ratarak, açl›¤› gözyafl›n› ve ac›y› hâ-kim k›ld›¤›,
toplumsal ve ekonomik olarak geliflim yolundaki en büyük tetikle-yici güç üretim olmas›na karfl›n Türkiye ekonomisini üretemez k›l-d›¤›; Üretimdeki d›fla ba¤›ml›l›k ve afl›r› borçlanmay› artt›rarak Türki-ye’nin siyasi ba¤›ml›l›¤›n› da pekifl-tirdi¤i,
küreselleflme ad› alt›nda Dün-ya’ya dayatt›¤› ekonomik ve siyasi programlara ra¤men kapitalizmin büyük bir krize girmesini engelleye-medi¤i,
• Kapitalizmin kendi do¤as› ge-re¤i kendi krizini üretmeyi sürdür-dü¤ü,
• Bu krizin Türkiye’yi sosyal, si-yasal ve ekonomik olarak her yö-nüyle ve derinden etkiledi¤i,
• Dünyadaki ve Türkiye’deki bu ekonomik krizin biz mühendisler, mimarlar, flehir planc›lar baflta ol-mak üzere, beyaz ve mavi yakal›
tüm emekçileri iflsizli¤e mahkûm etti¤i bir dönemde yap›lm›flt›r.
‹kinci Co¤rafi Bilgi Sistemleri Kongresinde:
• Tarihte ilk defa, bundan 3500 y›l önce Mezopotamya’da yaflamlar›-n› sürdüren ve dünyayaflamlar›-n›n ilk mede-niyetini kuran Sümerler döneminde N‹PPUR kentinin harita bilgileri, topraktan üretilen kil tabletler üze-rine kay›t edilerek, Co¤rafi Kent Bil-gisinin, üretilmesinin, ifllenmesinin, saklanmas›n›n ve iletilmesinin ilk ad›m›n›n at›ld›¤› belirtilmifl;
• Co¤rafi Bilgi Sistemlerinin köklerinin 1950’li y›llara uzand›¤›, 1980’lerden sonra dünya gündemi-ne oturdu¤u ve 1990’l› y›llar›n ba-fl›ndan itibaren de tüm dünyada ve Türkiye’de bilgi toplumu olma yö-nündeki çabalar›n temelini olufltur-du¤u vurgulanm›fl;
• Ülkemizde 1990’larda ilk ad›mlar› at›lan CBS çal›flmalar›n›n Baflbakanl›k Genelgeleri uyar›nca 2003 y›l›ndan beri de Devlet Planla-ma Teflkilat› Koordinasyonunda Ta-pu ve Kadastro Genel Müdürlü¤ü sorumlulu¤unda k›saca eylem 47, eylem 36, eylem 75 diye adland›r›-lan Türkiye Ulusal Co¤rafi Bilgi Sis-temi (TUCBS) oluflturmaya yönelik
alt yap› çal›flmalar›n›n
sürdürüldü-¤ü; bu çal›flmalar›n merkezi idare-nin çok önemli kurulufllar›, büyük-flehir belediyeleri, üniversitelerin katk› ve kat›l›mlar› ile yürütülmek-te oldu¤u dile getirilmifltir.
Farkl› disiplinler aras›ndaki paylaflma ve dayan›flma zeminleri-nin gelifltirildi¤i, sosyal ve kültürel etkinliklerle de renklendirilen kon-gre sonucunda afla¤›daki hususlar›n kamuoyuna sunulmas› karar alt›na al›nm›flt›r.
Türkiye’de 94’ü devlet, 45’i va-k›f olmak üzere toplam 139 üniver-site bulunmaktad›r. ÖSYM’nin veri-lerine göre, Türkiye’deki yüksek ö¤retim kurumlar›nda ö¤renci say›-s› 2008-2009 akademik y›l›nda yak-lafl›k 3 milyonu bulmaktad›r. Mü-hendislik ve mimarl›k fakültelerin-de ise 105 bin 900 ö¤renci kay›tl›-d›r. Her sene yaklafl›k 20.000’in üzerinde mezun verilmektedir. An-cak tüm bu süreç, e¤itim-üretim-is-tihdam dengesi gözetilmeden iflle-tilmektedir.
