31 Aralık 2009 ve 2008 tarihlerinde sona eren yıllara ait gelir tablolarında yer alan vergi giderleri aşağıda
Ertelenen vergi gideri (4.424.568) (7.199.032)
(4.424.568) (7.199.032) Cari Dönem Kurumlar Vergisi:
Grup, Türkiye’de geçerli olan kurumlar vergisine tabidir. Grup’un cari dönem faaliyet sonuçlarına ilişkin tahmini vergi yükümlülükleri için ekli finansal tablolarda gerekli karşılıklar ayrılmıştır.
Vergiye tabi kurum kazancı üzerinden tahakkuk ettirilecek kurumlar vergisi oranı ticari kazancın tespitinde gider yazılan vergi matrahından indirilemeyen giderlerin eklenmesi ve vergiden istisna kazançlar, vergiye tabi olmayan gelirler ve diğer indirimler (varsa geçmiş yıl zararları ve tercih edildiği takdirde kullanılan yatırım indirimleri) düşüldükten sonra kalan matrah üzerinden hesaplanmaktadır.
2009 yılında uygulanan efektif vergi oranı %20’dir (2008: %20).
46
Türkiye’de geçici vergi üçer aylık dönemler itibariyle hesaplanmakta ve tahakkuk ettirilmektedir. 2009 yılı kurum kazançlarının geçici vergi dönemleri itibariyle vergilendirilmesi aşamasında kurum kazançları üzerinden hesaplanması gereken geçici vergi oranı %20’dir. (2008: %20). Zararlar gelecek yıllarda oluşacak vergilendirilebilir kardan düşülmek üzere, maksimum 5 yıl taşınabilir. Ancak oluşan zararlar geriye dönük olarak önceki yıllarda oluşan karlardan düşülemez.
Türkiye’de vergi değerlendirmesiyle ilgili kesin ve kati bir mutabakatlaşma prosedürü bulunmamaktadır.
Şirketler ilgili yılın hesap kapama dönemini takip eden yılın 1-25 Nisan tarihleri arasında vergi beyannamelerini hazırlamaktadır. Vergi Dairesi tarafından bu beyannameler ve buna baz olan muhasebe kayıtları 5 yıl içerisinde incelenerek değiştirilebilir.
Gelir Vergisi Stopajı:
Kurumlar vergisine ek olarak, dağıtılması durumunda kar payı elde eden ve bu kar paylarını kurum kazancına dahil ederek beyan eden tam mükellef kurumlara ve yabancı şirketlerin Türkiye’deki şubelerine dağıtılanlar hariç olmak üzere kar payları üzerinden ayrıca gelir vergisi stopajı hesaplanması gerekmektedir. Gelir vergisi stopajı 24 Nisan 2003 – 22 Temmuz 2006 tarihleri arasında tüm şirketlerde %10 olarak uygulanmıştır. Bu oran, 22 Temmuz 2006 tarihinden itibaren, 2006/10731 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile %15 olarak uygulanmaktadır. Dağıtılmayıp sermayeye ilave edilen kar payları gelir vergisi stopajına tabi değildir.
24 Nisan 2003 tarihinden önce alınmış yatırım teşvik belgelerine istinaden yararlanılan yatırım indirimi tutarı üzerinden %19,8 vergi tevkifatı yapılması gerekmektedir. Bu tarihten sonra yapılan teşvik belgesiz yatırım harcamalarından şirketlerin üretim faaliyetiyle doğrudan ilgili olanların %40’ı vergilendirilebilir kazançtan düşülebilir. Yararlanılan teşvik belgesiz yatırım harcamalarından vergi tevkifatı yapılmamaktadır.
Yatırım İndirimi Uygulaması:
Yatırım indirimi uygulaması 1 Ocak 2006 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlükten kaldırılmıştır. Ancak, şirketlerin vergilendirilebilir kazançlarının yetersiz olması sebebiyle, 31 Aralık 2005 tarihi itibariyle yararlanamadığı yatırım indirimi tutarının 2006, 2007 ve 2008 yıllarına ait kazançlarından indirilmesine imkan tanınmış ve 2008 yılı kurum kazancından indirilemeyen yatırım indirimi tutarının sonraki dönemlere devri mümkün olmadığı belirtilmiştir.
