Vay Halinize!

Bu bölümde İsa, Yahudi din adamlarına karşı sert eleştiriler yapmıştır. Yahudi geleneğine göre din adamları Hz. Musa döneminden itibaren iki temel soydan oluşmuştur. İlki Kohen denilen din adamı grubudur. Kohenler Harun soyundan olan özel bir sınıftır. İkincisi ise Yakup’un üçüncü oğlu Levi soyundan gelen din adamlarıdır.²⁹² Levi soyundan gelenler genelde Kohenlere ibadethanelerde yardım eden kişilerdir.²⁹³Yahudilerin tarihsel süreç içerisinde geçirdikleri sosyolojik değişimler, din adamları için de geçerli olmuştur.

Özellikle Krallar döneminde din adamları siyasi otorite ile girdikleri karşılıklı ilişkilerde, dini alandan kohenlik gibi dini görevi hükümdarların da sahiplenmesine göz yummuşlardır, dünyevi anlamda da siyasi otoritenin gücünü kendi adlarına ve mabetteki güçleri adına kullanmışlardır.²⁹⁴Bundan dolayıdır ki Mabed ortamı ve din adamları büyük

292 Çölde Sayım, 18/1-7.

293 Mehmet Güngör, Yahudilikte Özel Bir Sınıf: Yahudi Din Adamları, Oksident,1/2,2019, s.193-218.

294 İbrahim Hilmi Karslı, Kur’an’da Yahudi Din Adamları-Yahudi Geleneğiyle Mukayeseli Bir Çalışma, MİLEL ve NİHAL İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırma Dergisi, c.7, sayı1,1 Ocak-Nisan 2010,s.61-93.

74

bir yozlaşma içerisine düşmüşlerdir. İsa’nın Yeruşalim’e girdiği ilk gün, tapınağa girmiş satıcıları, para bozanları vd. oradan kovmuş, “…evim dua evi olacak” ve “…haydut inine çevirdiniz” sözleri ile tepki göstermiştir.

Bu bölümde İsa, tapınağın bu duruma gelmesinde en büyük etkenin din adamları olduğunu ona inananlara vaaz etmiştir. İsa’nın en büyük rahatsızlığı din adamları ve Ferisilerin samimiyetsiz ve ikiyüzlü olmalarıdır. Bu zümrenin, inanan kimselere vaaz ettikleri dini esaslara kendilerinin uymaması²⁹⁵, manevi anlamda kişilerin uygulayamayacakları kurallar dayatmaları²⁹⁶, bulundukları dini konumu kibir ve gösteriş unsuru olarak kullanmaları²⁹⁷ ve Tevrat’ta Tanrı buyruğu olan özel kıyafetlerini²⁹⁸ abartılı hallere getirerek topluluk karşısında üstünlük sağlamaları İsa’nın öfke duymasına sebep olmuştur. İsa, Kohenler ve Ferisililerin dini bilgileri inanan topluluğa aktarırken onları yanıltmalarına ve Tanrıya inanacak kişilerin bile inançlarının zayıflamalarına sebep olmalarından dolayı ağır bir dille eleştirmiştir.²⁹⁹Rabbi kelimesi Süryanice kökenli olup, Rabbe tabi olan din ve ilim konusunda derinleşen, rehber, öğretmen anlamında olup³⁰⁰İsa, Yahudi din adamlarının bunu sınıfsal bir üstünlük durumuna getirmiş olmalarını eleştirmiştir. Oysaki din adamlarının da öğretmen, rehber, peygamberlerinin tek ve aynı kişi olduğunu, onlarında diğer inananlar ile eşit olduklarını vurgulamıştır.³⁰¹Tanrı için kullanılan “Baba” kelimesini yeryüzünde hiç kimse için kullanmamalarını, çünkü tek bir yaratıcı olduğunu sadece ona “Baba” denmesi gerektiğini vurgulayarak din adamlarının bile tevhid inancındaki zayıflığına dikkat çekmiştir.³⁰²İsa, din adamlarına topluma önder olamadıklarını ve bundan dolayı kendilerine “Önder” denmesini istememelerini çünkü gerçek önderin Mesih olduğunu söylemiştir.³⁰³Mesih inancı, Yahudiler arasında büyük Babil sürgününden sonra ortaya çıkmıştır. Bu inanç Yahudilerin manevi anlamda bir araya gelmelerini sağlamış ve ortak birçok sosyolojik, politik, dini hareketliliğin itici gücü olmuştur.³⁰⁴İsa, din adamlarının toplumda yaratmış oldukları üstünler sınıfına karşı