Bir taraftan alt yap›s›z yeni üni-versitelerin aç›lmas›, di¤er taraftan hiçbir bilimsel araflt›rma ve incele-me yap›lmadan ö¤renci say›lar›n›n art›r›lmas› ve bunun yan›nda ikinci e¤itimin aç›lmas› e¤itim sistemin-deki sorunlar› daha da artt›rmakta-d›r.
Oysa ülkemiz e¤itim sistemin-de, araflt›ran, sorgulayan; bilimi teknolojiye, teknolojiyi uygulama-ya dönüfltüren daha donan›ml› ve nitelikli mühendislerin, mimarlar›n yetifltirilmesi ilkesi ivedilikle hayata geçirilmelidir. Böylece üniversitele-rimiz bilimsel bilgiyi üretme me-kânlar› olmal›d›r. Yetifltirdikleri mühendisler, mimarlar, flehir plan-c›lar› ülkemizde Co¤rafi Bilgi Siste-mi/Kent Bilgi Sistemi gibi ülke dü-zeyindeki projeleri kendi öz güçle-riyle, yaflanabilir gelecek için birlik-te çal›flarak gerçeklefltirebilmelidir-ler.
CBS Politikalar›n›n
gelifltirilmesi, kurumsallaflma ve dil birli¤i
Günümüzde insan›m›za dair do¤ru politikalar›n üretilmesine olan gereksinimin yan›nda, toplu-mun ça¤dafl ve kaliteli hizmet
bek-lentilerinin artmas›, bilgi teknoloji-leri ile birlikte CBS/KBS alan›nda da yeni ve köklü yap›sal de¤iflimleri zorlamaktad›r.
Oysa bugün ülkemizde e¤itim-den, uygulamaya; tasar›mdan yat›r›-ma; veriden bilgiye kadar birçok alanda “CBS/KBS Kaosu”nun yaflan-d›¤› gözlenmektedir. “Ulusal CBS Politikalar›”n›n gelifltirilmesi ve CBS/KBS’nin kurumsallaflt›r›lmas›
bugün bir zorunluluk haline gel-mifltir.
Yerel ve ulusal düzeyde iletiflim a¤lar› üzerinden veri paylafl›labilen ve her düzeyde kullan›c›n›n yararla-nabilece¤i CBS/KBS altyap› hedefle-rinin öncelikle gerçeklefltirilmesi gerekmektedir.
Türkiye için, uluslararas› anlam-da co¤rafi veri stananlam-dartlar›na uyum-lu konumsal veri taban› ouyum-luflturula- oluflturula-rak, uluslararas› düzeyde veri de¤i-fliminin gerçekleflebilmesi için ülke-mizdeki CBS veri yap›lanmas›n›n yi-ne uluslararas› ortak dille uyumlu hale getirilmesi gerekmektedir.
CBS’nin ülkemizde farkl› disip-linler taraf›ndan kullan›lmas› nede-ni ile ortaya ç›kan CBS/KBS termi-nolojisindeki kavramlara yönelik dil karmaflas› da sona erdirilmelidir.
Önümüzdeki y›llarda Web ser-visleri ile veri de¤ifliminin mekânsal veriyi üretme ve yönetme süreçle-rinde büyük kolayl›klar sa¤layaca¤›
görülmektedir. Eylem planlar›nda yer alan ve çal›flmalar›na bafllan›lan E-devlet uygulamalar›nda hedefler birlikte çal›fl›labilirlik kurallar›na paralel olarak yeniden gözden geçi-rilmeli ve yeniden belirlenmelidir.
