Radyo televizyon yayını yapan iĢletmeler hangi sistemle yönetilirlerse yönetilsinler, kamu hizmetlerini yaparken belirli ortak iĢlevleri yerine getirirler. Televizyonun iĢlevleri de diğer kitle iletiĢim araçlarının iĢlevlerinden farklı olmadığına göre, kitle iletiĢim araçlarının iĢlevleri ile ilgili kuramlar televizyon için de geçerlidir, genel olarak kitle iletiĢim araçlarının toplumdaki iĢlevleri ile ilgili dört ana yaklaĢım vardır, .Bunlar; otoriter yaklaĢım, liberal yaklaĢım, komünist yaklaĢım ve sosyal sorumluluk yaklaĢımıdır. Bu yaklaĢımlar çerçevesinde kitle iletiĢim araçlarının iĢlevleri Ģöyle sınıflandırılmaktadır:
1. Haber verme iĢlevi
2. Eğitme iĢlevi
3. Eğlendirme iĢlevi
4. Mal ve hizmetlerin tanıtılmasını sağlama iĢlevi
5. Ġnandırma ve harekete geçirme iĢlevi
Bu iĢlevlerin uygulama biçimleri ülkelere göre farklılık gösterse de, belirtilen bu iĢlevlere her ülkede rastlamak mümkündür (Aziz, 1981: 50-52).
Bu yaklaĢımlar doğrultusunda televizyonun iĢlevleri Ģu baĢlıklar altında değerlendirilmektedir.
5.1. Haber Verme ĠĢlevi
Kitle iletiĢim araçlarının temel iĢlevi haber vermektir. Özellikle radyo ve televizyon teknolojilerindeki hızlı geliĢmeye koĢut olarak bu iĢlev daha etkin bir Ģekilde yerine getirilmektedir. Diğer kitle iletiĢim araçlarına göre televizyonun birçok artısının olması haber verme iĢlevini öne çıkarmasında önemli bir rol oynamaktadır. Ġnternet haberciliğinden yararlanmak için belli bir teknik bilgi ve deneyim gerekmektedir. Gazete dergi gibi basılı
yayınlardan yararlanmak için okuma yazma ve anlama becerisi ve belli bir çaba gerekmektedir. Aynı Ģekilde radyonun da sadece ses unsuruyla kısıtlı olması nedeniyle televizyon diğer program türlerinde olduğu gibi haber iĢlevini yerine getirirken de etki bakımından öne çıkmaktadır. Televizyonun haber iĢlevini yerine getirmek konusundaki önemi, herhangi bir olay ya da etkinliğin görüntülerin geliĢen teknoloji sayesinde olayları yerindeymiĢ gibi verebilmesinden kaynaklanmaktadır. Artık günümüzde hızlı haber almak için radyodan, olayları derinliğine, yorumlarıyla birlikte öğrenebilmek için elektronik ve yazılı basından, olayları yerindeymiĢ gibi izleyebilmek yönünden televizyon tercih edilmektedir.
Haber verme iĢlevini yerine getiren program türleri haber bültenleri, hava ve yol durumu, spor bültenleri, haber programlarıdır.
5.2. Eğitme ĠĢlevi
Televizyonun önemli iĢlevlerinden biri de eğitmektir. Özellikle kalkınmakta olan ülkelerde televizyondan eğitim konusunda yararlanmak her geçen gün daha büyük önem kazanmaktadır. Bunun en belirgin örneği Afrika ülkelerinde görülmektedir.
Türkiye'de de TRT Kurumuna yasal olarak ulusal eğitim ve kültüre yardımcı olma görevi verilmiĢtir. Televizyonun çeĢitli tanımlarının ve iĢlevlerinin içinde eğitim iĢlevi mutlaka yer almaktadır. Ayrıca televizyonun teknik özellikleri nedeniyle eğitim iĢlevinin yerine getirilmesindeki üstünlüğü tartıĢılamaz. Ancak televizyonun çok iyi ya da çok kötü olabilme gücü hiçbir zaman unutulmamalıdır.
