Yapılan çalışmada Balıkesir ilinde bulunan Altıeylül Ortaokulu, Yarış Ortaokulu, Çiğdem Batubey Ortaokulu, Mehmet Şeref Eğinlioğlu Ortaokulu’nda öğrenim gören öğrencilerin spor yapan ve yapmayanlarda benlik algısının ahlaki karar alma tutumlarına etkisini incelenmiştir. Öğrencilerin benlik algılarının incelenmesi amacıyla Harter (1985) tarafından geliştirilen, Şekercioğlu (2009) tarafından uyarlanan Çocuklar İçin Benlik Algısı Profili Ölçeği (ÇİBAP), ahlaki karar alma tutumlarının incelenmesi amacıyla ise Lee ve Ark. (2007) tarafından geliştirilen, Gürpınar (2014) tarafından Türk sporculara uyarlanan Altyapı Sporlarında Ahlaki Karar Alma Tutumları Ölçeği kullanılmıştır. Ayrıca araştırmanın yapıldığı dört okulda bulunan toplam 300 öğrencinin demografik özelliklerini saptamak amacıyla araştırmacı tarafından hazırlanmış olan Bireysel Bilgi Formundan faydalanılmıştır.
3.3.1. Kişisel Bilgi Formu
Araştırmacı tarafından oluşturulan Kişisel Bilgi Formu öğrencilerin sosyo- demografik özelliklerini tespit etmek için kullanılmıştır. Kişisel Bilgi Formunun içinde Altıeylül Ortaokulu, Yarış Ortaokulu, Çiğdem Batubey Ortaokulu ve Mehmet Şeref Eğinlioğlu Ortaokulu’nda öğrenim gören öğrencilerin yaş, cinsiyet, okul, sınıf, yaptığı spor branşı, branşı kaç yıldır yaptığı, yaşadığı aile tipi, babasının eğitim durumu, babasının mesleği, annesinin eğitim durumu, annesinin mesleği, kendisi de dahil kaç kardeş olduğu, yaşamının en çok nerede geçtiği, kendisine göre aile ekonomik gelir durumu, takımının yenildiği zaman hırsını kimden çıkardığı ve antrenörünü, beden eğitimi ve spor öğretmenini kendisine örnek alıp almadığı gibi bilgi alıcı sorular bulunmaktadır.
3.3.2. Çocuklar İçin Benlik Algısı Profili Ölçeği
Çalışmada veri toplamak için Balıkesir Altıeylül Ortaokulu, Yarış Ortaokulu, Çiğdem Batubey Ortaokulu ve Mehmet Şeref Eğinlioğlu Ortaokulu’nda öğrenim gören 300 öğrenciye Harter (1985) tarafından geliştirilen ve Şekercioğlu (2009) tarafından uyarlanan “Çocuklar İçin Benlik Algısı Profili Ölçeği” kullanılmıştır. Şekercioğlu tarafından 5 – 8. sınıf öğrencilerine uyarlaması yapılmıştır. Altı alt ölçeği bulunan ÇİBAP’ın toplam madde sayısı 36’dır. Her bir alt ölçeğe ait altı madde bulunmaktadır. Ölçeğin başında, çocuklara ölçeği nasıl cevaplandırmaları gerektiği ile ilgili yönerge verildikten sonra, ölçeği uygulayan kişi ile birlikte örnek bir uygulama yapmalarını sağlamak amacıyla “örnek madde” verilmiştir. Maddeler, üç olumlu (yüksek benlik algısı) ve üç olumsuz (düşük benlik algısı / ters kodlanan) biçimde yazılmıştır. Buna göre, her alt ölçekte üç madde yüksek yeterlilik durumunu (benlik algısı) yansıtırken (maddenin sol tarafında), diğer üç madde düşük yeterlilik durumunu (benlik algısı) yansıtmaktadır. Ölçekte, maddeler aşağıda sıralanan alt ölçeklerden birer madde seçilerek ve birbirini takip eden bir sırada yazılmış ve tüm ölçek boyunca bu sıralamaya sadık kalınmıştır. Maddelerin alt ölçeklere göre sırası şu biçimdedir: (1) Eğitsel Yeterlilik, (2) Sosyal Kabul, (3) Atletik Yeterlilik, (4) Fiziksel Görünüm, (5) Davranışsal Yönetim ve (6) Genel Öz–Değer. Örneğin, ölçek, eğitsel yeterlilik alt ölçeğinden bir madde başlamakta daha sonra sırasıyla sosyal kabulden bir madde, atletik yeterlilikten bir madde, fiziksel görünümden bir madde, davranışsal yönetimden bir madde ve genel öz–değerden bir madde ile devam etmektedir. Bu sıranın tamamlanmasının ardından, maddeler yine aynı sıra ile devam etmektedir.