Ülkemizin konumsal veri altyap›s›, birlikte ifllerlik anlam›nda ülke dü-zeyindeki ilgili tüm sektörlerin ifl-birli¤ini sa¤layacak ve istemcilerin arad›klar› veri ve servislere eriflim olana¤› sunacak dinamik biçimde olmal›d›r.
Standartlar, birlikte çal›flabilirlik
CBS e¤itiminde Dünya’daki ak-reditasyon koflullar› da dikkate al›-narak, CBS e¤itiminin tüm e¤itim-ö¤retim düzeylerinde disiplin alt›na al›nmas› amac›yla, üniversitelerin programlar› yeniden gözden geçiril-melidir. CBS/KBS’ye iliflkin meslek
içi e¤itim ve kat›l›m belgesi verme çal›flmalar›nda konunun uzman› bi-lim insanlar›ndan ve deneyimli uy-gulamac›lardan mutlaka yararlan›l-mal›d›r. TMMOB bu e¤itim çal›flma-lar›nda bir standart ve eflgüdüm sa¤lamal›d›r.
Yetki sahibi ve Ar-Ge niteli¤ine de sahip bir “ Co¤rafi Bilgi Sistemle-ri Enstitüsü” ülkemiz için art›k bir ihtiyaçt›r.
Kamu kurum ve kurulufllar›n›n kendi amaçlar›na uygun olarak der-ledi¤i veriler di¤er kurumlar›n ge-reksinimlerini yeterince karfl›lama-maktad›r. Birlikte çal›flabilirlik ilke-sinin gerçeklefltirilebilmesi amac›y-la standartamac›y-lar›n belirlenmesi, veri-nin üreten kurum taraf›ndan gün-cellenmesi ve di¤er kurumlar ile kullan›c›lara sunulmas›, ülkenin ta-mam›n› içerecek “Co¤rafi Bilgi”nin bir an önce tamamlanmas› gerekli-liktir.
CBS veritabanlar›n›n ortaklaflt›-r›lmas› ya da birbirlerine uyumlu hale getirilmesi konusunda somut ad›mlar at›lmaya bafllanm›fl olmakla birlikte bu konudaki çal›flmalar h›z-land›r›lmal›d›r.
TUCBS kurum organizasyonlar›, veri modelleri, servis çerçeveleri ve di¤er standartlar›n kamu kurumla-r›n›n yan› s›ra üniversite ve özel sektörün de katk›s›yla ivedilikle ge-lifltirmeye de aç›k olacak flekilde be-lirlenmesi gerekmektedir. Kaynak israf›n›n önlenmesi ve yaflanabilir bir gelecek için uygulanabilir karar-lar›n ç›kar›lmas› için TUCBS’ye ilifl-kin yasal ve teknik düzenlenmeler bir an önce tamamlanmal›d›r.
Merkezi ve yerel yönetimlerde, CBS/KBS flubeleri yayg›nlaflt›r›lmal›, CBS/KBS projelerinin ve faaliyetle-rinin (veri toplama, derleme, gün-celleme vb.) gerçeklefltirilmesini sa¤layacak yeterli norm kadrolar oluflturulmal›, üniversitelerle ku-rum ve kurulufllar›n daha fazla ifl-birli¤i yapma olanaklar› sa¤lanmal›-d›r.
E¬-Dönüflüm Türkiye Projesi Kapsam›nda Haz›rlanan rapordaki
“K›sa Dönem Eylem Plan›nda (KDEP) yer alan eylemlerin acil ey-lem plan›ndaki kamu yönetiminin yeniden yap›land›r›lmas›, kamu hizmetlerinde etkinli¤in sa¤lanmas›
ve vatandafllara yönelik hizmetlere iliflkin eylemler ile bir bütünlük içinde olmas›na dikkat edilmifltir”
vurgusu çok önemlidir. Ne yaz›k ki siyasi iktidarlarca, Ülke kalk›nmas›-na ve geliflimine yönelik haz›rlakalk›nmas›-nan pek çok ciddi ve önemli raporlar›n yaflama geçirilmesi için hiçbir ciddi ad›m at›lmam›flt›r.