Anayasa Mahkemesi, 15 Ekim 2009 tarihli toplantısında, kazanılmış hakları ortadan kaldıran bu yasal düzenlemeyi, Anayasaya aykırı bularak iptal etmiş ve böylece yatırım indirimiyle ilgili süre sınırlaması da raporlama tarihi itibariyle ortadan kalkmıştır. Söz konusu karar ise 8 Ocak 2010 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Enflasyona Göre Düzeltilmiş Vergi Hesaplamaları:
2003 yılı ve önceki dönemlerde, sabit kıymetlerin ve buna bağlı olarak amortismanlarının senelik olarak yeniden değerlemeye tabi tutulmaları haricinde; vergiye esas dönem karı enflasyona göre düzeltilmiş tutarları üzerinden hesaplanmamaktaydı. 30 Aralık 2003 tarih ve 25332 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5024 sayılı Kanun ile Türkiye’de enflasyon muhasebesi uygulamasının 2004 yılı ve sonraki dönemlerde geçerli olacak şekilde; enflasyon oranının kanunda belirlenen sınırlara ulaşması durumunda uygulanması gerekmektedir.
Vergi mevzuatındaki enflasyon muhasebesi ilkeleri UMS 29 standardındaki hükümlerden önemli ölçüde farklılık göstermemektedir. 2004 yılı için enflasyon belirli kriterleri aştığı için 5024 sayılı kanuna göre Şirket enflasyon düzeltmesi yapmış olup bu bakiyeler 1 Ocak 2005 tarihi itibariyle yasal kayıtlar için açılış bakiyesi olarak alınmıştır. 2005, 2006, 2007, 2008 ve 2009 yılında Kanun’un belirlediği kriterler gerçekleşmediği için Grup’un 2005, 2006, 2007, 2008 ve 2009 tarihli yasal finansal tablolarına enflasyon muhasebesi uygulanmamıştır.
47
Grup, vergiye esas yasal finansal tabloları ile UFRS’ye göre hazırlanmış finansal tabloları arasındaki farklılıklardan kaynaklanan geçici zamanlama farkları için ertelenmiş vergi varlığı ve yükümlülüğü muhasebeleştirmektedir. Söz konusu farklılıklar genellikle bazı gelir ve gider kalemlerinin vergiye esas finansal tablolar ile UFRS’ye göre hazırlanan finansal tablolarda farklı dönemlerde yer almasından kaynaklanmakta olup, söz konusu farklar aşağıda belirtilmektedir.
Türkiye’de işletmelerin konsolide vergi iadesi beyan edememeleri sebebiyle, ertelenmiş vergi varlıkları olan bağlı ortaklıklar, ertelenmiş vergi yükümlülükleri olan bağlı ortaklıklar ile netleştirilmez ve ayrı olarak gösterilir.
31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibariyle toplam geçici farklar ve ertelenen vergi varlık ve yükümlülüklerinin yürürlükteki vergi oranları kullanılarak hazırlanan detayı aşağıdaki gibidir:
Birikmiş geçici
Mahsup edilebilecek mali zararlar 83.229.219 124.003.049 16.645.843 24.800.610
Yatırım indiriminin etkisi 17.769.169 - 3.553.834 -
Maddi ve maddi olmayan varlıkların kayıtlı değerleri ile
vergi matrahları arasındaki fark 7.973.764 9.587.041 1.827.294 2.149.504 Finansal varlıkların değer artış fonu
etkisi (518.180) (6.004.496) (25.909) (300.226)
Kıdem tazminatı yükümlülüğü 8.090.795 7.071.686 1.618.160 1.414.337
Şüpheli alacak karşılığı 446.870 465.198 89.374 93.039
Türev araçların makul değer farkı 1.834.194 (5.727.095) 366.839 (1.145.419)
Gelir tahakkukları (932.343) (1.670.354) (186.469) (334.071)
Stokların kayıtlı değerleri ile
vergi matrahları arasındaki fark (827.466) (499.037) (165.493) (99.807) Canlı varlıkların kayıtlı değerleri ile
vergi matrahları arasındaki fark (6.717.228) 354.925 (1.343.446) (70.985)
Diğer 802.101 553.524 160.420 183.717
111.150.895 128.134.441 22.540.447 26.690.699 Ertelenen vergi varlığının, 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihlerinde sona eren yıllara ait hareketleri
Açılış bakiyesi 26.690.699 34.189.957
Finansal varlıklar değer artış fonuyla ilişkilendirilen kısım 274.316 (300.226)
Ertelenen vergi geliri / (gideri) (4.424.568) (7.199.032)
22.540.447 26.690.699
48 Mahsup edilebilecek mali zararların vadeleri aşağıdaki gibidir:
31 Aralık 2009
31 Aralık 2008
2009 - 39.651.484
2010 48.305.444 51.224.456
2011 16.500.004 16.500.004
2013 16.627.106 16.627.105
2014 1.796.665 -
83.229.219 124.003.049