5.3. Eğlendirme ĠĢlevi
Televizyonun önemli iĢlevlerinden biri de eğlendirmektir. Bu iĢlev daha çok özel televizyon iĢletmelerinin program türlerinde kendini göstermektedir. Özel televizyon iĢletmelerinde eğlendirme iĢlevine daha çok önem verilmektedir. Devlet televizyonlarında
daha çok bilgi, eğitim ve haber iĢlevi öne çıkarken, özel televizyon iĢletmelerinde bu oran düĢmektedir. ABD‟deki bazı özel televizyon iĢletmelerinde eğlendirme iĢlevli programlar yüzde 75‟lik bir oran teĢkil ederken, devlet televizyonlarında bu oran daha düĢük olmaktadır. (Aziz, 1981: 54).
5.4. Ġnandırma ve Harekete Geçirme ĠĢlevi
Aslında tüm iĢlevlerin amacı Bireyi inandırmak ve harekete geçirmektir. Örneğin, televizyonda eğitim programı adı altında tüketici hakları konusunda izleyicinin hakkını araması için gerekli bilgiler verildikten sonra, tüketiciler bilinçlenip yasal yollardan haklarını arıyorsa televizyonun bu iĢlevi amacına ulaĢmıĢ demektir.
Ancak kitle iletiĢim araçlarında ve özellikle televizyonda bu iĢlev daha çok reklam ve siyasal propaganda yayınlarıyla gerçekleĢmektedir.
Reklam programlarının amacı belirli mal ya da hizmetlerin yararları ve gerekliliğinin anlatılması ve sonuçta satıĢın sağlanmasıdır. Ġzleyicinin kanaat ve tutumlarında istendik yönde değiĢtirmeyi hedefleyen bu iĢleve en ilginç örnek seçim dönemlerinde televizyonu en iyi kullanan siyasal partilerin ve liderlerinin daha baĢarılı sonuçlara ulaĢtığı tartıĢılmaz bir gerçektir. Bu nedenledir ki 3984 sayılı yasaya aykırı olmasına rağmen bu iĢlevle doğrudan ilgisi olan propaganda amaçlı olduğu bilinen siyasi partilerin dolaylı olarak televizyon iĢletmesi kurdukları da bilinen bir gerçektir. Örneğin Cumhuriyet Halk Partisi‟ne (CHP) yakınlığıyla bilinen HALK TV, Milliyetçi Hareket Partisi‟ne (MHP) yakınlığıyla bilinen ATA TV, Saadet Partisi‟ne (SP) yakınlığıyla bilinen TV 5, gibi televizyon iĢletmeleri, izleyici üzerinde etki yapıp kendi politikalarını aktararak partilerine oy toplama amacı taĢımaktadırlar.
5.5. Mal ve Hizmetlerin Tanıtımı ĠĢlevi
Reklam, tüketicileri bir ürün veya markanın varlığı hakkında uyarmak ve ürüne, markaya, hizmete veya kuruma karĢı olumlu bir tutum yaratmak amacıyla göz ve/veya ku-
lağa seslenen mesajların hazırlanması ve bu mesajların ücretli araçlarla yayınlanmasıdır. (KurtuluĢ, 1982: 25).
Özellikle kapitalist ülkelerde reklam, kitle iletiĢim araçlarının önde gelen iĢlevlerinden biridir ve bu araçlar gelirlerinin büyük bir bölümünü ilan ve reklamlardan sağlarlar.
Türkiye'de ise TRT, Reklam Dairesinin belirlediği reklam esaslarına göre reklam almaktadır, Fakat birkaç yıl öncesine kadar televizyonda beĢ kuĢak halinde yayınlanan reklamlar artık program arasında da yayınlanmaktadır.
Türkiye'de serbest piyasa ekonomisi geliĢtikçe reklama verilen önem de artmaktadır. Aslında reklam yoluyla mal ve hizmetler halka tanıtılarak, nasıl, nereden sağlanacağı, kalitesi, kullanılıĢı gibi konularda bilgi verilerek doğru seçim yapabilmelerine yardımcı olunmaktadır. Kitle iletiĢim araçları yönünden ise önemi maliyeti düĢürmesidir. Günümüzde TRT Kurumu gelirini reklamlardan ve ruhsat ücretlerinden elde etmektedir.
Reklam, kiĢilerin çevreleriyle iletiĢimini sağlamaktadır. Ancak burada önemli olan kiĢinin hayatını kolaylaĢtırmak, bilinçli seçim yapmasına yardımcı olmaktır. Televizyon bu yönden çok önemlidir.