3.3. Testlerden Elde Edilen Verilerin Değerlendirilmesi
4.1.1. Uçucu yağların Aphis craccivora’ya fümigant etkisi
Aphis craccivora’ya karşı fumigant etki testlerinden elde edilen sonuçlara göre; toksisitenin bitki uçucu yağına, uygulanan doz ve uygulama süresine bağlı olarak değiştiği görülmüştür (Çizelge 4.1).
Uçucu yağların A. craccivora erginlerinde yol açtığı % ölüm oranları ve Duncan grupları Çizelge 4.1’de verilmiştir. Uçucu yağların 30µl / l hava dozunda 24 saatlik uygulama süresinde en yüksek etkinin %53,33’lük ölüm oranıyla yine rezene uçucu yağında, en düşük etkinin ise %26,67’lik ölüm oranıyla anason uçucu yağında olduğu; 30µl / l hava dozunda 48 saatlik uygulama süresinde en yüksek etkinin %86,67’lik ölüm oranıyla rezene uçucu yağında, en düşük etkinin ise %63,33’lük ölüm oranıyla lavanta uçucu yağında olduğu; 30µl / l hava dozunda en uzun süre olan 72 saatlik uygulama süresinde en yüksek etkinin %100’lük ölüm oranıyla lavanta uçucu yağında, en düşük etkinin ise %90,00’lık ölüm oranıyla kekik uçucu yağında olduğu belirlenmiştir.
Uçucu yağların 45µl / l hava dozunda 24 saatlik uygulama süresinde en yüksek etkinin %70,00’lik ölüm oranıyla rezene uçucu yağında, en düşük etkinin ise %56,67’lik ölüm oranıyla lavanta uçucu yağında olduğu; 45µl/l hava dozunda 48 saatlik uygulama süresinde en yüksek etkinin %100’lük ölüm oranıyla anason uçucu yağında, en düşük etkinin ise %73,33’lük ölüm oranıyla kekik uçucu yağında olduğu; 45µl / l hava dozunda en uzun süre olan 72 saatlik uygulama süresinde en yüksek etkinin %100’lük ölüm oranıyla anason, rezene ve lavanta uçucu yağında en düşük etkinin ise %93,33’lük ölüm oranıyla kekik bitkisinde olduğu belirlenmiştir.
En yüksek doz olan 60µl / l hava dozunda uçucu yağların 24 saatlik uygulama süresinde en yüksek etkinin %96,67’lik ölüm oranıyla kekik uçucu yağında, en düşük etkinin ise %83,33’lük ölüm oranıyla rezene uçucu yağında
olduğu; 60µl / l hava dozunda 48 saatlik uygulama süresinde en yüksek etkinin %100’lük ölüm oranıyla anason uçucu yağında, en düşük etkinin ise %86,67’lik ölüm oranıyla kekik uçucu yağında olduğu tespit edilmiştir. En yüksek doz ve en uzun süre olan 60µl / l hava dozunda 72 saatlik uygulama süresinde ise bütün bitki uçucu yağlarında %100’lük ölüm oranı görülmüştür. Kekik uçucu yağının 30 ve 45µl / l hava dozunda 48 saatlik uygulamaları hariç diğer uygulamaların hepsinde uygulanan uçucu yağların dozu ve uygulama süresi arttıkça etki artmıştır.
Tüm uçucu yağların A. craccivora’ya karşı etkilerinin dozlara ve uygulama sürelerine göre en etkiliden daha aza doğru şöyle sıralandığı görülmüştür;
30µl/ l hava dozunda 24 saatlik uygulama süresinde; rezene>lavanta>kekik>anason. 45µl/ l hava dozunda 24 saatlik uygulama süresinde; rezene>anason>kekik>lavanta. 60µl/l hava dozunda 24 saatlik uygulama süresinde; kekik>anason ve lavanta> rezene.
30µl/ l hava dozunda 48 saatlik uygulama süresinde; rezene>anason>kekik>lavanta. 45µl/ l hava dozunda 48 saatlik uygulama süresinde; anason>lavanta>rezene>kekik. 60µl/l hava dozunda 48 saatlik uygulama süresinde; anason>lavanta ve rezene > kekik.
30µl/ l hava dozunda 72 saatlik uygulama süresinde; lavanta>rezene ve anason> kekik.