Yeni yasal düzenlemelerin yap›lmas›, tüzük ve yönetmeliklerin eksiksiz uygulanmas› gereklili¤i Günümüzde, nüfusun yar›s›
kentlerde yaflamaktad›r ve kentli nüfus oran›n›n art›fl›, Dünya’da ve Türkiye’de özellikle tar›msal alanlar üzerinde büyük bask›lar yaratmak-tad›r. Kentlerin planlanmas›nda
do-¤al, kültürel, çevresel de¤ere, afet riskine duyarl› do¤a ve insan› bir-likte ele alan bir yaklafl›m ve bütün-cül, yaya öncelikli, toplu tafl›ma a¤›rl›kl›, kimlikli kentler yaratmaya dönük bir süreç benimsenmelidir.
Bu nedenle çevre koruma ve arazi kullan›m planlamas› konusunda köklü, tutarl› politikalar›n gelifltiril-mesi için CBS kullan›m›n›n gerekli-li¤i ortaya ç›kmaktad›r.
Ulusal Konumsal Veri Altyap›s›
(UKVA) için, baflta Tapu ve Kadas-tro Genel Müdürlü¤ü, Harita Genel Komutanl›¤› gibi temel veri sa¤lay›-c› kurumlar olmak üzere, ilgili tüm kurumlar ve taraflar›n, UKVA’n›n bir an önce hayata geçirilebilmesi ve yaflat›labilmesi bak›m›ndan, yeni yasal düzenlemelere tabi olmalar›
ve yeniden yap›land›r›lmalar› ge-rekmektedir.
Mekânsal Bilgi Sistemi, 3402 sa-y›l› Kadastro Yasas›nda, Co¤rafi ve Kent Bilgi Sistemleri 5216 say›l› Bü-yükflehir ve 5393 say›l› Belediye Ya-salar›nda yer almakta olup, idarele-re sadece “kurmak” göidarele-revi veril-mekte ancak teknik ve idari altyap›
standartlar›n› belirleyen ve kurum-lar› zorlayan baflka herhangi bir ya-sa bulunmamaktad›r. Bu yaya-sal bofl-luk en k›sa sürede giderilmelidir.
Di¤er taraftan tüm kamu kurum ve kurulufllar›n›n, büyük ölçekli (1/5000 ve daha büyük) harita yap›-m›nda belirli standartta üretimini zorunlu k›lan yürürlükteki Büyük Ölçekli Harita ve Harita Bilgileri
Üretim Yönetmeli¤i’ne (Bakanlar Kurulu onay› ile 15.07.2005 tari-hinde yürürlü¤e giren BÖHHBÜY) göre veri üretmeleri; veri üretim maliyeti, buna ba¤l› sonuç ürünü-nün do¤rulu¤u, güvenilirlili¤i ve bilgilerin birlikte kullan›m› aç›s›n-dan büyük önem arz etmektedir.
BÖHHBÜY ile 27 A¤ustos 2008 tarihinde yürürlü¤e giren Tapu Planlar› Tüzü¤ü hükümlerine uy-gun standartta üretilen bilgilerin yer alaca¤› Kent Bilgi Sistemlerinin oluflturulmas›n›, iflletilmesini ve ya-flat›lmas›n› zorunlu k›lan; planl›
plans›zl›¤› önleyecek, parçac› yakla-fl›mlar› ortadan kald›racak ve yetki da¤›n›kl›¤›na son verecek TMMOB ve bilefleni meslek odalar› ve bilim insanlar›n›n kat›l›m› ve katk›lar› ile oluflturulan ‹mar Kanunu De¤iflik-lik Tasla¤›’n›n ivediDe¤iflik-lik ve önceDe¤iflik-likle yasalaflt›r›lmas› gerekmektedir. Bu süreçte parçac› yaklafl›mlardan kaç›-n›lmal›d›r.
