Uygulama

Çalışma 2017-2018 öğretim yılının ilk döneminde Palu İlçe Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı, Atatürk Ortaokulunda iki şubeden oluşan toplam 64 5. sınıf öğrencisi ile yürütülmüştür. Toplam 4 haftalık bir çalışma sürecini kapsayan araştırmada, kontrol ve deney gruplarındaki uygulamalar bizzat araştırmacı tarafından yapılmış ve aynı okulda görev yapan iki fen bilimleri öğretmeni tarafından süreç bağımsız bir şekilde gözlemlenmiştir.

Araştırmaya başlamadan önce kontrol ve deney grupları için hazırlanan Maddenin Halleri ve Ayırtedici Özellikleri Testi (MHAÖT) ve Fen Bilimlerine Karşı Tutum Ölçeği (FBKTÖ) uygulama yapılmadan önce öntest olarak uygulanmıştır.

34

Araştırma tamamlandıktan sonra MHAÖT ve FBKÖT son test olarak kontrol ve deney grubuna tekrar uygulanmıştır. Aralarında anlamlı bir fark olup olmadığı spss programıyla test edilmiştir. Deney grubu için argümantasyon yaklaşımına dayalı, uygun etkinlik ve deney rapor kağıtları hazırlanarak ders işleme sürecinde materyal olarak kullanılmıştır. Araştırmada ki bağımsız değişkenler olan argümantasyon yaklaşımı ve mevcut programa dayalı öğretimin sırası ile deney ve kontrol gruplarında nasıl işlendiğine yönelik genel bilgiler aşağıda verilmiştir.

Kontrol grubunda dersler, mevcut öğretim yöntemiyle işlenmiştir. Derslerin uygulanma süreci, araştırmacının hazırlamış olduğu plan çerçevesinde, önceki derste işlenen konularla ilgili tekrarın yapıldığı, öğretmenin kavramları anlatıp, deftere gerekli yerleri yazdırdığı, soru çözülerek soruların cevaplarının genellikle öğretmen tarafından cevaplandırıldığı öğretmen merkezli bir yaklaşımla konular işlenmiştir. Ders sonunda kısa bir özet yapılarak kavram ve kavramlar arası bağlantılar öğretmen tarafından vurgulanmaya çalışılmıştır. Çalışmadaki mevcut yaklaşım literatür de açıklandığı gibi değil, fen derslerinin işlenme şekline göre uygulanmıştır. Yani ders işleme süreci öğrencinin tamamen pasif olduğu bir ortam, öğretmenin tamamen aktif olduğu konuları öğrenciye aktarması ile ilerleyen bir süreç olarak konular işlenmemiştir. Kontrol grubunda ders süreci düz anlatım, gösteri deneyleri ve soru-cevap tekniklerini içermektedir. Araştırmacı düz anlatım sırasında önemli kavramları vurgulayarak öğrencilerin defterlerine notlar aldırmıştır. Ders başlangıçlarında önceki dersin konuları tekrar edilerek öğrencilere hatırlatmalar yapılmış ve konularla ilgili soru cevap uygulamalarına yer verilmiştir.

Deney grubunda dersler Toulmin Argüman Modeli baz alınarak hazırlanmış bilimsel tartışma ortamı sağlanacak şekilde ders materyalleri ile işlenmiştir. Çalışmada etkinlik kağıtları ve deney raporlarına yer verilmiştir. İçeriklerinin hazırlanmasında, maddenin halleri ve maddelerin ayırt edici özellikleri konularıyla ilgili yer alan yanlış kavramlar üzerinde de durulmuştur. Deney grubunda yer alan öğrencilerin, sürece aktif olarak katılımları sağlanmıştır. Uygulama sürecinde etkinlikler ve deneylerle argümantasyon aşamaları öğretmen tarafından takip edilmiştir. Tartışma kuralları, etkinlikler, deney raporları ve verilen ödevler hakkında bilgilendirilmeler araştırmacı tarafından yapılmıştır. Heterojen gruplar oluşturulmuş, gruplardaki öğrencilerin yerleri değiştirilerek tüm öğrencilerin birbirleriyle etkileşimde bulunmaları sağlanmıştır.

