Türkiye’de vergi mevzuatı, ana ortaklık olan şirketin bağlı ortaklıkları ve iştiraklerini konsolide ettiği finansal tabloları üzerinden vergi beyannamesi vermesine olanak tanımamaktadır. Bu sebeple bu ara dönem özet konsolide finansal tablolara yansıtılan vergi karşılıkları, tam konsolidasyon kapsamına alınan tüm şirketler için ayrı ayrı hesaplanmıştır.
Kurumlar Vergisi Kanunu 13 Eylül 2006 tarih ve 5520 sayılı yasa ile değişmiştir. Söz konusu 5520 sayılı yeni Kurumlar Vergisi Kanunu’nun pek çok hükmü 1 Ocak 2006 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe girmiştir. Buna göre Türkiye’de, kurumlar vergisi oranı 2018 yılı için %22’dir (2019 ve 2020 yılları vergilendirme dönemleri için %22 olacaktır). Kurumlar vergisi oranı kurumların ticari kazancına vergi yasaları gereğince indirimi kabul edilmeyen giderlerin ilave edilmesi, vergi yasalarında yer alan istisna (iştirak kazançları istisnası, yatırım indirimi istisnası vb.) ve indirimlerin (ar-ge indirimi gibi) indirilmesi sonucu bulunacak vergi matrahına uygulanır. Kar dağıtılmadığı takdirde başka bir vergi ödenmemektedir (GVK geçici 61. madde kapsamında yatırım indirimi istisnası olması halinde yararlanılan istisna tutarı üzerinden hesaplanıp ödenen %19,8 oranındaki stopaj hariç).
30 Eylül 2018 tarihi itibarıyla Irak’ta faaliyet gösteren bağlı ortaklığın tabi olduğu kurumlar vergisi oranı %15’tir (31 Aralık 2017: %15). Mali zararlar, gelecekte oluşacak kurum kazancından mahsuplaştırılmak üzere beş yıl süre ile mali karın oluştuğu yılda ancak karın yarısına kadar mahsup edilecek şekilde taşınabilir.
Türkiye’deki bir iş yeri ya da daimi temsilcisi aracılığı ile gelir elde eden dar mükellef kurumlar ile Türkiye’de yerleşik kurumlara ödenen kar paylarından (temettüler) stopaj yapılmaz. Bunların dışında kalan kişi ve kurumlara yapılan temettü ödemeleri %15 oranında stopaja tabidir. Karın sermayeye ilavesi, kar dağıtımı sayılmaz.
Şirketler üçer aylık mali karları üzerinden %20 (2018, 2019 ve 2020 yılı vergilendirme dönemleri için
%22) oranında geçici vergi hesaplar ve o dönemi izleyen ikinci ayın 14’üncü gününe kadar beyan edip 17’nci günü akşamına kadar öderler. Yıl içinde ödenen geçici vergi o yıla ait olup izleyen yıl verilecek kurumlar vergisi beyannamesi üzerinden hesaplanacak kurumlar vergisinden mahsup edilir. Mahsuba rağmen ödenmiş geçici vergi tutarı kalmış ise bu tutar nakden iade alınabileceği gibi devlete karşı olan herhangi bir başka mali borca da mahsup edilebilir. Kurumların tam mükellefiyete tabi bir başka kurumun sermayesine iştirakten elde ettikleri temettü kazançları (yatırım fonlarının katılma belgeleri ile yatırım ortaklıkları hisse senetlerinden elde edilen kar payları hariç) kurumlar vergisinden istisnadır.
Dolayısı ile ticari kar/zarar rakamı içinde yer alan yukarıda sayılan nitelikteki kazançlar kurumlar vergisi hesabında dikkate alınmıştır.
Kurumlar vergisi matrahının tespitinde yukarıda yer alan istisnalar yanında ayrıca Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 8 ve Gelir Vergisi Kanunu’nun 40. madde hükmünde belirtilen indirimler de dikkate alınır.
Türkiye’de ödenecek vergiler konusunda vergi otoritesi ile mutabakat sağlamak gibi bir uygulama bulunmamaktadır. Kurumlar vergisi beyannameleri hesap döneminin kapandığı ayı takip eden dördüncü ayın 25’inci günü akşamına kadar bağlı bulunulan vergi dairesine verilir.
