Veri Toplama Araçları

Araştırmanın problemlerine cevap aramak amacı ile deney ve kontrol gruplarına uygulanmak amacı ile aşağıdaki veri toplama araçları geliştirilmiştir. Veri toplama araçlarının geliştirilmesinde nicel veri toplama araçlarının yanı sıra, nitel veri toplama araçlarına da ihtiyaç duyulmuştur. Bu tür araştırmalarda, durumu daha derinlemesine araştırmak için, araştırmanın amacı doğrultusunda iki ya da daha fazla veri toplama yöntemi kullanılmalıdır (McMillan, 2004,s.273). Bu nedenle bu araştırmada nicel ve nitel verilerin toplanması aşamasında, 3 tür veri toplama aracı kullanılmıştır.

Araştırmada kullanılan veri toplama araçları ve bu araçların geçerlilik ve güvenilirlik çalışmaları sırasıyla aşağıda açıklanmıştır:

3.4.1. Başarı Testi

Başarı testleri, belli bir programa dayalı öğretim sonunda öğrencilerin bilgi, kavram ve anlayış yönünden gösterdikleri akademik gelişimi belirlemek amacı ile hazırlanan ve kullanılan testlerdir (Yıldırım, 1999, s.15).

Bu araştırmada kullanılan başarı testi (Ek 3), öğrencilerin ilköğretim 8. sınıflar görsel sanatlar dersi müfredatında yer alan “Kent Projesi” etkinliğinin, proje tabanlı öğrenme yöntemiyle uygulanması sonucunda, öğrencilerin erişilerine etkisini belirlemek amacıyla geliştirilmiştir. Bu testin hazırlanmasında, geliştirilmesinde ve geçerlilik-güvenilirlik çalışmasında aşağıdaki süreç izlenmiştir.

Bu araştırma ile proje tabanlı öğrenme yönteminin, öğrencilerin başarılarına etkisi sınanmak istendiğinden program amaçları doğrultusunda “Kent Projesi” etkinliğiyle ilgili tespit edilen kazanımlara yönelik 56 soruluk, dört seçenekli, çoktan

seçmeli başarı testi hazırlanmıştır. Bu süreçte ölçme değerlendirme ve konu alanı uzmanlarının görüşlerinden faydalanılmıştır.

Hazırlanan başarı testinin, öntest olarak uygulanmadan önce geçerlilik ve güvenilirlik çalışması açısından 110 öğrenci üzerinde uygulanmıştır. Başlangıçta 56 maddeden oluşan ölçme aracı (başarı testi); uzman görüşleri, madde güçlük düzeyleri, madde ayırt ediciliği ve toplam madde korelasyonları dikkate alınarak 37 maddeye düşürülmüştür (Tablo 10).

Tablo 10: Başarı Testi Madde Analizi Sonuçları

Soru No Maddenin güçlük derecesi Maddenin ayırt etme gücü Soru No Maddenin güçlük derecesi Maddenin ayırt etme gücü 1 .53 .41 20 .50 .41 2 .33 .34 21 .54 .48 3 .34 .31 22 .59 .50 4 .44 .41 23 .57 .49 5 .60 .46 24 .14 .33 6 .54 .38 25 .38 .31 7 .52 .47 26 .43 .38 8 .57 .47 27 .53 .45 9 48 .32 28 .40 .33 10 .30 .30 29 .53 .44 11 .40 .40 30 .36 .38 12 .49 .49 31 .43 .41 13 .63 .53 32 .60 .59 14 .56 .38 33 .33 .30 15 .40 .40 34 .55 .43 16 .37 .30 35 .24 .30 17 .56 .48 36 .37 .36 18 .39 .38 37 .43 .34 19 .44 .40

Geçerlilik, güvenilirlik için yapılan testin değerlendirilmesinde her doğru cevaba “1” puan, yanlış ve boş cevaplar için ise “0” puan verilmiştir. Bu testten alınabilecek en yüksek puan “56”dır. Başarı testinin güvenirlik analizi “ITEMAN” (Item and Test Analysis program) programı ile yapılmıştır.

Tekin (2000,s.249) madde analizi sonucu elde edilen değerlere göre hangi soruların testten çıkarılıp, hangilerinin teste konulacağını şu şekilde açıklıyor: “Kuşkusuz ki bir teste alınacak maddeler pozitif ayırt edici olanlardır; Fakat burada da cevaplandırılması gereken başka bir soru çıkar ortaya: Teste alınacak pozitif ayırt edici maddelerin ayırt etme indeksleri ne büyüklükte olmalıdır. Bu soruya şu büyüklükte olmalıdır diye kesin bir cevap vermek olanaksızdır; Çünkü ayırt etme indeksinin büyüklüğü testin kullanılış amacına, o testi alan grubun, ölçülen değişken bakımından homojen veya heterojen oluşuna göre değişebilir. Bunlarla birlikte ayırt etme indeksleri şu sınırlara göre değerlendirilebilir” (Tablo 11).

Tablo 11: Madde ayırt edicilik indeksi Maddenin Ayırt Etme İndeksi Maddenin Değerlendirmesi 0,40 ve daha büyük Çok iyi bir madde

0,30-0,39 Oldukça iyi madde. Yine de geliştirmek için üzerinde düşünülebilir.

0,20-0,29 Bu durumdaki maddeler, genel olarak

düzeltilmeye ve geliştirilmeye muhtaçtır. 0,19 ve daha küçük Çok zayıf maddeler. Böyle maddeler, eğer

düzeltmelerle geliştirilemiyorsa testten kesinlikle çıkarılmalıdır.

