Öğrencilerin “Maddenin Gaz Hali” Ünitesine yönelik hazır bulunuşluk düzeylerini saptamak için Hazır Bulunuşluk Testi (HBT), deney sonrası öğrenci başarılarını ve 2 ay sonraki hatırda tutma düzeylerini ölçmek için Başarı Testi (BT), deney öncesi ve sonrasında öğrencilerin Kimya dersine karşı tutumlarını ölçmek için Kimya Dersine Karşı Tutum Ölçeği (KDKTÖ) kullanılmıştır. Ayrıca deney sürecinin sonunda BT nin uygulanmasından sonra, her iki grupla Yarı Yapılandırılmış Görüşme yapılmıştır.
3.3.1. Hazır Bulunuşluk Testi (HBT)
“Maddenin Gaz Hali” Ünitesinin anlaşılabilmesi için öğrencilerin önceki ünitelerde geçen bazı kavramları ve konuları öğrenmiş olmaları gerekmektedir. Bunlar; kütle, hacim, tanecikli yapı gibi maddenin bazı temel özellikleri, genleşme, özkütle gibi maddenin bazı ayırt edici özellikleri, maddenin sınıflandırılması, fiziksel hal değişimleri, moleküller arası bağlar ve mol kavramıdır. “Maddenin Gaz Hali” Ünitesi için HBT de yer alan 20 soru bu kavram ve konuları içermektedir. Tablo 6 da bu testteki soruların konulara göre dağılımı verilmiştir. Bu soruların Bloom Taksonomisine göre bilişsel öğrenmeler bakımından seviyeleri ise Tablo 7 deki gibidir.
HBT nin hazırlanmasında öncelikle alan yazın taraması yapılarak 35 çoktan seçmeli soru hazırlanmıştır. Bu sorular bu alanda uzmanlaşmış kişilerle ve lise kimya öğretmenleri ile gözden geçirilmiş, bu kişilerin görüşleri alınmıştır. Ardından 5 farklı okuldaki 235 öğrenci ile pilot çalışması yapılmıştır. Elde edilen verilerle testin yapı geçerliliğini incelemek için faktör analizi yapılmış, bu amaçla döndürülmemiş ve asal eksenlere göre döndürülmüş temel bileşenler analizi ile faktör yük değerleri 0.40
ın altında olanlar testten çıkarılmıştır. Ayrıca örneklemden elde edilen verilerin yeterliliğini saptamak için Kaiser-Meyer-Olkin testi uygulanmış ve 0.883 değeri elde edilmiştir. Bu değere göre verilerin yeterli olduğu sonucuna varılmıştır.
Maddelerin ayırt ediciliğini bulmak için alt-üst grup ortalamaları arasındaki farka dayalı madde analizi ve madde ölçek korelasyonu testi (nokta çift serili korelasyon testiyle) yapılmıştır. Buna göre korelasyon katsayısı 0.2 nin altında olan sorular çıkarılmış, 0.2-0.3 arasında olanlarda ise düzeltmeler yapılmıştır. Madde güçlük indeksi ölçülerek, 0.5 in altında olan sorular testten çıkarılmıştır. Tüm bu işlemler sonrasında testte kalan 20 sorunun Kuder Richardson-20 güvenirlik katsayısı 0.89 olarak bulunmuştur.
Tablo 6
HBT deki Soruların Konu Analizi
Konu Soru Numarası
Maddenin Temel Özellikleri 10
Maddenin Ayırt Edici Özellikleri 1, 3, 5
Maddenin Sınıflandırılması 8, 11
Fiziksel Hal Değişimleri 2, 4, 6, 7
Moleküller Arası Bağlar 12, 13
Mol Kavramı 9, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20
Tablo 7
HBT deki Soruların Bloom Taksonomisine Göre Seviyeleri Bloom Taksonomisine Göre Seviyeler Soru Numaraları
Bilgi -
Kavrama 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 11
Uygulama 2, 10, 12, 14, 16, 17, 18, 19, 20 Analiz, Sentez, Değerlendirme 9, 13, 15
Elde edilen bu HBT (Ek 2) deki 20 sorunun her birinin puan değeri 5 olup, testten alınabilecek en yüksek puan 100 dür.
3.3.2. Başarı Testi (BT)
Bu test “Maddenin Gaz Hali” ünitesinin hedef davranışlarına yönelik öğrenci başarılarını ölçmek, ayrıca 2 ay sonrasındaki öğrencilerin konuyu hatırda tutma düzeylerini ölçmek amacıyla hazırlanmıştır. Hazırlanan bu test Ek 3 de sunulmuştur.
Bu testte yer alan 24 sorunun konulara göre dağılımı Tablo 8 de, Bloom Taksonomisine göre bilişsel öğrenmeler bakımından seviyeleri ise Tablo 9 da verilmiştir.
