Veri Toplama Aracı

Veri toplama aracı olarak daha önce Marshall ve Paul (2008) tarafından yapılan çalışmada kullanılmış olan somut öğrenme nesnelerine yönelik açık uçlu sorular içeren yarı yapılandırılmış anket formu ile Bakkaloğlu (2007) tarafından

Tecrübe Yılı Cinsiyet 0-2 2-5 5-10 10-üstü Toplam B ay Sınıf Öğrt. 0 3 12 90 105 İlk. Mat. Öğrt. 1 2 9 5 17 Toplam 1 5 21 95 122 B ayan Sınıf Öğrt. 1 6 23 91 121 İlk. Mat. Öğrt. 1 6 10 5 22 Toplam 2 12 33 96 143

geliştirilen ve yüksek lisans tezinde kullanılmış olan “The Instrument of Preservice Mathematics Teachers’ Efficacy Beliefs about Using Manipulatives” ölçeğinin birleştirilmesi ile oluşturulmuş “Öğretmenlerin Somut Materyal Kullanımına Yönelik Düzey ve İnanç Ölçeği” kullanılmıştır. Ölçek öğretmenlerin demografik özelliklerini, somut materyallerin kullanımına yönelik görüşlerini, kullanma düzeylerini ve somut materyallerin kullanılmasına yönelik inançlarını ölçmeyi amaçlayan üç temel bölümden oluşmaktadır. Demografik bilgilerin ölçüldüğü birinci bölümde öğretmenlerin cinsiyetleri, branşları, tecrübe yılları ve öğretim yaptıkları sınıf düzeyi ile ilgili sorular yer almaktadır. Öğretmenlerin materyal kullanımına yönelik görüşlerini ve materyal kullanma düzeylerinin ölçüldüğü ikinci bölümde Marshall ve Paul (2008) tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış anket formu kullanılmıştır.Bu ankette “En çok kullandığınız üç somut materyali yazınız.”, “En çok hangi somut materyal ya da materyallerin kullanımı ile ilgili yardım almak istersiniz?” gibi sorular yer almaktadır. Üçüncü bölüm ise Bakkaloğlu (2007) tarafından geliştirilen ve öğretmenlerin somut materyal kullanmaya yönelik inançlarının ölçüldüğü 5’ li Likert tipi maddelerin yer aldığı bölümdür.

Ölçeğin ikinci bölümünü oluşturan; Marshall ve Paul (2008) tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış anket formu uzman görüşü alınarak Türkçe’ ye ve Türk kültürüne uyarlanmıştır. Türkçe’ ye uyarlanan yarı yapılandırılmış anket formunun pilot çalışması Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Matematik Öğretmenliği Bölümü öğrencilerine uygulanarak yapılmıştır. Pilot uygulama sonucu öğretmen adayları tarafından maddelerin anlaşılırlığı konusunda görüş alınmıştır. Pilot uygulamadan elde edilen veriler analiz edilerek maddelerin anlaşılırlığı üzerine değerlendirmeler yapılmış ve bazı sorular düzeltilmiştir. Bazı sorular tüm öğretmen adayları tarafından aynı şekilde anlaşılmamıştır. Örneğin ölçekte yer alan 8. soru için sıralama yapılması gereken faktörler öğretmen adaylarının % 40’ı tarafından puan verme şeklinde cevaplanmıştır. İlköğretim öğretmenlerinin derslerinde materyal kullanmalarını engelleyen faktörleri sıralamasının istendiği bu soruda soru kökünde değişiklikler yapılmıştır. Ayrıca bu faktörler araştırmacı tarafından Türkçe’ye uyarlanan yarı yapılandırılmış anket formunda yer alan 13 faktörün bazılarının aynı anlamı taşımasından ötürü bu

faktörler birleştirilmiş ve 7 faktöre düşürülmüştür. Bu faktörler zaman sınırlamasının olması, öğrenme nesnelerinin maliyetli olması, ailelerin sınav beklentileri, öğrenme nesnelerinin kullanımından doğacak sınıf yönetimi problemleri, öğrenme nesnelerinin organizasyonları (ödünç verme / geri getirme, depolama, sınıfta öğrenme nesneleri için uygun yer bulamama vb.), öğrenme nesnelerine yönelik algılar (öğrencilerin ve ya velilerin bu nesneleri oyuncak olarak görmeleri) ve öğretmenlerin bu nesneleri kullanmaya yönelik pedagojik alan bilgisi eksikliği şeklindedir. Yine 9. soruda da öğretmen adaylarının % 36’ sı soruyu anlamadıklarını ifade etmişlerdir. 9. soru içinde aynı şekilde soru kökünde değişiklik yapılarak anket formunda yer alması sağlanmıştır. Bu düzeltmeler sonucu toplam 12 adet açık uçlu soru ölçekte yer aldı.