Ayırt etme indeksi 0,40 ve daha büyük olan maddeler, ayırt etme gücü yüksek olan maddelerdir. 0,20-0,39 arası ayırt etme indeksine sahip maddeler, ayırt etme gücü orta; ayırt etme indeksi 0,19 ve daha küçük olan maddelerin ise ayırt etme gücü düşüktür (Tekin, 2000, s.249).

Bu kapsamda madde ayırt ediciliği, 0,30’un altında olan maddeler çıkartılarak 37 maddeye düşürülen başarı testinin, kapsam geçerliğini sağlanması için testteki soruların tüm konu içeriğini örneklemesine ve kapsadığı soruların her birinin ölçmek istediği davranışı en iyi derecede ölçmesine özen gösterilmiş; bunun için uzman görüşüne başvurulmuştur. Teste ilişkin konu uzmanlarının ve öğretmenlerin görüşleri alınmış; bu görüşler doğrultusunda gerekli düzeltmeler yapılmıştır. Başarı testinin kazanımlara göre dağılımını veren çizelge, ek 4’te verilmiştir.

Yapılan “ITEMAN” analizi sonucunda, testin Kuder-Richardson (KR 21/20) katsayısı 0.849 bulunmuştur. Bu sonuca göre hazırlanan başarı testinin oldukça güvenilir bir ölçme aracı olduğu söylenebilir.

Tablo 11’de başarı testine yapılan “ITEMAN” analizi sonuçları incelendiğinde; testteki maddelerin güçlüklerinin. .14 ile .60 arasında değiştiği görülmektedir. Testin ortalama güçlük derecesi 0.430 olup, bu da oldukça yeterli bir orandır. Testteki maddelerin ayırt etme gücü incelendiğinde ise testteki maddelerin ayırt edicilik güçlerinin .30 ile .59 arasında değiştiği, yani testin ayırt edicilik gücünün de yeterli bir seviyede olduğu görülmektedir. Bu sonuçlardan hareketle, testin daha çok orta güçlükte olduğunu söyleyebiliriz.

3.4.2. Öğrencilerin Uygulama Becerilerinin Gelişimine İlişkin Uzman Değerlendirme Formu

Bu araştırmada kullanılan süreç dosyası ve proje çalışması uzman değerlendirme formu, öğrencilerin ilköğretim 8. sınıf görsel sanatlar dersinde 6 haftalık süreçte ortaya çıkarttıkları projeleri ve süreç dosyalarını değerlendirip, uygulanan proje tabanlı öğrenme yönteminin öğrencilerinin uygulama becerilerinin gelişiminde etkili olup olmadığını ölçmek için araştırmacı tarafından geliştirilmiştir.

Geliştirilen uzman değerlendirme formu için, alan uzmanlarından görüş alınmış ve forma son biçimi verilmiştir (Ek 7).

Ölçme aracında toplam 10 ifade yer almaktadır. Bu ölçekte öğrencilerin altı haftalık süreçte yaptıkları çalışmaları ve ortaya çıkardıkları ürünleri uzman görüşüyle değerlendirmek için her maddenin karşısına “Tamamen Katılıyorum (5)”, “Oldukça Katılıyorum (4)”, “Biraz Katılıyorum (3)”, “Kısmen Katılıyorum (2)”, “Hiç Katılmıyorum (1)” şeklinde, uzmanlara beş seçenek sunulmuştur. Bu şekilde uygulanan proje tabanlı öğrenme yönteminin, öğrencilerin uygulama becerilerinin gelişiminde etkili olup olmadığı daha iyi değerlendirileceği düşünülmüştür.

3.4.3. Öğrenci Görüşme Formu

Araştırmada nicel araştırma yöntemini desteklemesi bakımından nitel araştırmaya da başvurulmuştur. Nitel yöntem, yapılan araştırmayla ilgili insan davranışını, içinde bulunduğu ortam içinde ve çok yönlü olarak anlamaya çalışmaktır (Yıldırım ve Şimşek, 2005,s.35). Bu nedenden öğrencilerin kent projesi etkinliğinin PTÖ yöntemiyle uygulanan öğretime ve süreç sonunda ortaya çıkan ürüne yönelik görüşlerini belirlemek için, araştırmacı tarafından yapılandırılmış görüşmeye benzer, açık uçlu yedi (7) sorudan oluşan görüşme formu, standartlaştırılmış açık uçlu anket görüşmesi türündendir.

Görüşme formu, ilgili literatür taraması (tez, makale, bildiri vs.) sonucunda, araştırmacının kendisi tarafından hazırlanmıştır.

Görüşme formunun güvenilirliğini sağlamak için 4 uzman kanısına başvurulmuştur. Uzman kanılarına göre formun güvenirliğini sağlamak için, gerekli düzeltmeler yapılmıştır. Öğrencilere yönelik hazırlanan bu sorular zaman zaman öğrencilerle yapılan oturumlarda denenmiştir. Bu denemeler sonrasında öğrencilere yönelik hazırlanan görüşme formu sürekli geliştirilmiş ve oluşan yapısı ile görüşme formu geçerlilik çalışması için tekrar uzman kanısına başvurulmuş, gerekli düzeltmeler yapılmıştır. Son olarak, oluşan yapısı ile görüşme formunun, araştırmanın sonunda öğrenci görüşmelerinde kullanılabileceğine karar verilmiştir (Ek 5).