295 Matta, 23/3.

296 Matta, 23/4.

297 Matta, 23/5, Markos, 12/38-39, Luka, 11/43.

298 Levililer, 8/5-9.

299 Matta, 23/13-15.

300 Salime Leyla Gürkan, “Rabbaniyyun”, DİA,2007, c.34,s376-377.

301 Matta, 23/8.

302 Matta, 23/9.

303 Matta, 23/10.

304 Ekrem Sarıkçıoğlu, Kanonik-Apokrif İncillere Göre Hz. İsa’nın Hayatı ve Mesajı, 1.bas. Ankara, Ankara Okulu Yay, s.162.

75

tepki göstermiş, kibir ve üstünlük gösterenlerin Tanrı katında alçaltılacağını, teslimiyet ve mütevazılık ile davrananların yüceltileceğini ifade etmiştir.³⁰⁵ İsa, Ferisililer ve din adamlarına “Göklerin Egemenliğinin kapısını insanların yüzüne kapıyorsunuz; ne kendiniz içeri giriyorsunuz, ne de girmek isteyenleri bırakıyorsunuz!”³⁰⁶ ifadesi ile onların tevhid inancındaki zayıflıklarından dolayı inanan topluluğun inancında zayıflık oluşturdukları konusunda sert bir ikazda bulunmuştur. Oysaki inanan bir topluluk oluşturmak için sözde çaba sarf ettiklerini ancak samimiyetsiz tutum ve davranışlarından dolayı ve insanlara dini uygulamalar konusunda güçlerinin yetemeyeceği mesuliyetler yükledikleri için insanların dinden uzaklaşmalarına ya da inançsız olmalarına neden olmak hasebiyle cehennemlik yaptıklarını ifade etmiştir.³⁰⁷

İsa bu bölümde din adamlarının Mabetteki uygulamalarında kutsal olan değerlerin içinin boşaltılıp, gösterişli ancak Tanrı’ya yakınlaşma konusunda hiçbir anlamı olmayan bazı ritüeller gerçekleştirdiklerinden bahsetmiştir.³⁰⁸İsa, din adamlarının dinin temel değerlerinden adalet, merhamet, sadakat, doğruluk gibi konuları bir kenara bırakıp sadaka, yardım, bağış adı altında ondalık sistemi inancın merkezine oturtmalarından dolayı dini yozlaştırdıklarını ifade etmiştir.³⁰⁹Samimi inanan topluluk için en ince ayrıntıya kadar incelemelerini ama kendi içlerinde samimiyetsiz ve ikiyüzlü davrandıklarını söylemiştir.

İsa’nın, din adamlarına en büyük tepkisinden biri de özde arınma konusundaki samimiyetsizlikleridir. İnanan topluluğa vaaz ettikleri arınma ritüellerine karşılık, kendi içlerinde kötülük ve ikiyüzlülük içerisinde olduklarının tepkisini göstermiştir.³¹⁰İsa, din adamları ve Ferisililer ile tam bir hesaplaşma içerisine girmiştir. Çünkü Tanrının elçileri her toplumda, o toplumun kendi içinden çıkmıştır. Peygamberlerin çoğu da kavmi tarafından hemen kabul görmemiş ve hatta içlerinden öldürülenler olmuştur.

Peygamberlere ilk inanmayan kişilerde genelde o kavmin önde gelenleri ve sahip oldukları inanç önderleri olmuştur. Bu inanç önderleri ya da kavmin önde gelen kesimi peygamberlere çeşitli eziyetler ederek onları kavmin dışına çıkararak mevcut güç ve

305 Matta, 23/11.

306 Matta, 23/13-14.

307 Matta, 23/15.

308 Matta, 23/16-22.

309 Matta, 23/23.

310 Matta, 23/25-28.

76

konumlarını korumaya çalışmışlardır. İsa, din adamlarına ve Ferisililere bu konuda uyararak, geçmiş atalarının yapmış olduklarının karşılığının olacağını isterlerse kendilerinin de ataları gibi davranıp kendisi ve öğrencilerine aynı muameleyi yapabileceklerini, ancak “Rabbin adıyla gelene övgüler olsun” diyerek gerçek bir tövbeye davet etmiştir.³¹¹İsa’nın ahiret inancı konusunda en net ifadeleri din adamları ve Ferisililer ile hesaplaştığı vaazındadır.