Maddeler 4, 3, 2 ve 1 olarak puanlanmaktadır. 4 puan daha yeterli öz– yargı (self–judgment)’yı, 1 puan ise daha az yeterli öz–yargıyı göstermektedir. Her alt ölçekteki maddeler sol tarafta daha yeterli durum için çalışan üç madde ve sağ tarafta daha yeterli durum için çalışan üç madde biçiminde, dengeli bir şekilde yazılmıştır. Dolayısıyla sol tarafta daha yeterli olan tanımlama için madde puanları 4, 3, 2, 1 (soldan sağa) olarak puanlanmakta; sağ tarafta daha yeterli olan tanımlama için madde puanları 1,2, 3, 4 (soldan sağa) olarak puanlanmaktadır.
ÇİBAP için güvenirlilik kabul düzeyi 0,70 olarak alındığında, açımlayıcı faktör analizinin yapıldığı 5–8. sınıflara ait çalışma grubu için sosyal kabul alt ölçeği haricindeki tüm alt ölçeklere ait iç tutarlılık katsayılarının kabul düzeyini karşıladığı görülmektedir. Sosyal kabul alt ölçeğine ilişkin iç tutarlılık katsayısının ise kabul düzeyi doğrultusunda düşük olduğu 0,60 ifade edilebilir. Cronbach alfa iç tutarlık kat sayıları sırasıyla 0,74, 0,60, 0,71, 0,79, 0,72, 0,75 olarak ifade edilmiştir.
3.3.3. Altyapı Sporlarında Ahlaki Karar Alma Tutumları Ölçeği
Çalışmada veri toplamak için Balıkesir Altıeylül Ortaokulu, Yarış Ortaokulu, Çiğdem Batubey Ortaokulu ve Mehmet Şeref Eğinlioğlu Ortaokulu’nda öğrenim gören 300 öğrenciye Lee ve ark. (2007) tarafından geliştirilen ve Gürpınar (2014a) tarafından Türk kültürüne uyarlanan “Altyapı Sporlarında Ahlaki Karar Alma Tutumları Ölçeği” kullanılmıştır. Gürpınar ölçeği 11-19 yaşlarındaki Türk sporcularına uygulamıştır. Çalışmada Cronbach Alpha kat sayısı 0,76, test tekrar test güvenirlik katsayısı 0,85 olarak bulunmuştur.
Orijinal çalışmada 3 faktör 9 maddelik yapının cinsiyetten, yaş farkından ve spor türünden etkilenip etkilenmediği 375 sporcu öğrenci üzerinde doğrulanmıştır. Orijinal ölçek 3 alt boyutludur ve Kesinlikle Katılmıyorum (1) ve Kesinlikle Katılıyorum (5) arasında puanlanan 5’li likert tipi bir ölçektir. Ölçeğin alt boyutlarını hileyi benimsemek (1,5 ve 8. Maddeler; örn: Kazanmama yardımcı olacağını düşünürsem hile yaparım.), yarışma severliği benimsemek (2,4 ve 6. Maddeler; örn: Bazen rakibimi tahrik etmeye çalışırım.) ve adilce kazanmayı korumak (3,7 ve 9. Maddeler; örn: Kazanmak ve kaybetmek hayatın bir parçasıdır.) oluşturmaktadır. Faktör yük değerleri 9 madde için 0,47-0,89 aralığında uyum indeksi değerleri ise Ki-kare=33,54; sd=24; CFI= 0,98; NNFI= 0,98; RMSEA= 0,034; SRMR= 0,052 olarak bulunmuştur. Bu psikometrik özelliklerle ölçek geçerli ve güvenilir olduğu görülmektedir.
Ahlaki karar alma tutumlarını ölçmeye yönelik maddelerden 6 adedi olumsuz (1, 2, 4, 5, 6 ve 8. maddeler) ve 3 adedi de (3, 7 ve 9. maddeler) olumlu anlam taşımaktadır. Olumlu maddeler puanlanırken “Kesinlikle katılıyorum” yanıtı “5” ile
ve “Kesinlikle katılmıyorum” yanıtı ise “1” ile puanlanmaktadır. Olumsuz maddelerin puanlanmasında da ” Kesinlikle katılmıyorum” yanıtı “5” ile “Kesinlikle katılıyorum” yanıtı da “1” ile puanlanmaktadır. Ölçekten alınan yüksek puanlar, sporcu öğrencilerin ahlaki karar alma tutumlarının yüksek düzeyde; düşük puanların ise sporcu öğrencilerin ahlaki karar alma tutumlarının düşük düzeyde olduğu anlamına gelmektedir