35

Araştırmacı tarafından, grup üyelerine tartışmayı teşvik edici sorular yönlendirilerek, küçük gruplar halinde veya tüm sınıf katılımıyla gerçekleşen argümantasyon yani bilimsel tartışmaya yönelme, derinlemesine düşünme, gerekçelendirme, açıklamaları yapılandırma, iddiayı destekleme, sorularla yeni fikirler oluşturma, ortaya atılan fikirlerin güçlü veya zayıf yanlarını analiz etme olanakları sağlanmıştır. Ders sürecinde argümantasyon etkinliğini sağlayacak stratejiler uygulanıp, öğrencilerin çalışmaları gruplar ve tüm sınıf tartışması halinde hazırlanmıştır. Haftada 4 ders saati olmak üzere etkinliklerin uygulanmasının 4 hafta sürdüğü bu çalışmada, deney grubu öğrencileri ile işlenilen derslere ilişkin süreç Tablo 3’de verilmiştir.

Tablo 3. Deney Grubu Ders İşlenme Süreci

Süreç İçerikleri

1. Hafta Uygulama Süreci

Kazanım: Maddelerin ısı etkisiyle hâl değiştirebileceğine yönelik yaptığı deneylerden elde ettiği verilere dayalı çıkarımlarda bulunur. 1.saat: MHAÖT ve FBKTÖ ön test uygulaması

2.saat: Etkinlik No:1 3.saat: Etkinlik No:2 4.saat: Deney No:1

2. Hafta Uygulama Süreci

Kazanım: Maddelerin ısı etkisiyle hâl değiştirebileceğine yönelik yaptığı deneylerden elde ettiği verilere dayalı çıkarımlarda bulunur. 1.saat: Etkinlik No:3

2.saat: Etkinlik No:4 3.saat: Deney No:2 4.saat: Etkinlik no:5

3. Hafta Uygulama Süreci

Kazanım: Yaptığı deneyler sonucunda saf maddelerin erime, donma, kaynama noktalarını belirler.

1.saat: Etkinlik no:6 2.saat: Etkinlik no:7 3.saat: Deney No:3 4.saat: Etkinlik no:8

4. HaftaUygulama Süreci

Kazanım: Yaptığı deneyler sonucunda saf maddelerin erime, donma, kaynama noktalarını belirler.

1.saat: Deney No:4 2.saat: Etkinlik No:9 3.saat: Deney No:5

36

Tablo 5’de ki ders işlenme süreci, uygulamaya başlamadan önce, öğrencilere argümantasyon hakkında temel bilgiler verilmiş ve öğrencilerin çalışma hakkında merak duymaları sağlanarak dikkatleri derse çekilmiştir. Deney grubunda bulunan öğrenciler etkinlik ve deney kağıtlarını önce bireysel olarak doldurmuşlardır. Bu aşamadan sonra rastgele seçilen öğrencilerin oluşturduğu 3-4 kişiden oluşan küçük grupların tartışmaları ile dersler yürütülmüştür. Öğrencilerin grup içerisinde ortak bir sonuca varabilmeleri için gerekli zaman ve ortam sağlanmıştır. Oluşturulan küçük gruplarda yapılan tartışmalarla öğrencilerin konularda fikir birliğine varmaları beklenmemiştir. Her öğrencinin kendi fikirlerini nedenleriyle açıklaması, destekleyicilerini sunması ve grup içindeki farklı düşünceleri de dikkate alıp ortak bir karara varmaları istenmiştir. Küçük gruplarda ki çalışmaların tamamlanmasından sonra her gruptan seçilen bir öğrenci grubun kararını açıklamıştır. Grup açıklamalarından sonra tüm sınıf tartışması başlatılmıştır. Grup tartışmalarını ifade eden sözcünün yeterli olamadığı durumlarda, grup içerisinde ki diğer öğrenciler tartışma sürecine dâhil edilmiştir. Sınıf tartışmalarında grupların ortak bir görüşe ulaşmaları amaçlanmıştır. Araştırmacı grup tartışmalarına gerekmediği sürece müdahale etmemiş, gözlemci gibi davranmıştır. Araştırmada kullanılan ders materyalleri EK 1.’de sunulmuştur.