Ulusal Amaçlar

Sosyal bilgiler öğretiminin ulusal amaçları, ülkelerin eğitim politikalarını belirleyen ilkeler ve amaçlara göre oluĢturulmaktadır. Türkiye de ise sosyal bilgiler programı; ―21. yüzyılın çağdaĢ, Atatürk ilkeleri ve inkılâplarını benimsemiĢ, Türk tarihini ve kültürünü kavramıĢ, temel demokratik değerlerle donanmıĢ ve insan haklarına saygılı, yaĢadığı çevreye duyarlı, bilgiyi deneyimlerine göre yorumlayıp sosyal ve kültürel bağlam içinde oluĢturan, kullanan ve düzenleyen (eleĢtirel düĢünen, yaratıcı, doğru karar veren), sosyal katılım becerileri geliĢmiĢ, sosyal bilimcilerin bilimsel bilgiyi üretirken kullandıkları yöntemleri kazanmıĢ, sosyal yaĢamda etkin, üretken, haklarını ve sorumluluklarını bilen, Türkiye Cumhuriyeti vatandaĢlarını yetiĢtirmeyi amaçlamaktadır‖ (Yazıcı, 2009: 425). Buna göre dört ana baĢlık altında toplanan sosyal bilgiler dersinin genel amaçları aĢağıdaki gibidir.

2.2.2.1. VatandaĢlık görevleri ve sorumlulukları yönünden;

1. Ailesine, milletine, vatanına, Atatürk inkılâp ve ilkelerine bağlı, çalıĢkan, araĢtırıcı, özverili. erdemli, giriĢimci iyi insan, iyi vatandaĢ olarak yetiĢirler.

2. Türk milletinin dünya tarihindeki önemini, milletler ailesi içindeki onurlu geçmiĢini ve yerini, insanlığa yaptığı hizmetleri kavrayarak büyük bir milletin evlatları olduklarını anlar, milletin geleceğine olan güvenlerini artırır ve Türk milletinin ülküsünü gerçekleĢtirmek için her fedakârlığı göze alabilecek bir karakter kazanırlar.

3. Türkiye Cumhuriyetinin insan haklarına dayanan milli, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olduğunu bilir; cumhuriyet rejiminin özelliklerini ve önemini kavrarlar.

4. Topluluk halinde yaĢamanın bir zaruret olduğunu, millet kavramını ve Türk milletinin karakterini kavrar, Türk milletine, Türk bayrağına, Türk askerine ve ordusuna sevgi saygı ve güven duygularını kuvvetlendirirler.

5. Türk milletinin zekâ ve kabiliyetini, çalıĢkanlığını, ilim ve sanat severliğini, estetik zevkini, insanlık duygusunun yüceliğini benimseyerek bu üstün özellikleri davranıĢ hâline getirirler.

6. Millet ve yurt iĢlerini her Ģeyin üstünde tutarak milleti ve yurdu için canla baĢla hizmet etmeyi alıĢkanlık ve ilke haline getirirler.

7. Tarihte milletimize ve insanlığa hizmet etmiĢ olan Türk büyüklerini tanır; tarihî olaylara yön veren kiĢilerin yerinde ve zamanında gösterdikleri ileri görüĢlülük, yüksek kavrayıĢ, cesaret, fedakârlık ve kahramanlıklarının tarihin akıĢını nasıl etkilediğini kavrarlar.

8. Toplumu yönlendiren Mustafa Kemal Atatürk ve diğer Türk büyüklerinin sadece millî değil, evrensel yönlerini de kavrayarak ve takdir ederek; milletimize de düĢen insanlık görevleri bulunduğunu görür, insanlığa sevgi, saygı ve hizmet verme bilincine varırlar.

9. Türk inkılâbının anlamını, ayrı ayrı yönlerden önemini, Türkiye‘nin refah ve mutluluğuna yaptığı ve ülkenin geleceğine yapacağı etkiyi kavrar; Türk inkılâbının değerlerine bağlı ve bunları her zaman korumaya hazır, fedakâr birer Türk evladı olarak yetiĢirler.

10. Bugünkü uygarlığın uzun bir geçmiĢin eseri olduğunu kavrar; bu uygarlıkta Türk milletinin hizmetini ve payını anlayarak Atatürk‘ün direktifleri

uyarınca ‗milli kültürümüzü çağdaĢ uygarlık seviyesinin üstüne çıkarma‖ - yolunda her fedakârlığı göze alabilme bilincini kazanırlar.

