Tesisin ünite bazında performansının değerlendirilmesine ait sonuçlar

1- Giriş atıksu parametreleri: Elde edilen verilere göre; giriş atıksuyunda

AKM, KOİİ, BOİ, TN konsantrasyonlarının ve AKM, BOİ ve TN kirlilik yüklerinin dizayn değerlerinin üstünde olduğu ve giriş atıksu debisi, KOİ yükü, TP konsantrasyonu ve yükünün henüz tasarım değerlerine ulaşmadığı görülmüştür.

2- Debi ölçüm kanalı- ön çökeltme havuzu girişi: Elde edilen verilere göre

giriş atıksuyunda AKM, KOİ, BOİ, TN konsantrasyonlarının ve AKM, BOİ ve TN kirlilik yüklerinin dizayn değerlerinin üstünde olduğu görülmüştür. Süzüntü ve toplam atıksu debileri ile TP yükünün henüz tasarım değerlerine ulaşmadığı ve TP konsantrasyonun ise dizayn değeri ile aynı olduğu görülmüştür.

3- Ön çökeltme havuzu: Bu ünitedeki AKM, KOİ, BOİ ve TN ve TP giderim

oranlarının dizayn değerlerinin üstünde olduğu ve buna bağlı olarak da ön çökeltme havuzunda giderilen organik madde miktarının da fazla olduğu belirlenmiştir.

Bu sonuçlara göre; ön çökeltme havuzuna giren kirlilik konsantrasyon ve yükleri ile oluşan ön çökeltme çamuru ve ünite performansının tasarım değerlerinden yüksek olduğu görülmüştür.

4- Ön çökeltme havuzu çıkışı-havalandırma havuzu girişi: Elde edilen

verilere göre; havalandırma havuzu girişindeki AKM, KOİ, BOİ, TN konsantrasyon ve kirlilik yüklerinin dizayn değerlerinin üstünde olduğu, TP konsantrasyon ve kirlilik yükünün henüz dizayn değerlerine ulaşmadığı görülmüştür. Mevcut durumda yer almayan TP giderim ünitesinin II. Kademede projelendirilmesi ile havalandırma havuzu girişinde TP’nin istenilen değerlerde olacağı beklenmektedir.

Ön çökeltme çamurunun kütlesel debisinin tasarım değerinden yüksek olduğu, fakat çamurun % KM oranının dizayn değerinden yüksek olmasından dolayı oluşan primer çamurun hacimsel debisinin tasarım değerinden düşük olduğu görülmüştür. Ön çökeltme havuzunun hidrolik kapasitesi mevcut atıksu debisini karşılayacak durumda olduğu görülmüştür.

5- Havalandırma havuzu: Çamur yaşı 11.2 gün olacak şekilde dizayn edilen

havalandırma havuzu ortalama 10.3 gün çamur yaşında çalıştırılmıştır. Sistemde öngörülen MLSS değeri 3,780 mg/l iken 4,488 mg/l olarak gerçekleşmiştir. Buna karşılık tasarımda öngörülen 0.15 kg/kg.gün F/M oranına çok yakın olarak 0.14 değerinde işletildiği görülmüştür.

6- Son çökeltme havuzu: Elde edilen verilere göre; son çökeltme havuzu için

belirlenen dizayn değerlerinde tesisin işletilmesinde hidrolik açıdan herhangi bir problem görünmemektedir.

Tasarımda biyolojik fazla çamurun % KM oranı 0.88 öngörülmüşken, işletmede bu değer 1.06 olarak gerçekleşmiştir. Çamurun KM muhtevasının yüksek olması ünite performansının iyi olduğunun göstergesidir.

7- Çamur yoğunlaştırıcı girişi: Çamur yoğunlaştırıcı ünitesine giren toplam

çamurun kütlesel debisinin tasarım değerinden yüksek, fakat karışım çamurunun % KM oranının tasarım değerinden yüksek olmasından dolayı oluşan toplam çamurun hacimsel debisidizayn değerinden düşük olmuştur.

8- Çamur yoğunlaştırıcı çıkışı-çürütücü girişi: Çamur yoğunlaştırıcının giriş

ve çıkışındaki çamur kütlesel debisi değişmemektedir. Fakat çamurun % KM oranındaki değişiklikten dolayı çamurun hacimsel debisinde giriş ve çıkış değerlerinde farklılıklar görülmektedir.

Yoğunlaştırıcı çıkışındaki çamurun hacimsel debisi ve hidrolik bekletme süresinin tasarım değerlerinden yüksek olduğu, fakat karışım çamurunun % KM oranının düşük olmasından dolayı oluşan toplam çamurun hacimsel debisinin tasarım değerinden yüksek olduğu görülmüştür.

Tasarımda yoğunlaştırıcı çıkışındaki karışım çamurunun KM oranı %5 olarak öngörülmüşken, tez çalışması süresince KM oranı ortalama % 3.53 olarak gerçekleştiği görülmüştür.

Ayrı çökelme kabiliyetine sahip birincil ve ikincil çamurun birleştirilerek yoğunlaştırıcı tanklarına verilmesinden dolayı, ünite performansı tasarım değerinin altında kaldığı görülmüştür.