Tablo 8
BT deki Soruların Konu Analizi
Konu Soru Numarası
Gazların Genel Özellikleri 3, 5, 8
Gazların Kinetik Teorisi 1
Gazların Yayılması 2, 19
Gaz Yasaları 6, 7, 11, 13, 14, 15, 18, 21, 22, 23
Gaz Basıncı ve Ölçülmesi 9, 24
İdeal Gazlar ve Denklemi 16, 20
Karma Sorular 4, 10, 12, 17
Tablo 9
BT deki Soruların Bloom Taksonomisine Göre Seviyeleri Bloom Taksonomisine Göre Seviyeler Soru Numaraları
Bilgi 1, 4, 9, 17
Kavrama 2, 7, 13, 20
Uygulama 3, 5, 6, 8, 10, 12, 14, 15, 16, 19, 24 Analiz, Sentez, Değerlendirme 11, 18, 21, 22, 23
BT nin hazırlanmasında da öncelikle alan yazın taraması yapılarak, literatürde belirlenmiş kavram yanılgıları saptanmıştır. Özellikle bu kavram yanılgılarını da içerecek biçimde çoktan seçmeli, açık uçlu ve doğru-yanlış işaretlemeli toplam 40 soru hazırlanmıştır. Bu sorular bu alanda uzmanlaşmış kişilerle ve lise kimya öğretmenleri ile gözden geçirilmiş, bu kişilerin görüşleri alınmıştır. Ardından 5 farklı okuldaki 235 öğrenci ile pilot çalışması yapılmıştır. Elde edilen verilerle testin yapı geçerliliğini incelemek için faktör analizi yapılmış, bu amaçla döndürülmemiş ve asal eksenlere göre döndürülmüş temel bileşenler analizi ile faktör yük değerleri 0.40 ın altında olanlar testten çıkarılmıştır. Ayrıca örneklemden elde edilen verilerin yeterliliğini saptamak için Kaiser-Meyer-Olkin testi uygulanmış ve 0.862 değeri elde edilmiştir. Bu değere göre verilerin yeterli olduğu sonucuna varılmıştır.
Maddelerin ayırt ediciliğini bulmak için alt-üst grup ortalamaları arasındaki farka dayalı madde analizi ve madde ölçek korelasyonu testi (nokta çift serili korelasyon testiyle) yapılmıştır. Buna göre korelasyon katsayısı 0.2 nin altında olan sorular çıkarılmış, 0.2–0.3 arasında olanlarda ise düzeltmeler yapılmıştır. Madde güçlük indeksi ölçülerek, 0.5 in altında olan sorular testten çıkarılmıştır. Tüm bu işlemler sonrasında testte kalan 24 sorunun Kuder Richardson-20 güvenirlik katsayısı 0.85 olarak bulunmuştur.
Elde edilen bu BT deki 24 sorunun her birinin puan değeri test üzerinde belirtilmiş olup, testten alınabilecek en yüksek puan 100 dür.
3.3.3. Kimya Dersine Karşı Tutum Ölçeği (KDKTÖ)
Deney öncesi ve sonrasında öğrencilerin Kimya dersine karşı tutumlarını saptamak için KDKTÖ kullanılmıştır. Bu tutum ölçeği Ek 4 de sunulmuştur.
Bu tutum ölçeği Yunanistan’da Salta ve Tzougraki (2004) tarafından hazırlanmış, geçerliliği ve güvenirliliği test edilmiş bir ölçektir. Salta ve Tzougraki pilot çalışması yaptıktan sonra bu testi 2000–2001 eğitim-öğretim yılının 2.
yarıyılında 16–17 yaş grubu 11. sınıf öğrencisi olan 576 kişiye uygulamıştır. Kaiser- Meyer-Olkin testi sonucu 0.938, Cronbach alfa güvenirlik katsayısı ise 0.91 olarak bulmuşlardır. Ayrıca faktör analizinde toplam varyansın % 58 ini açıklayan 7 faktör ortaya çıkmış, fakat bunlardan uygun olan 4 tanesinin kullanılmasına karar verilmiştir. Bu 4 faktör ise toplam varyansın % 47 sini açıklamaktadır. Bu dört faktörü;
• • •
• Kimya dersinin ilgi çekiciliği, •
• •
• Kimya dersinin zorluğu, •
• •
• Kimya dersinin önemi, •
• •
• Gelecekteki kariyerde kimya dersinin yararlılığı şeklinde isimlendirmişlerdir. (Salta & Tzougraki, 2004).
Bu araştırmada ise bu tutum ölçeği aynen kullanılmamış, bazı modifiyeler yapılmıştır. Bu nedenle pilot çalışmasının tekrarlanmasına karar verilmiştir. 5 farklı okuldaki 235 öğrenciye uygulanarak 25 maddeden oluşan 5’li likert tipteki KDKTÖ oluşturulmuştur.
Pilot çalışmasındaki verilerin yeterliliğini test etmek için Kaiser-Meyer- Olkin testi yapılmış ve sonuç 0.821 bulunmuştur. Tutum ölçeğinin Cronbach alfa güvenirlik katsayısı ise 0.84 olarak bulunmuştur. Faktör analizi sonucunda ise modifiye edilen ölçekteki gibi 4 faktör saptanmıştır. KDKTÖ inde yer alan maddelerin faktörlere göre dağılımı Tablo 10 da sunulmuştur.
Tablo 10
KDKTÖ indeki Maddelerin Faktörlere Göre Dağılımı
Faktör Adları Madde Numaraları
Kimya Dersinin İlgi Çekiciliği 1, 3, 8, 16, 18, 20, 22 Kimya Dersinin Zorluğu 2, 5, 7, 12, 13, 14, 15, 21, 23 Kimya Dersinin Önemi 4, 6, 11, 17, 19, 25 Gelecekteki Kariyerde Kimya
KDKTÖ ndeki maddelerin 14 tanesi pozitif, 11 tanesi negatif tutum cümlesinden oluşmaktadır. Bu ölçekten alınabilecek en yüksek puan 125, en düşük puan ise 25 tir.
3.3.4. Yarı Yapılandırılmış Görüşme
Deney grubundaki öğrencilerin aktif öğrenmeye dayalı Rehber Materyalle ilgili düşüncelerini, yorumlarını, zihinsel algılarını ve tepkilerini anlamak amacıyla deney sonrasında yarı yapılandırılmış görüşme yapılmıştır.
Ayrıca deney sonrasında deney ve kontrol grubundaki öğrencilerin BT deki sorulara verdikleri yanıtların nedenlerini açıklamaları istenerek, kavram yanılgılarının daha net bir şekilde saptanması amacıyla da yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır.