Araştırma verilerinin toplanması amacıyla ‘Kişisel Bilgi Formu’, “Denham Duygu Anlama Testi (Denham’s Affect Knowledge Test)” (EK-3) ve “Sosyal Yetkinlik ve Davranış Değerlendirme-30 (SYDD-30) Ölçeği”(EK-2) kullanılmıştır.
3.3.1. Kişisel Bilgi Formu
Kişisel Bilgi Formu; araştırmanın örneklemine dahil edilen çocukların ve ailelerinin sosyo demogrofik özellikleri hakkında bilgi edinmek amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilmiştir.
Araştırma grubundaki çocukların cinsiyet ve yaşları; ailelerinin de anne öğrenim durumu ve baba öğrenim durumunu öğrenmeye yönelik sorulardan oluşmaktadır. Kişisel bilgi formundaki bilgiler; çocukların aileleri tarafından doldurulmuştur.
3.3.2. Denham Duygu Anlama Testi (Denham’s Affect Knowledge Test)
Denham Duygu Anlama Testi çocukların duyguları anlama becerilerini belirleyebilmek için hazırlanan, kuklalar kullanılarak, 3-6 yaş arasındaki çocuklara uygulanan bir testtir. Test iki bölüm ve ebeveyn formundan oluşmaktadır. Testin ilk bölümü kalıp diyaloglardan oluşmaktadır. İkinci bölümde ise 12 değişken diyalog bulunmaktadır. Test uygulanmadan önce çocukların ebeveynlerine Ebeveyn Formu gönderilmektedir. Bu formda ebeveynlerden testin ikinci bölümünde bulunan 12 değişken diyaloga konu olan durumlar karşısında, çocuklarının gösterdikleri ya da böyle bir durum yaşanması halinde gösterebilecekleri olası duyguları işaretlemeleri istenir. Ebeveyninden gelen cevaplara göre, her çocuk için değişken diyaloglar oluşturulur. Testebaşlamadan önce, çocuklara ‘korkmuş, kızgın, üzgün, mutlu’ duygularını simgeleyen yüz ifadeleri gösterilerek bu ifadelerin hangi duyguyu gösterdiği çocuklara sorulur. Çocuğun verdiği cevaplara bakarak kartların yerleri değiştirilerek, gösterilen yüz ifadesini kartlardan işaret etmesi istenir. Araştırmayı yapan kimse yüz ifadelerinin olduğu kartları eline alarak tek tek o duyguları canlandırır. Daha sonra araştırmacı anne ve çocuğun cinsiyetine göre tercih edilen kız kardeş/ erkek kardeş kuklalarını kullanarak, 8 adet kalıp diyalog sorularını canlandırır. Ardından araştırmacı tarafından ebeveyn formundan alınan cevaplara göre oluşturulmuş; iki duygudan biri seçilmiş değişken diyaloglar canlandırılır. Çocuklardan diyaloglara konu olan duyguyu kuklanın yüzüne tutması istenir. Testi uygularken çocuktan hem duygunun adını söylemesi hem de yüz ifadesini göstermesi beklenir. Çocuk, duygunun adını ve yüz ifadesini doğru söylerse 2 puan, yüz
ifadelerinden ve duygunun adından yalnız birini bilirse 1 puan, aksi taktirde 0 puan verilir(Yılmaz, 2012).
Denham vd., (2002) ile Denham ve Couchoud (1990) tarafından yapılan güvenirlik araştırmalarında testin iç tutarlılığı test tekrar test ile .60 ve .85 aralığında hesaplanmıştır. Denham Duygu Anlama Testi’ nin güvenirliğine bakılırken testin aralıklı tekrarı ve iç tutarlılık ölçüt olarak alınmıştır. Testin aralıklı tekrarı güvenirlik ölçütü ‘test tekrar test’ metodu kullanılmış; ölçümler arasındaki Pearson Korelasyon Katsayısının .96 olduğu görülmüştür. İç tutarlılığı ise Cronbach Alfa testi kullanılarak hesaplanmış; Güvenirlik katsayısı .82 olarak hesaplanmıştır (Yılmaz, 2012).
Denham Duygu Anlama Testi’ nin geçerliliği için yapı ve içerik geçerliliğine bakılmıştır. İçerik geçerliliği için uzman görüşüne sunulmuş ve ‘madde analizi’ yapılmıştır. Hakemler arası intra-class korelasyon katsayısı.88 olarak hesaplanmıştır. Yapı geçerliliğinde ise Açımlayıcı Faktör Analizi sonuçları incelenerek test edilmiştir. Yapılan ölçümler sonucu Barlett sınaması değeri= 756.123; p=0.000 olarak hesaplanmıştır. KMO değerinin ise .737 olduğu görülmektedir. Faktör analizi yapıldığında Denham Duygu Anlama Testi’ndeki 20 sorunun orijinal formundaki gibi tek faktör altında toplandığını göstermiştir. Testteki maddelerin aldığı faktör yükleri analiz edildiğinde Temel Bileşenler Analizine göre; madde faktör yüklerinin .37 ile .70 arasında değiştiği görülmektedir. Testin alt boyutlarının olmadığı; tek boyutlu olduğu sonucuna ulaşılmıştır (Yılmaz, 2012).