Öğretmenlerin somut materyal kullanmaya yönelik inançlarının ölçüldüğü üçüncü bölümde, Bakkaloğlu (2007) tarafından yüksek lisans tezi için geliştirilmiş olan ölçek materyal kullanımına yönelik öğretim yeterliliği ve materyal kullanımından beklentiler olmak üzere iki alt boyuttan oluşmaktadır. Bu iki alt boyutta yer alan maddeler Tablo 3.2 de sunulmuştur.

Tablo-3.2 “Manipülatif Kullanmaya Yönelik Yeterlilik İnancı” Ölçeğinde Yer Alan Maddelerin İki Alt Boyuta Göre Sınıflandırılması

Materyal Kullanımına Yönelik Öğretim Yeterliliği (Öz-yeterlik)

Materyal Kullanımından Beklentiler (Sonuç Beklentisi)

1, 2, 3, 4, 5, 6, 11, 14, 15 7, 8, 9, 10, 12, 13

Maddeler 5’li Likert tipi: Kesinlikle Katılıyorum=1, Katılıyorum=2, Kararsızım=3, Katılmıyorum=4, Kesinlikle Katılmıyorum=5 olarak puanlanmıştır. Ölçekte yer alan 15 maddeden 6 tanesi olumsuz görüş içeren ifadelerdir. Analiz yapılırken bu olumsuz 6 madde aynı bırakılıp geriye kalan 9 madde için puanlamalar tersine çevrilerek analiz edildi. Böylece, yüksek ortalama materyal kullanımına yönelik daha yüksek bir inanca sahip olma anlamını taşımış oldu. Örneğin; veri toplama aracının Manipülatif Kullanmaya yönelik Yeterlilik İnancı bölümünde 4.5 gibi bir ortalamaya sahip olan bir öğretmen için “materyal kullanmaya yönelik

yüksek bir inanca sahip” denilirken, 1.2 gibi bir ortalamaya sahip bir öğretmen için ise “materyal kullanmaya yönelik inancı düşük” denebilir.

Manipülatif kullanmaya yönelik yeterlilik inancı ölçeğinde yer alan maddelerin iç tutarlılık güvenirliğini Bakkaloğlu (2007) her iki boyut için ayrı ayrı hesaplamıştır. Öz-yeterlik inancı ile ilgili maddelerin Cronbach Alpha (α) güvenirlik katsayısını 0.81 ve Sonuç Beklentileri ile ilgili maddelerin güvenirlik katsayısını 0.79 olarak bulmuştur. Bu çalışmada da Cronbach Alpha (α) güvenirlik katsayısı her iki boyut için sırasıyla 0.79 (Öz-yeterlik) ve 0.74 (Sonuç Beklentisi) olarak bulunmuştur. Bu değerler çalışmamız açısından kabul edilebilir düzeydedir. Likert tarzı anketin geçerlik ve güvenirlik çalışması Bakkaloğlu (2007) tarafından Orta Doğu Teknik Üniversitesi ilköğretim matematik öğretmenliği bölümünde görev yapmakta olan öğretim üyeleri ile beraber tamamlanmıştır.

Bu çalışmada kullanılan ölçme aracı yukarıda bahsedilen üç bölümde yer alan maddeler hakkında Erzincan Üniversitesi ilköğretim matematik öğretmenliği bölümünde görev yapan konunun uzmanı iki öğretim üyesinin çalışılan konuyla ve ilişkili olduğu maddelerle uygunluğu açısından görüşleri alınmıştır. Veri toplama aracına ait her bir kısım çalışmanın amacına uygun olarak araştırmacı tarafından yine uzman görüşü alınarak birleştirilip ölçeğe son şekli verilmiştir (Bakınız Ek 1).