11. Bugünü daha iyi değerlendirebilmeleri için geçmiĢ çağlardaki sosyal, ekonomik ve siyasi olayların neden ve sonuçlarını günümüzle kıyaslama yaparak düĢünme, araĢtırma ve akıl yürütme yeteneğini geliĢtirirler.

12. Her yerde görev ve sorumluluk alabilecek hâle gelir, aile bütünlüğüne bağlılık kazanır, ailenin refah ve mutluluğu için sorumluluk ve görev duygularını geliĢtirirler.

13. Kanun kavramını benimser; kanunlara ve devlet otoritesine uyma duygusunu ve alıĢkanlığını kazanırlar.

14. Çevresindeki eski, yeni sanat ve kültür eserlerini, müze ve anıtlar gibi milli değerlerimizi tanır, onları korumak gerektiğini öğrenirler

2.2.2.2.Toplumda insanların birbirleriyle olan iliĢkileri yönünden;

1. Ġnsanların birbirlerine muhtaç olduklarını anlar; grup faaliyetlerine katılmanın, baĢkalarına yardım etmenin önemini takdir eder ve bunu uygulayabilir hale gelirler.

2. Ġnsanların karĢılıklı hak ve sorumluluklar taĢıdıklarını ve birbirlerinin görüĢ ve inanıĢlarını, saygı ve hoĢgörü ile karĢılamaları gerektiğini benimserler.

3. Beraber çalıĢma, sorumluluk alma, yardımlaĢma ve karar verme kurallarını uygulamayı öğrenirler.

4. Bütün çalıĢmalarını demokratik yaĢayıĢın kurallarına göre düzenlemeyi öğrenirler.

5. Aile, okul ve toplum hayatının dayandığı temel ilkeleri ve topluluk halinde yaĢamanın zorunluluğunu kavrarlar.

6. Trafik kurallarına uymayı alıĢkanlık haline getirirler.

2.2.2.3.Çevreyi, yurdu ve dünyayı tanıma yetenekleri yönünden;

1. Yurdumuzun, Dünya üzerindeki yerinin önemini kavrar, ülkemizin kalkınmasında severek sorumluluk alma duygularını geliĢtirirler.

2. Türkiye‘nin, yakın ve uzak komĢu ülkeler ve diğer dünya ülkeleriyle olan iliĢkileri hakkında genel bilgi kazanırlar.

3. Türklerin yaĢadığı diğer ülke ve bölgelerin coğrafi özelliklerini öğrenirler, Türklerin geniĢ bir alanda yaĢayan büyük bir millet olduğunu kavrarlar.

4. Ġnsanların birbirleriyle ve coğrafi çevreleriyle karĢılıklı etkilerini, insan topluluklarının yaĢama Ģekillerini ve geçinme yollarını inceler; yurdun ekonomik kalkınmasında bilgili ve etkili birer vatandaĢ olarak yetiĢirler.

5. Plan, kroki, harita ve grafik bilgileri kazanarak onlardan yararlanabilir hale gelirler.

6. Çevreyi korumanın günümüz ve gelecek yıllar için önemini kavrarlar

7. YaĢanabilir bir çevrenin insanın temel hakkı olduğunu kavrarlar.

2.2.2.4.Ekonomik yaĢama fikrini ve yeteneklerini geliĢtirmek yönünden;

1. Yakın çevrenin ekonomik değerleri ile milli kaynaklarımızı tanır ve bunları korumanın bir ödev olduğunu kavrarlar.

2. Kendi eĢyasını, okulunu, okul eĢya ve araçlarını dikkatli kullanma ve koruma alıĢkanlığını kazanırlar

3. Tutumlu olma ve planlı çalıĢma alıĢkanlığını elde ederler.

4. Üretim, tüketim ve dağıtımla ilgili temel bilgileri öğrenirler.

5. Ġnsan topluluklarının yaĢama Ģekillerini ve geçinme yollarını inceler ve bunlar arasındaki ekonomik iliĢkileri öğrenirler.

6. Turizmin anlamını, özellikle yurdumuz için önemini kavrarlar.

7. Nüfus artıĢ hızının eğitime ve ekonomiye olan etkisini kavrarlar (Komisyon 2000: s. 178 – 180).