45µl/ l hava dozunda 72 saatlik uygulama süresinde; anason>lavanta>rezene>kekik. 60µl/ l hava dozunda 72 saatlik uygulama süresinde; anason, lavanta, rezene ve kekik uçucu yağlarının hepsi eşit etki göstermiştir.
Çizelge 4.1. Uçucu yağların Aphis craccivora’ya fumigant etkisi (% ölüm ortalamaları ve Duncan Grupları)
a, b, c, d: Dozlar arasında Duncan Grupları (a), (b), (c), (d): Süreler arasında Duncan Grupları
% Ölüm Oranları
Doz Uygulama Süresi
(µl / l hava) 24 saat 48 saat 72 saat LSD*
Origanum onites (kekik)
Kontrol 3,33 d 13,33 b 16,67 b
30 40,00 c (c) 73,33 a (b) 90,00 a (a) 15,11 45 60,00 b (b) 73,33 a (ab) 93,33 a (a) 22,03 60 96,67 a (a) 86,67 a (a) 100,00 a (a) 7,56
LSD* 17,93 16,31 14,89
Pimpinella anisum (Anason)
Kontrol 3,33 d 13,33 c 16,67 b
30 26,67 c (c) 76,67 b (b) 96,67 a (a) 16,03 45 63,33 b (b) 100,00 a (a) 100,00 a (a) 7,56 60 86,67 a (a) 100,00 a (a) 100,00 a (a) 19,99
LSD* 18,54 9,48 6,66
Foeniculum vulgare (Rezene)
Kontrol 3,33 d 13,33 b 16,67 b
30 53,33 c (b) 86,67 a (a) 96,67 a (a) 15,11 45 70,00 b (b) 90,00 a (ab) 100,00 a (a) 22,67 60 83,33 a (a) 96,67 a (a) 100,00 a (a) 20,69
LSD* 9,99 14,89 6,66
Lavandula angustifolia (Lavanta)
Kontrol 3,33 c 13,33 c 16,67 b
30 46,67 b (b) 63,33 b (b) 100,00 a (a) 24,49 45 56,67 ab (b) 90,00 a (ab) 100,00 a (a) 34,21 60 86,67 a (b) 96,67 a (ab) 100,00 a (a) 11,95
A.craccivora için uçucu yağların fumigant etki testlerinde % ölüm oranları kullanılarak varyans analizleri hem dozlar arasında hem de uygulama süreleri arasında yapılmıştır.
A. craccivora’ya karşı kekik uçucu yağının fumigant etkileri her üç uygulama
süresinde ve dozda önemli çıkmış olup kekik uçucu yağına ait yüzde ölüm oranlarının günler arası ve dozlar arası varyans analizi Çizelge 4.2’de ve Çizelge 4.3’de verilmiştir.
Çizelge 4.2. Aphis craccivora’ya karşı Kekik Uçucu Yağının Fumigant Etki Testleri 1, 2 ve 3.
Günlerdeki Yüzde ölüm oranlarının Varyans Analiz tablosu 1.Gün 2.Gün 3.Gün
--- --- --- Var. Kay. S.D. K. Ort. F Değeri K.Ort. F Değeri K.Ort. F Değeri
Tekerrür 2 25.00 0.31 33.33 0.50 0.00 0.00 Doz 3 4555.56 56.55 ** 3233.33 48.50** 4588.89 82.60** Hata 6 80.56 66.67 55.56 Toplam 11 C V %: 17.95 C V %: 13.24 C V % :9.94 (**) %1 seviyesinde önemli
A. craccivora’ya karşı kekik uçucu yağının fumigasyon denemeleri günler arasındaki yüzde ölüm oranlarının varyans analiz sonuçlarına (Çizelge 4.2) göre uçucu yağ uygulama dozları her üç uygulama günü için de istatistiki olarak %1 seviyesinde önemli bulunmuştur.