Yapılan istatiksel analizler Denham Duygu Anlama Testi’nin çocukların duygularını anlama becerilerini geçerli ve güvenilir bir şekilde taradığını ortaya koymuştur.
Yapılan çalışmada ise verilerin güvenirliğini ölçmek için Cronbach Alfa testi kullanılmış; güvenirlik katsayısı .83 olarak hesaplanmıştır
3.3.3. Sosyal Yetkinlik ve Davranış Değerlendirme-30 (SYDD-30) Ölçeği
Ölçeğin orijinal formunu La Freniere ve Dumas (1996) geliştirirken, Çorapçı, Aksan, Arslan-Yalçın ve Yağmurlu (2010) Sosyal Yetkinlik ve Davranış
Değerlendirme-30 ölçeğini Türkçe ’ye uyarlamıştır. Sosyal Yetkinlik (SY) alt ölçeği, Anksiyete-İçedönüklük (Aİ) alt ölçeği Kızgınlık-Saldırganlık (KS) alt ölçeği olmak üzere ölçek 3 alt boyuttan oluşmaktadır. Her alt boyut 10 maddeden oluşmaktadır (Çorapçı vd., 2010).
Sosyal Yetkinlik (SY) alt ölçeği, çocukların akranlarıyla bir aradayken gösterdikleri işbirliği ve anlaşmazlıklara çözüm yolları aramak gibi olumlu özelliklerini ölçerken, Kızgınlık-Saldırganlık (KS) alt ölçeği yetişkinlere karsı gelme ve akran ilişkilerinde uyumsuz ve saldırgan davranmak gibi sorun belirtilerini ölçer. Anksiyete-İçedönüklük (AD) alt ölçeği ise çocukların üzgün, depresif duygu durumlarını ve grup içinde çekingenlik göstermek gibi sorun belirtilerini ölçer (Çorapçı vd., 2010).
Sosyal Yetkinlik (SY) alt ölçeği puanı için 2, 6, 11, 13, 15, 17, 20, 22, 27, 30 uncu maddelere verilen yanıtlar toplanır.
Kızgınlık-Saldırganlık (KS) alt ölçeği için 3, 4, 5, 10, 16, 18, 24, 25, 28, 29 uncu maddelere verilen yanıtlar toplanır.
Anksiyete-İçedönüklük (AD) alt ölçeği için 1, 7, 8, 9, 12, 14, 19, 21, 23, 26 ıncı maddelere verilen yanıtlar toplanır.
SYDD-30 maddelerinin anlaşılabilirliğini test etmek için iki anaokulu yöneticisi ve öğretmenininden görüş alınmıştır ve anlaşılabilirliği onaylanmıştır. SYDD-30 Testi’ nin geçerliliği için yapı ve içerik geçerliliğine bakılmıştır. İçerik geçerliliği için uzman görüşüne sunulmuş ve madde analizi yapılmıştır. SYDD-30 maddelerinin anlaşılabilirliğini test etmek için iki anaokulu yöneticisi ve öğretmenininden görüş alınmıştır ve anlaşılabilirliği onaylanmıştır (Çorapçı vd.,2010).
SYDD-30’un faktör yapısını incelemek için Varimax dönüştürmesiile temel bileşenler analizi yapılmıştır. Bu analizdenelde edilen üç faktörün açıkladığı toplam varyans %48.3 olarak bulunmuştur. Birinci faktörde yer alan maddeler, özgün ölçeğin KS alt ölçeğine, ikinci faktörde yer alan maddeler SYalt ölçeğine ve üçüncü faktörde yer alan maddeler ise Aİ alt ölçeğine karşılık gelmiştir. Öncelikle, gözlenen değişkenler ile faktörleri arasındaki ilişkinin katsayıları .48 ve .81 arasında
değişmiştir ve tamamı istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Elde edilen ki-kare değerinin serbestlik derecesine olan oranı, 1240.08 / 405 = 3.06, model ve veri uyumunun iyi olduğuna; RMSEA değeri ise .07 olup (%90 güven aralığı .07 ile.08) uyumun kabul edilebilir olduğuna işaret etmektedir. Sonuç olarak, tüm sınama ölçütleri dikkate alındığında, Testin Okul öncesi dönemdeki çocukların Sosyal Yetkinlik, Kaygı- İçe Dönüklük ve Kızgınlık-Saldırganlık düzeylerini ölçtüğü; yapılan araştırmalarda kullanılmasının uygun olduğu belirlenmiştir (Çorapçı vd., 2010).
Yapılan araştırmada ise Sosyal Yetkinlik ve Davranış Değerlendirme-30 (SYDD-30) Ölçeği ile toplanan verilerin güvenirliğini ölçmek için Cronbach Alfa testi kullanılmış; Sosyal Yetkinlik alt ölçeği için güvenirlik katsayısı .87, Kızgınlık- Saldırganlık (KS) alt ölçeği için güvenirlik katsayısı .81, Anksiyete-İçedönüklük (AD) alt ölçeği içingüvenirlik katsayısı .79 olarak hesaplanmıştır.