Vergi incelemesine yetkili makamlar beş yıl zarfında muhasebe kayıtlarını inceleyebilir ve hatalı işlem tespit edilirse yapılacak vergi tarhiyatı nedeniyle ödenecek vergi miktarları değişebilir.
Vergi kanunlarına göre, oluşmuş zararlar ilerleyen yıllarda oluşabilecek vergiye tabi karları netleştirmek amacı ile yalnızca 5 yıl ileriye taşınabilirler.
Kurumların en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan taşınmazların (gayrimenkuller) ve iştirak hisseleri, kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan hakkı satışından doğan kazancın %75’lik kısmı istisna kapsamındadır. İstisnadan yararlanmak için söz konusu kazancın pasifte bir fon hesabında tutulması ve 5 yıl süre ile işletmeden çekilmemesi gerekmektedir. Satış bedelinin satışın yapıldığı yılı izleyen 2’ takvim yılı sonuna kadar tahsil edilmesi gerekir.
30 Eylül tarihlerinde sona eren dokuz ve üç aylık ara hesap dönemlerinde gerçekleşen vergi
geliri/(gideri) 3.712 13.213 1.758 12.506
Dönem vergi gideri (41.390) (32.743) (10.214) (27.254)
Toplam vergi gideri (37.678) (19.530) (8.456) (14.748)
30 Eylül tarihleri itibarıyla gelir tablolarındaki cari dönem vergi gideri ile vergi öncesi kar üzerinden cari vergi oranı kullanılarak hesaplanacak vergi gideri mutabakatı aşağıdaki gibidir:
30 Eylül 2018
Vergi öncesi kar 166.273 161.834
Yasal vergi oranı ile hesaplanan vergi gideri (36.580) (32.367)
Kanunen kabul edilmeyen giderlerin vergi etkisi (7.095) (897)
Üzerinden ertelenmiş vergi hesaplanmayan özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımların
karlarındaki paylar 4.236 13.175
İstisna edilen gelirlerin vergi etkisi - 1.771
Diğer 1.761 (1.212)
Toplam vergi gideri (37.678) (19.530)
30 Eylül
Vergi öncesi kar (232) 87.393
Yasal vergi oranı ile hesaplanan vergi gideri 51 (17.479)
Kanunen kabul edilmeyen giderlerin vergi etkisi (5.903) (429)
Üzerinden ertelenmiş vergi hesaplanmayan özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımların
karlarındaki paylar (6.542) 4.084
İstisna edilen gelirlerin vergi etkisi -
-Diğer 3.938 (924)
Toplam vergi gideri (8.456) (14.748)
Grup, ertelenen vergi varlık ve yükümlülüklerini, finansal durum tablosu kalemlerinin yasal ve Türkiye Finansal Raporlama Standartları uyarınca hazırlanmış finansal tablolarda farklı değerlendirilmeleri sonucunda ortaya çıkan geçici farkların etkilerini dikkate alarak hesaplamaktadır.
Söz konusu geçici farklar genellikle gelir ve giderlerin, vergi kanunları ve Türkiye Finansal Raporlama Standartlarına göre değişik raporlama dönemlerinde muhasebeleşmesinden ortaya çıkmaktadır. İleriki dönemlerde gerçekleşecek geçici farklar üzerinden hesaplanan ertelenen vergi varlıkları ve yükümlülükleri için uygulanan oran 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren 3 yıl için geçerli vergi oranı %22 olarak değiştiği için, 30 Eylül 2018 tarihi itibarıyla ertelenmiş vergi hesaplamasında, 3 yıl içinde (2018, 2019 ve 2020 yılları içinde) gerçekleşmesi beklenen geçici farklar için %22 vergi oranı kullanılmıştır. Ancak, 2020 yılından sonrası için geçerli kurumlar vergisi oranı %20 olduğu için, 2020 sonrası gerçekleşmesi beklenen geçerli farklar için %20 vergi oranı kullanılmıştır. (31 Aralık 2017:%20).
