçekleştirilmiştir.

Öncelikle demografik veriler için frekans analizi yapılarak elde edilen bulgular katılımcılara ilişkin verilen bilgilerde kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan tüm ölçek ve formların betimsel özelliklerini incelemek amacıyla ortalama, standart sapma, minimum ve maksimum puan hesaplanmıştır. Ardından tüm değişkenlerin birbirleriyle olan ilişkilerini incelemek amacıyla, elde edilen verilere Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı analizi uygulanmıştır. Araştırma problemlerinin test edilmesi amacıyla uygulanacak olan “bağımsız gruplar için t-test” analizlerinden faydalanılmıştır.

23

BÖLÜM 3

BULGULAR

Bu bölümde, çalışmanın problemlerinin test edilmesi amacıyla elde edilen verilere uygulanan istatistiksel analizlerin detaylı sonuçları tablolarıyla beraber sunulmaktadır. İlk olarak, araştırmada kullanılan ölçeklerin betimsel özellikleri sunulmaktadır. İkinci olarak, kullanılan ölçekler arasındaki korelasyon katsayıları bildirilmektedir. Daha sonra, katılımcıların çeşitli ölçeklerden aldıkları puanlara dayanarak grup karşılaştırmaları sonuçları detaylandırılmaktadır. Son olarak, kişilik ve bağlanma türlerinin romantik ilişki türlerini yordamasına ilişkin uygulanan regresyon analizi sonuçları sunulmaktadır.