Bu yasa ile imar planlar›ndan parselasyon planlar›na, bunlar›n te-mel altl›¤› olan hâlihaz›r haritalar-dan kadastral ve jeolojik haritalara, teknik altyap›lar›n projelendirilme-sinden yap›m›na ve iflletme haritala-r›na, konut, ticaret, sanayi, kamu hizmet yap›lar›n›n ruhsat eki, mü-hendislik ve mimarl›k projeleri kap-sam›nda üretilecek tüm bilgilerin Türkiye Ulusal Co¤rafi Bilgi Sistemi veri taban›na uygun bir biçimde üretilerek birlikte kullan›m›n›n sa¤-lanmas› da hedeflenmelidir.
Birlikte çal›flabilirlik, üç boyutlu kent modelleri, do¤al afetler
Kentlerdeki altyap›ya iliflkin (yol, su, kanalizasyon, elektrik,
do-¤algaz vb.) projelendirme, yap›m, bak›m iflletmeleri ve ilgili kurumla-r›n koordinasyon çal›flmalakurumla-r›nda CBS/KBS art›k tart›fl›lmaz bir gerek-sinimdir. Ayr›ca günümüzde teknik alt yap› kadastrosu için yasal bir dü-zenlemenin yap›lmas› öncelikli bir zorunluluktur.
Birlikte çal›flabilirlik kültürünün geliflmesi, ulusal ve uluslararas› pro-jelerde farkl› disiplinlerin bir arada olmas› projelerin baflar›s›n› ve nite-li¤ini art›racakt›r. Ayr›ca topluma örnek bir model oluflturacakt›r.
Ülkemizde CBS/KBS alan›nda tan›ml› bir yasa olmamas›na karfl›n baz› yerel yönetimlerin CBS/KBS alan›nda dünyaca kabul edilen veri üretim ve paylafl›m standartlar›na paralel uygulamalar›n› belirli bir noktaya getirdikleri gözlemlenmek-tedir. Yerel yönetimler; merkezi idareler ile birlikte çal›flabilirlik il-kesini hayata geçirme noktas›nda kongrede sunulan ‹zmir Büyükflehir Belediyesi ve Konya Büyükflehir Be-lediyelerinin çal›flmalar›n› örnek alarak, benzer flekilde yönlendirme-lidirler.
Yerel yönetimlerin yürütecekleri geliflim projeleri ve halk›n bu proje-lerin karar sürecine kat›l›m›n› ger-çeklefltirilebilmesi için üç boyutlu CBS ve üç boyutlu Kent Modelleri, gerek karar vericilere ve gerekse son kullan›c›lara görselli¤i çok yük-sek ve anlafl›lmas› çok kolay harita-lar sunmakta, analiz ve sorgulama-lar›n yap›labilmesine olanak sa¤la-maktad›r.
CBS ve Uzaktan Alg›lama, eroz-yon sahalar›n›n, sulak alanlar›n, or-man sahalar›n›n, k›rsal ve kentsel yerleflmelerde geliflme yönlerinin ve kaçak yap› alanlar›n›n izlenmesi ve de¤erlendirilmesi do¤al kaynaklar›n özellikle de tar›m alanlar›n›n verim-li kullan›m› ve afet erken uyar› sis-temlerinin oluflturulmas› konula-r›nda önemli uygulama olanaklar›
sa¤lamaktad›r. Ancak, gerçeklefltiri-len uygulamalar›n gereken kalite ve standartlarda olabilmesi, örtüflen alanlarda tekrarl› çal›flmalar›n önü-ne geçilebilmesi ve böylece ülke kaynaklar›n›n daha do¤ru ve
verim-li kullan›labilmesi için kurumlar ve disiplinler aras› iflbirli¤ine önem ve-rilmelidir.
