2.2.1. 1923- 1960 Dönemi
Bu dönem, Batı Trakya Türk şiirinin karanlıkve suskunluk dönemi olarak nitelendirilebilir. Bu karanlık dönemin oluşmasında, uzun yıllar Osmanlı hakimiyetinde yaşadıktan sonra “azınlık” statüsüne düşen Türklerin yaşadığı şaşkınlık ve umutsuzluk gösterilebilir. Ayrıca 2.Dünya Savaşı ve Yunan İç Savaşı nedeniyle bölgede karışıklıklar ortaya çıkmış ve dolaysı ile belirli bir şiir ve edebiyat arşivi oluşturulamamıştır.
Bu durum “Azınlık Postası” gazetesinin 18.Sayısında, “Sanat İlavemiz” başlıklı yazıda açıkça belirtilmiştir. Yazıda, “Bilindiği gibi Batı Trakya’da
bugünekadar herhangi bir sanat dergisi çıkmış değildir. Ne de yarım asırlık Azınlık tarihimizde sayısı pek sınırlı olan haftalık basınımız sanat konusunda bir yer
ayırabilmiştir. Hele Batı Trakya Türk toplumu içinde bir sanatçının yetişerek eser verdiğini hiç hatırlamıyoruz...”60
Bu dönemde yaşanılanları Batı Trakya’da yetişen önemli isimlerden Rıza Kırlıdökme şu şekilde değerlendirir:
“Türkiye Cumhuriyeti’nde yeni harf ilanının hemen arkasından Batı Trakya Türklerinin devrimci gençleri bu olayı hiç tereddütsüz kabul edince azınlık ailesi eğitimi de yavaş yavaş eski sistem uygulamalardan kurtulmaya başlamıştır. Tabii bu çağdaş eğitim sistemi Batı Trakya’da kolay kolay hemen tatbik edilmemiştir. Çünkü yukarıda da edilmemiştir. Çünkü yukarıda da dediğim gibi azınlık müesseselerini yöneten azınlık sürüsü, çağdaş eğitim düşmanı katı köhne düşünceli muhafazakâr unsurlar, işbirlikçiler bu olaya şiddetle karşı çıkmışlardır. Ancak çağdaş eğitim ve öğrenim ışığı ruhlu, azimli ve kararlı Batı Trakya Türk gençliğinin mücadelesi, bizim onurlu bir kitle olarak ayakta kalmamızı sağlamışlardır.61
2.2.2. 1960- 1980 Dönemi
Savaşların sona ermesi ve halkın bir nebze de olsa nefes alması üzerine edebiyat alanında gelişmeler kendini göstermeye başlamıştır. Bu dönem, Batı Trakya’da öğretmen ihtiyacını karşılamak için bir grup Türkiye’ye gönderilmiştir. Geri döndüklerinde özellikle şiir alanında eserler vermeye başlamışlardır. Batı Trakya Türk şiiri asıl gücünü bu öğretmenlerin sabırlı ve kararlı çalışmalarından almıştır. O dönem Batı Trakya’da şiiri anlatıp benimsetmek oldukça güç bir durumdur. Batı Trakyalı şâir ve yazar bu durumu yazmış olduğu bir inceleme yazısında şu sözleri ile değerlendirmiştir:
60Rahmi Ali,(a) age.,s.12.