9- Anaerobik çamur çürütücü: Anaerobik çürütücünün değişik SRT’lerde

çalıştırılması neticesinde; SRT 17 günlük işletme senaryosunda tesiste oluşan çamurun maksimum oranda çürütüldüğü ve enerji geri dönüşümüne de en büyük katkının sağlandığı görülmüştür.

Mevcut çamur arıtım üntitelerin kapasiteleri ile oluşan çamurun anaerobik çürütülerek enerji elde edilmesi için alternatif çözümler irdelenmelidir.

Mevcut çürütücü kapasitesi kullanarak oluşan çamurun SRT 17 günlük simülasyonda değerlendirmek için yoğunlaştırıcı çıkışındaki çamurun ortalama % KM oranını artırmak gerekmektedir. Bu durumda çürütücüye girecek çamurun hacimsel debisi azalacağından çamurun tamamı mevcut çürütücülerle anaerobik olarak çürütülebilecektir.

Tesiste 20 günlük SRT değerinde 37,520 kgUKM/gün çamur çürütülebilirken, 17 günlük SRT’de ise 44,141 kgUKM/gün çamur çürütülebilmektedir. Bu durum, SRT 17 günlük senaryosunda üretilebilecek enerjinin maksimum olması anlamına gelmektedir.

Organik madde giderimleri incelendiğinde 17 günlük SRT’de % 32 UKM giderilirken 20 günde % 35 giderilebilmektedir. SRT 17gün için % UKMgid oranının

düşük olmasının sebebi, çürütücüye giren çamurun % KM oranının düşük olmasından (seyreltik çamur) kaynaklandığı söylenebilir. Bu işletme şartlarında % KM oranının yükselmesi ve elde edilecek enerjinin de optimum değerlere ulaşması beklenmektedir.

10- Enerji parametreleri: Tesisin farklı SRT’lerde çalıştırılması durumunda

oluşan enerji ile ilgili parametrelerin değerlendirilmesi neticesinde; SRT 17 günlük işletme senaryonusunda tesiste oluşan enerji verileri ile tasarım verileri arasındaki artış ve sapma oranlarının en az olduğu görülmüştür. Proje dizaynında tesiste 53,641 kWh/gün elektrik üretilmesi beklenirken, SRT 20 günde 45,251 kWh/gün elektrik üretilebilirken, SRT 17 günde ise en yüksek değer olarak 48,330 kWh/gün elektrik üretilebilmektedir.

11- Dekantör kriterleri: Dekantör çıkışındaki çamurun ortalama % KM oranı

26 olarak belirlenmiştir. Bu oran dizayn değeri olan % 27’nin altında gerçekleşmiştir. Çürütücüye beslenen çamurun % KM oranı istenilen değerin altında olmasından dolayı çürütücü çıkışından dekantöre beslenen çamurun da % KM oranı düşük olmaktadır.

SRT 20 gün işletme şartlarında dekantörden 142 m3/gün çamur % 26 KM muhtevasında uzaklaştırılırken, SRT 17 gün senaryosunda ise 172 m3/gün çamur bertaraf edilebilmektedir.

12- Arıtılmış atıksu parametreleri: Elde edilen verilere göre; arıtılmış

atıksuyun pH, AKM, KOİ ve BOİ konsantrasyonları deşarj limitlerini sağlamaktadır. AKMgid, KOİgid ve BOİgid verimleri de dizayn değerlerinden fazla bir sapma

göstermeden gerçekleşmiştir.

İlk kademede kısmi azot giderimi planlanmış, fakat fosfor giderim ünitesi dizayn edilmemiştir. Konya AAT’de arıtılmış atıksular sulama suyu olarak kullanılması hedeflendiğinden, tam azot ve fosfor giderimi II. Kademe için planlanmıştır.

Konya AAT’de arıtılmış atıksuyun 2 saatlik kompozit numuneleri için deşarj limitleri; pH=6-9, AKM< 40 mg/l, BOİ5 < 40 mg/l ve KOİ < 120 mg/l’dır (SKKY,

2008).

Tesis çıkış suyunda pH, AKM, BOİ5 ve KOİ parametrelerin deşarj limitlerini

sağladığı ve atıksu arıtım parametreleri açısından tesisin iyi bir performans gösterdiği görülmüştür.

13- Biyogaz üretimi: Anaerobik çürütücülerin farklı SRT’lerde çalıştırılması

durumunda oluşan biyogaz üretimi ile ilgili parametrelerin değerlendirilmesi neticesinde; SRT 17 günlük işletme senaryonusunda tesiste oluşan biyogaz üretim verileri ile tasarım verileri arasındaki artış ve sapma oranları olarak en az olduğu görülmüştür.

Elde edilen verilere göre SRT 17 gün için denek çürütücüde üretilen biyogaz ile SRT 20 için referans çürütücüde üretilen biyogaz arasında 1 adet çürütücü için 95 m3/gün olmak üzere SRT 17 gün işletme senaryosunda daha fazla biyogaz üretilmiştir.