Veri Toplama Araçları

Veri toplama araçları nicel ve nitel olmak üzere iki şekilde hazırlanmıştır. Bu araçlar sırayla açıklanmıştır.

3.4.1. Nicel veriler

Bu araştırmanın nicel kısmında, iki ölçek kullanılmıştır. Ölçeklerin geçerliliği için uzman kanısından yararlanılmıştır. Ortaokullarda değerlerin kazandırılma düzeyi ölçme aracı, ortaokul programında yer alan derslerin öğretim programlarındaki değer kazanımları kullanılarak oluşturulmuştur. Öğretim programlarında yer alan değerler ölçek taslağı haline getirilerek kapsam ve görünüş geçerliği için uzman görüşüne (Eğitim Bilimleri alanında uzman 1 Prof. Dr., 4 Doç. Dr. ve 2 Yrd. Doç. Dr.) sunulmuştur. Uzmanlardan, istenmeyen öğrenci davranışlarını azaltabilecek değerler ile ilgili değerlendirme yapmaları istenmiştir. Uzmanlardan gelen öneriler doğrultusunda 74 maddelik ölçme aracı 48 maddeye indirilmiştir.

İstenmeyen öğrenci davranışları ile ilgili veri toplama aracının geliştirilmesi için 16 öğretmenin yazılı görüşüne başvurulmuş, daha sonra ilgili literatür (Akpınar & Özdaş, 2012; Alkaş, 2010; Çapri, Balcı ve Çelikkaleli, 2010; Özdemir, 2009; Balay ve Sağlam, 2008; Sadık, 2006; Sarıtaş, 2006; Ergün ve Yüksel, 2005; Karataş Neyişçi, 2005; Yüksel, 2005; MEB, 2003) taranarak 49 maddelik bir veri toplama aracı hazırlanmıştır. Veri toplama aracı, tez danışmanı ile değerlendirildikten sonra kapsam ve görünüş geçerliği için uzman görüşüne (Eğitim bilimleri alanında uzman 1 Doç Dr., 3 Yrd. Doç. Dr., 2 Öğretim Görevlisi ve 1 Eğitim Denetmeni) sunulmuştur. Uzman görüşleri doğrultusunda veri toplama aracı 39 maddeye indirilmiştir.

Veri toplama araçları, Likert tipi şeklinde geliştirilmiştir. Ortaokullarda Değerlerin Kazandırılma Düzeyi ölçeği “Tamamen Yeterli” “Yeterli” “Kısmen Yeterli” “Yetersiz” ve “Tamamen Yetersiz”; İstenmeyen Öğrenci Davranışların Görülme Sıklığı ölçeği, “Hiçbir Zaman”, “Çok Nadir”, “Bazen”, “Çoğu Zaman” ve “Her Zaman” şeklinde derecelendirilmiştir. Ölçek taslağı Batman İl merkezindeki 10 ortaokuldaki 201 öğretmene uygulanmıştır (Ek-2). Ölçme aracının geçerliği için faktör analizi yapılmıştır. Bu analizde temel bileşenler analizi yapılmış ve döndürülmüş faktör analizi tekniği kullanılmıştır.

Yapılan analiz sonuçlarına göre, Ortaokullarda Değerlerin Kazandırılma Düzeyi Ölçeği için Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) değeri .937 ve Bartlett küresellik testi değeri 6327.050 bulunmuştur. Bartlett küresellik testindeki fark (.000) anlamlı çıkmıştır. Ölçekte KMO değeri .60’tan yüksek olduğu için (Büyüköztürk, 2011: 126) faktör analizinin tüm boyutlar için uygun olduğu söylenebilir. Cronbach Alpha .948 bulunmuştur. Analiz sonuçlarına göre faktör yükü .45 ve üzeri olan maddeler işleme alınmıştır. Bu durumda 17 madde elenmiş, 31 madde kullanılmıştır.

İstenmeyen Öğrenci Davranışların Görülme Sıklığı Ölçeği için Kaiser-Meyer- Olkin (KMO) değeri .934 bulunmuştur. Ölçekte KMO değeri .60’tan yüksek olduğu için (Büyüköztürk, 2011: 126) faktör analizinin tüm boyutlar için uygun olduğu söylenebilir. Bartlett küresellik testinin değeri 4728.870 bulunmuştur. Bartlett küresellik testindeki fark (.000) anlamlı çıkmıştır. Cronbach Alpha’nın değeri ise .936’dır. Analiz sonuçlarına göre faktör yükü .45 ve üzeri olan maddeler işleme alınmıştır. Bu durumda 17 madde elenmiş, 22 madde işleme alınmıştır. Her iki ölçek için faktör yük değerinin, .45 ya da daha yüksek olması seçim için iyi bir ölçüt olduğundan .45’ten düşük maddeler ölçekten çıkarılmıştır. Faktör döndürme işleminden sonra bir faktördeki yüksek yük değerine sahip maddelerin belirlenmesinde, yüksek iki yük değeri arasındaki farkın en az .10 olması dikkate alınarak yüksek iki yük değeri arasındaki farkı .10’dan az olan maddeler elenmiştir (Büyüköztürk, 2011: 124-125).