Çizelge 4.3. Aphis craccivora’ya karşı Kekik Uçucu Yağının Fumigant Etki Testleri 30, 45 ve
60µl/l hava dozundaki Yüzde ölüm oranlarının Varyans Analiz tablosu
30 µl/l hava 45 µl/l hava 60 µl/l hava
--- --- --- Var. Kay. S.D. K. Ort. F Değeri K.Ort. F Değeri K.Ort. F Değeri
Tekerrür 2 144.44 3.25 77.78 0.82 44.44 4.00 Gün 2 1944.44 43.75** 844.44 8.94* 144.44 13.00* Hata 4 44.44 94.44 11.11 Toplam 8 C V %: 9.84 C V %: 12.86 C V %: 3.53 (*) %5 seviyesinde önemli (**) %1 seviyesinde önemli
A. craccivora’ya karşı kekik uçucu yağının fumigasyon denemeleri dozlar arasındaki yüzde ölüm oranlarının varyans analiz sonuçlarına (Çizelge 4.3) göre uçucu yağ uygulama süreleri, 30 µl/l hava dozunda % 1 seviyesinde önemli iken, 45 µl/l hava ve 60 µl/l hava dozlarında %5 seviyesinde önemli bulunmuştur.
Bir afit türü olan Aphis gossypii erginlerine karşı kekik uçucu yağının etken maddelerinden olan carvacrol ve thymol’ü fumigasyon şeklinde deneyen Erler (2000), süre arttıkça (24, 48, 96 saatlik uygulama sürelerinde) ölüm oranının arttığını belirlemiştir. Araştırıcı aynı çalışmada artan uygulama dozlarının da (0,2– 0,4– 0,8 ve 1,7 mg/lt hava) ölüm oranını arttırdığını ve artan sürenin dozdan daha önemli olduğunu tespit etmiştir.
A. craccivora’ya karşı anason uçucu yağının fumigant etki testlerinde her üç
uygulama süresi, 30 ve 45 µl \ l hava dozları varyans analizlerinde önemli çıkmış olup anason uçucu yağına ait yüzde ölüm oranlarının günler arası ve dozlar arası varyans analizi Çizelge 4.4’de ve Çizelge 4.5’de verilmiştir.
Çizelge 4.4. Aphis craccivora’ya karşı Anason Uçucu Yağının Fumigant Etki Testleri 1, 2 ve 3.
Günlerdeki Yüzde ölüm oranlarının Varyans Analiz tablosu 1.Gün 2.Gün 3.Gün
--- --- --- Var. Kay. S.D. K. Ort. F Değeri K.Ort. F Değeri K.Ort. F Değeri Tekerrür 2 75.00 0.87 0.00 0.00 33.33 3.00 Doz 3 4144.44 48.13** 5030.56 226.38** 5077.78 457.00** Hata 6 86.11 22.22 11.11 Toplam 11 CV %: 20.62 CV %: 6.50 CV %: 4.26 (**) %1 seviyesinde önemli
A. craccivora’ya karşı kullanılan anason uçucu yağının fumigasyon
denemeleri günler arasındaki yüzde ölüm oranlarının varyans analiz sonuçlarına (Çizelge 4.4) göre uçucu yağ uygulama dozları her üç uygulama günü için de istatistiki olarak %1 seviyesinde önemli bulunmuştur.
Çizelge 4.5. Aphis craccivora’ya karşı Anason Uçucu Yağının Fumigant Etki Testleri 30, 45 ve
60µl/l hava dozundaki Yüzde ölüm oranlarının Varyans Analiz tablosu
30 µl/l hava 45 µl/l hava 60 µl/l hava
--- --- --- Var. Kay. S.D. K. Ort. F Değeri K.Ort. F Değeri K.Ort. F Değeri
Tekerrür 2 0.00 0.00 11.11 1.00 77.78 1.00 Gün 2 3900.00 78.00 ** 1344.44 121.00 ** 177.78 2.29 Hata 4 50.00 11.11 77.78 Toplam 8 C V %: 10.61 C V %: 3.80 C V %: 9.23 (**) %1 seviyesinde önemli
A. craccivora’ya karşı kullanılan anason uçucu yağının fumigasyon denemeleri dozlar arasındaki yüzde ölüm oranlarının varyans analiz sonuçlarına (Çizelge 4.5) göre uçucu yağ uygulama süreleri, 30 ve 45 µl/l hava dozlarında % 1 seviyesinde önemli iken, 60 µl/l hava dozu istatistiki olarak önemli çıkmamıştır.
