Veri Toplama Araçları

Araştırmada veri toplama aracı üç bölümdek oluşmaktadır. Veri toplama aracının birinci bölümünde sosyo demografik bilgiler, ikinci bölümünde Psikolojik İyilik Hali Ölçeği ve üçüncü bölümünde Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeği (TCRTÖ) bulunmaktadır. Sosyo demografik bilgiler formu ile toplanan veriler çalışma grubunun dağılımı tablosunda görülmektedir. Diğer iki ölçek bilgileri aşağıda sunulmuştur. Ölçeklerin her ikisinde ters maddeler bulunmaktadır ve SPSS‟se veri girişi sırasında bu maddeler ters kodlanmıştır.

3.3.1 Psikolojik iyilik hali ölçeği (PİHO) (scale of psychological well-being): Ryff (1989) tarafından geliştirilen ölçek 84 maddeden oluşan Likert tipi bir ölçektir. Psikolojik iyilik hali ölçeği özerklik (autonomy), çevre ile ilişkilerde hakimiyet kurma (environmental mastery), kişisel gelişim (personal growth), diğerleri ile olumlu ilişkiler kurma (positive relations with others), yaşamdaki amaçlar (purpose in life) ve kendini kabul etme (self acceptance) olmak üzere her biri 14 maddeden oluşan altı boyuttan meydana gelmektedir. Alt ölçeklerin maddeleri ölçekte karışık olarak sıralanmaktadır. Katılımcılardan “hiç katılmıyorum”, “pek katılmıyorum”, “kararsızım”, “biraz katılıyorum”, “tamamen katılıyorum” seçeneklerinden kendilerine uygun olanı işaretlemeleri istenmektedir. Bu ölçekte “hiç katılmıyorum” 1 puan, “tamamen katılıyorum” ise 5 puandır. Her bir alt ölçek için güvenirlik ranjları; özerklik için cronbach alpha .83, çevre ile ilişkilerde hakimiyet kurma için cronbach alpha .86, kişisel gelişim için cronbach alpha .85, diğerleri ile olumlu ilişkiler için cronbach alpha .88, yaşamdaki amaçlar için cronbach alpha .88 ve kendini kabul etme için cronbach alpha .91 dir (Cirhinlioğlu, 2006).

Ölçeğin Türkçe‟ye uyarlanması, geçerlik güvenirlik çalışmaları Cirhinlioğlu (2006) tarafından yapılmıştır. Psikolojik İyilik Hali Ölçeği‟nin yapı geçerliğini incelemek amacı ile yapılan faktör analizi sonucunda 49 maddeden oluşan beş faktörlü bir ölçek elde edilmiştir. Faktör analizi sonuçları, Ryff‟in (1989) bulgularına paralellik göstermektedir. Bu faktörler altında toplanan maddeler; çevre ile ilişkilerde hâkimiyet kurma, kendini kabul etme, diğerleri ile olumlu ilişkiler, özerklik ve kişisel gelişim olarak adlandırılmıştır. Psikolojik İyilik Hali Ölçeği‟nin maddelerinin madde-alt ölçek toplam puan korelasyonu; çevre

ile ilişkilerde hakimiyet kurma alt ölçeği için .53-.70, kendini kabul etme alt ölçeği için .52-.73, diğerleri ile olumlu ilişkiler kurma alt ölçeği için .44-.66, özerklik alt ölçeği için .40-.60 ve kişisel gelişim alt ölçeği için .49-.68 arasında değişmektedir. Alt ölçeklerin birbiri ile uyum geçerliği korelasyon matrisi ile incelendiğinde, çevre ile ilişkilerde hakimiyet kurma alt ölçeğinin, kendini kabul etme, diğerleri ile olumlu ilişkiler kurma, özerklik ve kişisel geli şim alt ölçekleri ile korelasyonları sırasıyla .58, .41, .36, .54; kendini kabul etme alt ölçeğinin diğerleri ile olumlu ilişkiler kurma, özerklik ve kişisel gelişim alt ölçekleri ile korelasyonları .55, .40, .34; diğerleri ile olumlu ilişkiler kurma alt ölçeğinin, özerklik ve kişisel gelişim alt ölçekleri ile korelasyonu .07, .20 ve özerklik alt ölçeği ile kişisel gelişim alt ölçeğinin korelasyonu .30 „dur. Çevre ile ilişkilerde hakimiyet kurma, kendini kabul etme, diğerleri ile olumlu ilişkiler kurma, özerklik ve kişisel gelişim alt ölçeklerinin tüm ölçek ile korelasyonları sırası ile .85, .83, .57, .62, .64‟dür (Cirhinlioğlu, 2006).