Boyut sayısının belirlenmesinde, Scree test diyagramı temel alınmıştır. Ortaokullarda Değerlerin Kazandırılma Düzeyi ölçeğinde dördüncü boyuttan sonra (Ek- 4), İstenmeyen Öğrenci Davranışların Görülme Sıklığı ölçeğinde ise üçüncü boyuttan sonra Scree test diyagramında eğrinin yaklaşık olarak aynı doğrultuda devam ettiği görülmüştür (Ek-4). Faktör analizi sonucunda Ortaokullarda Değerlerin Kazandırılma Düzeyi ölçeğinde birinci faktör varyansın, %24.545’ini, ikinci faktör varyansın %15.811’ini, üçüncü faktör varyansın %10.811’ini, dördüncü faktör varyansın %7.150’sini açıklamaktadır. Dört faktörün toplam varyansın %58. 317’sini açıkladığı görülmüştür. İstenmeyen Öğrenci Davranışların Görülme Sıklığı ölçeğinde birinci faktör varyansın, %22.827’sini, ikinci faktör varyansın %20.657’sini, üçüncü faktör %14.319’unu açıklamaktadır. Üç faktörün toplam varyansın %57.803’ünü açıkladığı görülmüştür. Faktör analizi sonucunda ölçek geliştirme işlemi tamamlanmıştır. Her iki ölçeğin faktör analizi bilgileri Ek 5 ve Ek 6’da sunulmuştur. Ortaokullarda Değerlerin

Kazandırılma Düzeyi ölçeğinin 4 boyut ve 31 madde, İstenmeyen Öğrenci Davranışların Görülme Sıklığı ölçeğinin 3 boyut ve 22 maddeden oluştuğu görülmüştür. Ölçeklerin boyutları Tablo 3’te verilmiştir.

Tablo 3. Ortaokullarda Değerlerin Kazandırılma Düzeyi ölçeği ve İstenmeyen Öğrenci Davranışlarının Görülme Sıklığı Ölçeğinin Alt Boyutlarına İlişkin Bilgiler

Değ er lerin K aza nd ırılma Düzey i

Alt Boyutlar Madde No Açıklanan

Varyans Yüzdesi Öz Değer Güvenirlik Katsayısı Bireyler arası ilişkiler 14, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 39 24.545 12.913 .941 Milli değerler 31, 41, 42, 44, 45, 46, 47 15.811 2.153 .887 Evrensel değerler 4, 5, 9, 10, 11, 33 10.811 1.656 .807 Özerklik 3, 8, 34 7.150 1.356 .710 Toplam % 58.317 .948 İs tenmey en Da vra nış la r

Alt Boyutlar Madde No Açıklanan

Varyans Yüzdesi Güvenirlik Katsayısı Bireyler arası ilişkiler 4,9,3,8,6,7,10,11,5, 22.827 9.553 .893 Sınıf dışı davranışlar 25, 27, 30, 33, 34, 35, 36, 37, 38 20.657 1.840 .896 Zarar Verici Davranışlar 20, 28, 29, 32 14.319 1.324 .769 Toplam 57.803 .936 3.4.2. Nitel Veriler

Araştırmanın nitel boyutunda, yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Görüşme formunda yer alan soru, beş ortaokul öğretmeni ile görüşülerek hazırlanmıştır. Görüşme formunun geçerliliği için uzman görüşü ve katılımcıların gönüllüğü esas alınmıştır. Yıldırım ve Şimşek (2008) katılımcıların gönüllü olmalarının araştırmanın geçerliği ve güvenirliğini sağlama açısından önemli olduğunu belirtmektedir. Bu amaçla öğretmenlere araştırmaya gönüllü katılmalarını sağlamak amacıyla araştırmanın önemi anlatılmış ve araştırma için gönüllü olan öğretmenlere görüşme formunun doldurulması istenmiştir. Katılımcılar ile yüz yüze görüşmeler yapılması, geçerlik ve güvenirlik için başka bir ölçüttür.