Pimpinella anisum uçucu yağının bazı ambar zararlıları ve bir afit türü üzerine fümigant etkisini deneyen araştırıcılar (Saraç ve Tunç 1995a, Erler 2000) artan uygulama süresi ve dozların fumigant toksisite bakımından daha etkili olduğunu belirlemişlerdir.
A. craccivora’ya karşı rezene uçucu yağının fumigant etki testlerinde her üç
uygulama süresi, 30 ve 45 µl \ l hava dozları varyans analizlerinde önemli çıkmış olup rezene uçucu yağına ait yüzde ölüm oranlarının günler arası ve dozlar arası varyans analizi Çizelge 4.6’da ve Çizelge 4.7’de verilmiştir.
Çizelge 4.6. Aphis craccivora’ya karşı Rezene Uçucu Yağının Fumigant Etki Testleri 1, 2 ve 3.
Günlerdeki Yüzde ölüm oranlarının Varyans Analiz tablosu 1.Gün 2.Gün 3.Gün
--- --- --- Var. Kay. S.D. K. Ort. F Değeri K.Ort. F Değeri K.Ort. F Değeri
Tekerrür 2 325.00 13.00 ** 33.33 0.60 33.33 3.00 Doz 3 3675.00 147.00 ** 4588.89 82.60** 5077.78 457.00** Hata 6 25.00 55.56 11.11 Toplam 11 CV %: 9.52% CV %: 10.40% CV %: 4.26% (**) %1 seviyesinde önemli
A. craccivora’ya karşı kullanılan rezene uçucu yağının fumigasyon
denemeleri günler arasındaki yüzde ölüm oranlarının varyans analiz sonuçlarına (Çizelge 4.6) göre uçucu yağ uygulama dozları her üç uygulama günü için de istatistiki olarak %1 seviyesinde önemli bulunmuştur.
Çizelge 4.7. Aphis craccivora’ya karşı Rezene Uçucu Yağının Fumigant Etki Testleri 30, 45 ve
60µl/l hava dozundaki Yüzde ölüm oranlarının Varyans Analiz tablosu
30 µl/l hava 45 µl/l hava 60 µl/l hava
--- --- --- Var. Kay. S.D. K. Ort. F Değeri K.Ort. F Değeri K.Ort. F Değeri
Tekerrür 2 11.11 0.25 0.00 0.00 100.00 1.20 Gün 2 1544.44 34.75** 700.00 7.00* 233.33 2.80 Hata 4 44.44 100.00 83.33 Toplam 8 C V %: 8.45 C V %: 11.54 C V %: 9.78% (*) %5 seviyesinde önemli (**) %1 seviyesinde önemli
A. craccivora’ya karşı kullanılan rezene uçucu yağının fumigasyon denemeleri dozlar arasındaki yüzde ölüm oranlarının varyans analiz sonuçlarına (Çizelge 4.7) göre uçucu yağ uygulama süreleri, 30 µl/l hava dozunda % 1 seviyesinde önemli iken, 45 µl/l hava dozu % 5 seviyesinde önemli çıkmıştır. 60 µl/l hava dozu ise istatistiki olarak önemli çıkmamıştır.
Bir afit türü olan Aphis gossypii erginlerine karşı rezene uçucu yağının etken maddelerinden olan anethole’ün fumigant etkisini deneyen Erler (2000), süre arttıkça (24, 48, 96 saatlik uygulama sürelerinde) ölüm oranının arttığını belirlemiştir. Araştırıcı aynı çalışmada artan uygulama dozlarının da (0,2– 0,4– 0,8 ve 1,7 mg/lt hava) ölüm oranını arttırdığını ve artan sürenin dozdan daha önemli olduğunu tespit etmiştir. Araştırma bulgularımız da araştırıcının bulduğu sonuçlara benzerlik göstermekte olup doz ve gün arttıkça fumigant etkide artış görülmüştür.
A. craccivora’ya karşı lavanta uçucu yağının fumigant etki testlerinde her üç
uygulama süresi ve 30 µl \ l hava dozu varyans analizlerinde önemli çıkmış olup lavanta uçucu yağına ait yüzde ölüm oranlarının günler arası ve dozlar arası varyans analizi Çizelge 4.8’de ve Çizelge 4.9’da verilmiştir.
