Trabzon Kent Bilgi Sistemi bünyesinde başlatılan numarataj çalışmalarında özetle aşağıdaki hususlar dikkate alınmaktadır;
4.1. İlk olarak kentin dijital halihazır haritaları dikkate alınarak, mevcut yol orta kısımları izlenerek, yol eksenlerinden geçirilen çizgilerle kentin yol ağı haritası bilgisayar ortamında üretilmiştir. Böylece kentin tüm cadde ve sokak hatları çizgisel bazda koordinat değerleriyle belirlenmiştir.
4.2. Üretilen yol ağı üzerinde, cadde/sokakların başlangıç ve bitiş noktaları (kavşaklar) belirtilerek, çizgi isimleri (cadde/sokak) ve sol ve sağ güzergah boyunca bulunan kapı numaraları sisteme girilmiştir. Bu aşamada gerektiğinde arazi denetimleri yapılmaktadır. Böylece cadde/sokak isimleri ve güzergah boyunca kapı numaraları belirlenmiş oldu.
4.3. Numarataj mevzuatı gereği belediye sınırları içerisinde mükerrer sokak adı olmaması gerekir. Bu nedenle mükerrer cadde/sokak isimleri belirlenerek bu isimlerin meclis kararı ile yeniden tanzimi yoluna gidilecektir.
4.4. Temel amaç, öncelikle yola açılan her bir kapının adresini standart hale getirmektir. Yukarıdaki işlemlerin ardından bir kapının adresi aşağıdaki şekilde tanımlanacaktır.
“KAPI NO, SOKAK ADI Örneğin; 25 ÇİÇEK SOK.”
4.5. Kapı kodlamalarının ardından, parsel bazında bulunan binaların bağımsız bölümlerin kodlanmasına geçilecektir. Bu kısımda belediyelerce verilen iskan belgeleri ve tapu kayıtları esas alınacaktır. Binaların tespiti kent bilgi sisteminde başlıca bir iş olup, daha çok teknik hususları içerir. Ancak sonuçta her bina ve bünyesindeki bağımsız bölümler yeni adresleriyle kodlanmış olarak cadde/sokağa bağlanmış olacaktır.
4.6. Bağımsız bölümlerin ve parsellerin kodlanması ile, tıpkı TC kimlik numarasında olduğu gibi, her bir adres için bir bağımsız numara üretilmiş olacaktır. Bu numara altında o bağımsız bölüme ait bilgileri tutan bir akıllı kentli kartı üretilerek, vatandaşa sunulacaktır.
Bu kart çok amaçlı kullanımlara açık olarak tüm belediye hizmetlerinde kullanılabilecektir.
4.7. Benzer şekilde, kent içerisindeki mahalle sınırlarının da tespit edilmesi gerekir. Bu anlamda, belirlenen yol eksenleri ve diğer doğal unsurlar dikkate alınarak, mahalle sınırları da yine koordinatlarıyla kesinleştirilecektir.
4.8. Adres bilgilerinin güncellenmesinde, temel görev belediyeler bünyesindeki numarataj servislerinde olmasına rağmen, mahalle muhtarlıkları bu anlamda özel görevler üstlenmelidir.
4.9. Kullanımın yaygınlaşması ve yerleşmesi amacıyla, sokak tabela gösterimleri, kapı numara kodları gerektiğinde yenilenecek, sadece cadde/sokak bilgilerini gösteren indeksli bir harita kitapçığı üretilip, kamu kurum ve kuruluşlarına dağıtılacaktır. Kentlilerin resmi işlemlerinde, belediyeden onaylı adres bilgisini almasını sağlayacak kurumlar arası işbirliğine gidilecektir. (Bu bağlamda İçişler Bakanlığının bir genelgesi gerekli ve bağlayıcı olabilir).
5. SONUÇLAR
5.1. Numarataj çalışmaları için günümüz teknolojilerini de kapsayan grafik ve sözel bilgi ilişkilendirilmesini de içinde bulunduran bir mevzuata ihtiyaç vardır. Bu mevzuat oluşana kadar, belediyelerin;
sokakların adlandırılması ve binalara numara verilmesini, bunların yanı sıra binalara ve yollara ilişkin öznitelik bilgilerini de kapsayacak şekilde bir adres bilgi sistemi oluşturma zorunlulukları vardır. Çünkü bu sistemin oluşturulması ve taşınmazlarla ilişkilendirilmesi, belediyelerin gündemine giren kent bilgi sistemleri için bir temel oluşturacaktır. Bu sayede Avrupa Birliğine giriş için bir uyum sürecinde olan ülkemizde, hem geriye dönüşün olmaması hem zaman hem de maddi açıdan olumsuzlukların yaşanmaması için adres ile ilgili standartlar oluşturulmalıdır.