CBS’ de veri eksikli¤i ise hala te-mel problemlerden biri olmaya de-vam etmektedir. Küresel ›s›nman›n getirdi¤i sorunlar›n belirlenmesi ça-l›flmalar›nda s›kl›kla baflvurulan uzun dönemli meteorolojik verile-rin sa¤lanmas›nda ciddi sorunlar yaflanmaktad›r. Bu sorunlar›n gide-rilmesinde meteoroloji istasyonlar›
say›s›n›n ve da¤›l›m›n›n gözden ge-çirilmesi ayr›ca önem içermektedir.
Ülkemizde do¤al afetler nedeni ile çok fazla say›da can ve mal ka-y›plar› olmaktad›r. Bu afetlerden en önemlileri deprem, sel-su bask›nla-r› (taflk›n alanlabask›nla-r›), orman yang›nla-r› ve heyelanlar olarak s›ralanabil-mektedir. ‹klim de¤iflikli¤i sonu-cunda ülkemizde gelecek y›llarda daha da büyük sorunlar›n
yaflanaca-¤›, k›y›lar›n ve k›y› kentlerinin su alt›nda kalaca¤›; bu noktada CBS/KBS’ ye olan gereksinimin çar-p›c› bir biçimde karfl›m›za ç›kt›¤›, di¤er yandan kent yönetimlerinin ça¤dafl yönetimlere eflde¤er yeniden yap›lanmalara gitmesi gerekti¤i ve afet yönetiminin en önemli paydafl-lar›ndan olan Merkezi ve Yerel yö-netimlerin birlikte çal›flabilirli¤inin sa¤lanmas› ertelenemez bir zorun-luluktur.
Özel sektörün de birlikte çal›fla-bilirlik modelinin olmamas›ndan çok olumsuz yönde etkilendi¤i tar-t›flmas›zd›r. Burada da “gizlilik” ko-nusu ve birçok kurumun internet üzerinden, istenen kalite ve özellik-lerde veri da¤›t›m› yapamamas› en
temel sorun olarak gündeme gir-mektedir.
Bilgiye do¤rudan eriflme, yerelde birlikte çal›flabilirlik Kongrede, Tapu ve Kadastro Ge-nel Müdürlü¤ü’nden Türkiye’nin her ilinde, ilçesinde ve köyünde güncel, do¤ru ve güvenilir kadastral bilgilere do¤rudan eriflme gereksi-nimleri dile getirilmifltir. Bu durum CBS/KBS çal›flmalar›nda kamu yat›-r›mlar›nda temel veri niteli¤ini tafl›-yan kadastral verilerin yenilenmele-rine ve güncellenmeleyenilenmele-rine öncelik verilmesi zorunlulu¤unu ortaya koymufltur. Özellikle belediyelerin bu yöndeki taleplerinin ilgili bakan-l›klara iletilmesi sa¤lanmal› ve bir-likte çal›flabilirli¤in hukuki altyap›-lar› birlikte gelifltirilmeli, TKGM’ne bu yöndeki ifller için gerekli yetifl-mifl özel e¤itimli eleman ve yeterli kaynak sa¤lanmal›d›r.
Tapu ve Kadastro Genel Müdür-lü¤ü, ‹l Genel Meclisleri ve ‹ller Bankas›n›n birlikte çal›flabilirli¤i Kent Bilgi Sistemleri’nin temel alt-l›klar›n›n oluflturulmas› aç›s›ndan önemli bir ad›m olacakt›r.
Sonuç olarak “Yaflanabilir Gele-cek ‹çin” önemli bir araç olan ve
“Birlikte Çal›flabilirlik” kültürüne katk› sa¤layan CBS çal›flmalar›n›n, emek ve toplum yarar›na, do¤ay›
koruma ve kullanma dengesi gözeti-lerek gerçeklefltirilmesini diliyor, sayg›lar›m›z› sunuyoruz.
TMMOB HAR‹TA VE
KADASTRO MÜHEND‹SLER‹
ODASI
CBS Kongresi Yürütme Kurulu Üyelerine Plaket Verilirken