61Rıza Kırlıdökme, “Batı Trakya’da Türkçe Eğitim ve Öğrenim”, Gündem Gazetesi, Sayı 399,
“İşte bizim kuşak hiçbir geleneği olmayan bir şiiri başlattık, sürdürüyoruz. Böylece yeni kuşaklara bakıp inceleyebilecekleri bir temel attık. Bir temeli atmağa çalışan arkadaşların çoğu öğrenimlerini Türkiye’de yapmış, ilgileri nispetinde sanatı ve şiiri orada tanımışlardır.”62
Bu gelişmelerde “Batı Trakya Türk Öğretmenler Birliği”nin kurulması ve bu birliğin yayın organı olan “Birlik” dergisinin yayın hayatına başlamasıda oldukça etkilidir. “Birlik” dergisi daha sonraları Cunta idaresinin baskı yıllarında “Öğretmen” adı ile yayınlanmıştır. Bu dergilerde Asım Haliloğlu, Alirıza Saraçoğlu, Refika Nazım, Rahmi Ali, Hüseyin Alibabaoğlu tarafından yazılan şiirlerde aşk ve doğa konuları işlenmiştir.63
Şiir çalışmalarında 1950’li yılların Türkiye’sindeki Orhan Veli, Cahit Sıtkı Tarancı, Oktay Rıfat ve Faruk Nafız Çamlıbel’in etkileri görülmektedir.“Öğretmen Şairler Dönemi” olarak da adlandırılan bu dönemde özellikle Hüseyin Alibabaoğlu, Rahmi Ali, Mustafa Tahsinoğlu, Mehmet Çolak gibi şairlerin başını çektiği bu grup“Gerçek”, “Azınlık Postası”,“İleri” gazetelerinde ve “Birlik”, “Öğretmen” gibi dergilerde faaliyetlerini sürdürmüşlerdir.64
2.2.3. 1980-1990 Dönemi
Batı Trakya Türk Şiirinde genel olarak durgunluğun yaşandığı bir dönemdir. Bu durgunluk daha çok öğretmen şâirler grubunda etkisini göstermiştir. Batı Trakya şiiri bu dönemde ulaşmaya çalıştığı çizgi ile divan şiiri geleneğini de devam ettirmeye çalıştığın için bir bocalama evresine girilmiştir. Diğer yandan bu yıllarda, öğretmen olmayan bir gruptan gelen şâirlerden Alirıza Saraçoğlu’ nun “Ey Yağız
62 Mustafa Tahsinoğlu, “Şiir: Batı Trakya Türk Azınlığında”, Şafak Dergisi, Sayı 7, Gümülcine 1991,
s.15.
63Rahmi Ali,(a) age., s.13. 64Feyyaz Sağlam (b), age., s. 16.
Toprak”, “Yarınlar Sizin Olacak” ve Hüseyin Mazlum’un “Adres”, “Bir Esmere Gönül Verdim” adlı şiir kitapları basılmıştır.65
2.2.4. 1990 ve Sonrası
Batı Trakya’da Türk şiirinin canlı olduğu bu dönemde bir yandan yeni şiir kitapları basılmaya devam ederken önemli bir gelişme olaraksa Batı Trakya’nın ilk edebiyat dergisi “Şafak” yayın hayatına başlamıştır. “Şafak Dergisi”, 1989 yılında Rahmi Ali, Mücahit Mümin ve Mustafa Tahsinoğlu tarafindan çıkarılmış ve yayınlarını 2004 yılına kadar devam ettirilmiştir.
“Şafak Dergisi” nin yayına başlaması ile birlikte Batı Trakya Türklerinin edebî hayatı derlenip toparlanmış, edebiyat bu dergi ile birlikte halkın içine kolayca girmeyi başarmıştır. Özellikle şiir alanında Rahmi Ali, Mustafa Tahsinoğlu, Hüseyin Mazlum şiir çalışmalarını devam ettirirken Nalan Saraçoğlu, Şukran Raif, İbrahim Baltalı gibi şâirler de şiirleriyle Batı Trakya Türk şiirine katkı sağlamaya başlamışlardır.66
Bu dönemde “Şafak Dergisi” ile birlikte Batı Trakya’da yetişen şair ve yazarların eserleri Bulgaristan, Yugoslavya ve Azerbaycan gibi ülkelerde yayınlanmaya başlamış böylelikle Türk edebiyatının ve özellikle Türk şiirinin önü açılmıştır.67
65Feyyaz Sağlam (b), age., s.17. 66Rahmi Ali,(a) age., s.19. 67 age., s.113.
“Şafak Dergisi”nde bu dönem yer alan şiirlerde genellikle yöresel konular işlenmiş, azınlığa yönelik uygulanan siyasi ve ekonomik baskılar ile aşk ve umutsuzluk gibi duygulara da yer verilmiştir. “Şafak Dergisi”nin 2004 yılında kapanması ile birlikte Batı Trakya Türklerinin edebî hayatında özellikle de şiirde bir gerileme dönemi baş göstermişse de gönümüzde Hüseyin Mazlum, Mustafa Çolak, Şefaat Ahmet, Füsun Suka, Sibel Gülistan gibi şâirler dikkate değer eserler vererek çalışmalarını sürdürmektedirler.