Ertelenmiş vergiler
30 Eylül 2018 ve 31 Aralık 2017 tarihleri itibarıyla ertelenmiş vergi varlık ve yükümlülüklerinin yürürlükteki vergi oranları kullanılarak hazırlanan dökümü aşağıdaki gibidir:
Ertelenmiş vergi Ertelenmiş vergi Net ertelenmiş vergi
varlığı Yükümlülüğü varlıkları/(yükümlülükleri)
Arsalar - - (1.393) (1.393) (1.393) (1.393)
Diğer maddi ve maddi
olmayan duran varlıklar 1.793 3.196 - - 1.793 3.196
Garanti karşılıkları, net 8.390 9.767 - - 8.390 9.767
Dava ve tazminat karşılıkları 5.189 4.065 - - 5.189 4.065
Stok değer düşüklüğü
karşılığı 1.971 1.291 - - 1.971 1.291
Kıdem tazminatı karşılığı 5.921 5.555 - - 5.921 5.555
Kullanılmamış izin karşılığı 2.171 1.522 - - 2.171 1.522
Satış teşvik primleri 5.563 - - - 5.563
-Diğer - - (1.636) (6) (1.636) (6)
Toplam ertelenmiş vergi
varlığı/(yükümlülüğü) 30.998 25.396 (24.313) (23.858) 6.685 1.538
Netleştirilen tutar (22.221) (23.858) 22.221 23.858 -
-Toplam ertelenmiş
vergi varlığı/(yükümlülüğü) 8.777 1.538 (2.092) - 6.685 1.538
Kullanılmamış mali zararlardan doğan ertelenmiş vergi varlığı, Grup yönetiminin gelecek dönemlerde yeterli mali kara sahip olunmasını kuvvetle muhtemel görmesi nedeniyle kayıtlara alınmıştır.
30 Eylül 2018 tarihinde sona eren hesap döneminde geçici farkların hareket tablosu aşağıdaki gibidir:
1 Ocak Gerçeğe uygun değer farkı diğer kapsamlı gelire
yansıtılan finansal varlıklar değer artışı (22.459) - 1.175 (21.284)
Arsalar (1.393) - - (1.393)
Diğer maddi ve maddi olmayan duran varlıklar 3.196 (1.403) - 1.793
Garanti karşılıkları, net 9.767 (1.377) - 8.390
Dava ve tazminat karşılıkları 4.065 1.124 - 5.189
Stok değer düşüklüğü karşılığı 1.291 680 - 1.971
Kıdem tazminatı karşılığı 5.555 106 260 5.921
Kullanılmamış izin karşılığı 1.522 649 - 2.171
Satış teşvik primi - 5.563 - 5.563
Diğer (6) (1.630) - (1.636)
1.538 3.712 1.435 6.685
Ertelenmiş vergiler (Devamı)
30 Eylül 2017 tarihinde sona eren hesap döneminde geçici farkların hareket tablosu aşağıdaki gibidir:
1 Ocak 2017 Gerçeğe uygun değer farkı diğer kapsamlı gelire
yansıtılan finansal varlıklar değer artışı (21.012) - 93 (20.919)
Arsalar (1.270) (123) - (1.393)
Mali zararlar 7.485 4.191 - 11.676
Diğer maddi ve maddi olmayan duran varlıklar 1.848 (2.303) - (455)
Garanti karşılıkları, net 8.769 (1.186) - 7.583
Dava ve tazminat karşılıkları 3.594 354 - 3.948
Stok değer düşüklüğü karşılığı 950 787 - 1.737
Kıdem tazminatı karşılığı 2.972 43 1.826 4.841
Kullanılmamış izin karşılığı 1.234 192 - 1.426
Satış teşvik primi - 11.302 - 11.302
Diğer 43 (44) - (1)
4.613 13.213 1.919 19.745
Kullanılmamış mali zararlardan doğan ertelenmiş vergiler, Grup yönetiminin gelecek dönemlerde yeterli mali kara sahip olunmasını kuvvetle muhtemel görmesi nedeniyle kayıtlara alınmıştır.
30 Eylül 2018 tarihi itibarıyla dönem karı vergi yükümlülüğü karşılığı hesabında yer alan 9.758 TL (31 Aralık 2017: 5.827 TL), 30 Eylül 2018 tarihi itibarıyla sona eren dokuz aylık hesap dönemine ilişkin hesaplanan vergi karşılığından oluşmaktadır.
30 Eylül 2018 tarihi itibarıyla Grup’un cari dönem vergisiyle ilgili varlıkları 451 TL dir. (31 Aralık 2017: 445 TL).