5.2. Emlak beyanlarının kalktığı ve belediyelerin yönetmek zorunda oldukları taşınmaz varlıklarına, binalara ve parsellere erişim konusunun daha da önem kazandığı bugünlerde taşınmaza ait envanterin tam olarak oluşturulması, vergi kaybını da sıfıra indirecek, güncel veriler sayesinde, vatandaşa bırakılan beyanname doldurma işlemi doğrudan kurum tarafından yapılabilecektir.
5.3. Adres bileşenlerinde ilgili idare tarafından sık sık değişiklik yapılmamalıdır. Bu durumun önüne geçilebilmesi ve yukarıda bahsedilen adreslerin tekrarlı kullanımından kaynaklanan ekonomik külfetin ortadan kaldırılması için belirlenen standart adres formatının kurumlar ve vatandaşlar arasında kullanılması sağlanmalı ve adres bileşenlerinin rakamlarla ifade edildiği kodlu sistemlere geçilmesi gerekmektedir.
5.4. Yerel idarelerin sorumluluğunda olan numaralama işlemleri için ilgili personelin istihdam edilmesi ve gerekli eğitimin verilmesi
zorunluluğu vardır. Çünkü kente ve kentliye ait her türlü envanterin oluşturulması ve böylece karar verme mekanizmasının doğru ve hızlı hareket etmesinin sağlanabileceği sistemlerde temel adım taşınmazların adres kütüklerinin oluşturulmasıdır.
5.5. Numarataj ile ilgili yapılan her türlü değişiklik ilgili kurum ve kuruluşlara zamanında bildirilmelidir. Yasal olarak zorunluluk arz eden adres beyanı muhtarlıklar tarafından kontrol edilmeli ve böylece yer değiştirme durumlarında güncel veriler anında sistemlere aktarılmak üzere hazır hale getirilmelidir
6. KAYNAKLAR
Çete, M., 2003. Kent Bilgi Sistemlerinde Yaşanan Sorunlar ve Çözümleri Üzerine Bir İrdeleme, 9. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, Ankara, Bildiriler Kitabı, 747-756.
Çete, M. ve Yomralıoğlu, T., 2002. Belde Bilgi Sistemi Tasarımı ve Uygulaması, Selçuk Üniversitesi Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Öğretiminde 30. Yıl Sempozyumu Bildirileri, Konya, Bildiriler Kitabı, 282-293.
Yıldırım, V., Adres Bilgi Sistemi Tasarımı ve Uygulaması: Trabzon Kent Örneği, Yüksek Lisans Tezi, K.T.Ü., Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, 2003.
Yıldırım, V., 2003. Kent Bilgi Sistemleri İçin Numarataj İşlemlerinde Hukuki Yapının İrdelenmesi, 9. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, Ankara, Bildiriler Kitabı, 295-304.
Yıldırım. V., Çete, M. ve Yomralıoğlu, T., 2002. An Address based Information System Design and Application, International Symposium on Geographical Information Systems, İstanbul, Sempozyum Cd’si.
Yıldırım, V. ve Yomralıoğlu, T., 2002. Adres Bilgi Sistemi Tasarımı ve Ağ Analizi Uygulamaları, www.gislab/ktu/edu/tr.
Yıldırım, V. ve Yomralıoğlu, T., 2002. Kent Bilgi Sistemlerinde Numaratajın Önemi:
Pelitli Belediyesi Örneği, Selçuk Üniversitesi Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Öğretiminde 30. Yıl Sempozyumu, Konya, Bildiriler Kitabı, 266-272.
Yomralıoğlu, T., 2000. Coğrafi Bilgi Sistemleri Temel Kavramlar ve Uygulamalar, Birinci Baskı, Seçil Ofset, İstanbul.
Yomralıoğlu, T. ve Yıldırım, V., 2002. Adres Bilgi Sistemi Uygulaması: Pelitli Belediyesi Uygulaması, Türk Belediyeler Birliği İller ve Belediyeler Dergisi, Ekim-Kasım-Aralık, 26-29.