Psikolojik İyilik Hali Ölçeği‟nin güvenirliğini belirlemek amacıyla, iç tutarlık katsayısı, iki yarım güvenirliği ve tüm denekler için madde-toplam puan korelasyonları hesaplanmıştır. Tüm ölçeğin iç tutarlık katsayısı Cronbach alfa=.91, iki yarım güvenirliği .86 olarak hesaplanmıştır. Çevre ile ilişkilerde hakimiyet kurma, kendini kabul etme, diğerleri ile olumlu ilişkiler kurma, özerklik ve kişisel gelişim alt ölçeklerinin Cronbach alfa iç tutarlık katsayıları sırası ile .83, .86, .77, .73 ve .74, iki yarım güvenirlikleri sırasıyla .76, .83, .77, .73, .68„dir. Ölçeğin her bir maddesi için madde bırakma tekniği ile madde- toplam puan korelasyonları hesaplanmıştır. Maddeler ile madde ortalama ve standart sapmalarıyla birlikte gösterilen bu korelasyonların .14 ile .68 arasında değiştiği görülmektedir. Ölçek Maddelerinin Faktörlere Dağılımı (Cirhinlioğlu, 2006): Faktör 1(Çevre ile İlişkilerde Hakimiyet Kurma, α=.83; iki yar.=.76, ): 5, 7, 9, 13, 17, 20, 26, 28, 44, 49; Faktör2 (Kendini Kabul Etme, α=.86; iki yar.=.83 ) :4, 8, 16, 21, 22, 23, 29, 32, 33, 40, 41, 42, 46; Faktör 3 (Diğerleri ile Olumlu İlişkiler Kurma, α=.77; iki yar.=.77): 1, 11, 14, 18, 24, 30, 38, 47 ; Faktör 4 (Özerklik, α=.73; iki yar.=73 ): 2, 6, 10, 19, 27, 31, 34, 35, 39, 43, 48; Faktör 5 (Kişisel Gelişim, α=.74; iki yar.=.68): 3, 12, 15, 25, 36, 37, 45

3.3.2 Toplumsal cinsiyet rolleri tutum ölçeği (TCRTÖ)

Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeği ise, üniversite öğrenimi gören öğrencilerin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarını belirlemek amacıyla 2008 yılında Zeyneloğlu tarafından geliştirilmiştir. Toplam 38 maddeden oluşan Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeği 0-5 arası puanlanmaktadır. Ölçek, öğrenciler toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin eşitlikçi tutum cümlelerine; tamamen katılıyorsa “5” puan, katılıyorsa “4” puan, kararsızsa “3” puan, katılmıyorsa “2” puan, kesinlikle katılmıyorsa “1” puan alacak şekilde puanlandırılmıştır. Toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin geleneksel tutum cümleleri ise; yukarıda belirtilen puanlamanın tam tersi olarak, öğrenciler tamamen katılıyorsa “1” puan, katılıyorsa”2” puan, kararsızsa “3” puan, katılmıyorsa “4” puan, kesinlikle katılmıyorsa “5” puan alacak şekilde puanlandırılmıştır. Bu puanlama şekli ile ölçekten alınabilecek en yüksek puan 190; en düşük puan ise, 38 olarak hesaplanmıştır. Ölçekten alınan en yüksek değer öğrencinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin eşitlikçi tutuma sahip olduğunu, en düşük değer ise öğrencinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin geleneksel tutuma sahip olduğunu göstermektedir. Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeğinin Cronbach Alfa Güvenirlik Katsayısı 38 madde için “0.92” olarak bulunmuştur. Bu sonuç, ölçek maddelerinin birbiriyle yüksek iç tutarlılığa ve yüksek güvenirliğe sahip olduğunu göstermektedir Ölçek maddelerinin faktörlere dağılımı şöyledir (Zeyneloğlu & Terzioğlu, 2011): Faktör 1 Eşitlikçi Cinsiyet Rolü: 4, 13, 18, 22, 27, 8, 12, 20; F2 Kadın Cinsiyet Rolü: 29, 31, 1, 21, 37, 19, 5, 16; F3 Evlilikte Cinsiyet Rolü: 14, 2, 15, 26, 9, 36, 6, 10; F4 Geleneksel Cinsiyet Rolü : 17, 24, 25, 3, 7, 11, 32, 23; F5 Erkek Cinsiyet Rolü : 34, 33, 30, 35, 28, 38