Çizelge 4.8. Aphis craccivora’ya karşı Lavanta Uçucu Yağının Fumigant Etki Testleri 1, 2 ve 3.
Günlerdeki Yüzde ölüm oranlarının Varyans Analiz tablosu 1.Gün 2.Gün 3.Gün
--- --- --- Var. Kay. S.D. K. Ort. F Değeri K.Ort. F Değeri K.Ort. F Değeri
Tekerrür 2 8.33 0.04 33.33 0.60 8.33 1.00 Doz 3 3566.67 14.76** 4297.22 77.35 ** 5208.33 625.00** Hata 6 241.67 55.56 8.33 Toplam 11 CV %: 32.16 CV %: 11.32 CV %: 3.65 (**) %1 seviyesinde önemli
A. craccivora’ya karşı kullanılan lavanta uçucu yağının fumigasyon
denemeleri günler arasındaki yüzde ölüm oranlarının varyans analiz sonuçlarına (Çizelge 4.8) göre uçucu yağ uygulama dozları her üç uygulama günü için de istatistiki olarak %1 seviyesinde önemli bulunmuştur.
Çizelge 4.9. Aphis craccivora’ya karşı Lavanta Uçucu Yağının Fumigant Etki Testleri 30, 45 ve 60µl/l hava hava dozundaki Yüzde ölüm oranlarının Varyans Analiz tablosu
30 µl/l hava 45 µl/l hava 60 µl/l hava
--- --- --- Var. Kay. S.D. K. Ort. F Değeri K.Ort. F Değeri K.Ort. F Değeri
Tekerrür 2 33.33 0.29 77.78 0.34 11.11 0.40 Gün 2 2233.33 19.14** 1544.44 6.78 144.44 5.20 Hata 4 116.67 227.78 27.78 Toplam 8 C V %: 15.43 C V %: 18.36 C V %: 5.58 (**) %1 seviyesinde önemli
A. craccivora’ya karşı kullanılan lavanta uçucu yağının fumigasyon
denemeleri dozlar arasındaki yüzde ölüm oranlarının varyans analiz sonuçlarına (Çizelge 4.9) göre uçucu yağ uygulama süreleri, 30µl / l hava dozunda % 1 seviyesinde önemli iken, 45 ve 60 µl/l hava dozlarında istatistiki olarak önemli çıkmamıştır.
İki farklı lavanta bitkisinin (Lavandula angustifolia Miller ve Lavandula stoechas) uçucu yağları ve bunların ana bileşeni olan linalyl acetate’ın, ambar zararlısı bir akar olan Tyrophagus longior’a karşı fümigant toksisitesini test eden Perrucci (1995) bu testlerde, en yüksek dozlarda 2 lavanta bitkisi uçucu yağlarının %100 ölüme neden olduğunu tespit etmiştir.
Lavanta bitkisi uçucu yağının %1’lik konsantrasyonunu Thrips tabaci’ye karşı kullanan Koschier ve ark. ( 2002) bu uçucu yağın zararlıya karşı önemli derecede insektisidal etki gösterdiğini belirlemişlerdir.
Kullanılan uçucu yağların A.craccivora’ya karşı fumigant etkilerinin grafikleri birinci, ikinci ve üçüncü günler için ayrı ayrı şekil 4.1, 4.2 ve 4.3’de verilmiştir.
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Kontrol 30µl 45µl 60µl Doz % Ö lü m O ra n ı kekik anason rezene lavanta 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Kontrol 30µl 45µl 60µl Doz % Ö lü m O ra n ı kekik anason rezene lavanta
Şekil 4.1. Aphis craccivora’ya karşı Kekik, Anason, Rezene ve Lavanta Uçucu yağlarının Fumigasyon Denemeleri 1.Gün Sonuç Grafikleri
Şekil 4.2. Aphis craccivora’ya karşı Kekik, Anason, Rezene ve Lavanta Uçucu yağlarının Fumigasyon Denemeleri 2.Gün Sonuç Grafikleri
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Kontrol 30µl 45µl 60µl Doz % Ö lü m O ra n ı kekik anason rezene lavanta
Şekil 4.3. Aphis craccivora’ya karşı Kekik, Anason, Rezene ve Lavanta Uçucu yağlarının Fumigasyon Denemeleri 3.Gün Sonuç Grafikleri