Gösteri tahtaları (tebeşir, bülten, çok amaçlı)
* *
Tepegöz saydamları * *
Slayt ve film şeritleri * * *
Ses araçları (kaset, CD) * * *
Video ve film * * * *
Televizyon * * * *
Bilgisayar yazılımı * * * * *
Multimedya * * * * *
Kaynak: (Newby ve diğerleri, 1996: 147; Aktaran: Yalın, 2003: 101)
1.6 Teknoloji ve Öğretmen
Eğitim sürecinin en kritik öğesinin öğretmen olduğu konusunda pek çok kişi görüş birliği içerisindedir. Henüz öğretmenin yerini her açıdan tutacak bir araç geliştirilmemiştir. Eğitim, öğretimden ayrılarak genel anlamda düşünüldüğünde, öğretmenin, yeri kolay doldurulamayacak bir öğesi olduğunu görmek zor değildir.
Eğitim sistemimize giren yenilikler, ister içerik, ister yöntem ya da teknoloji biçiminde olsun, ancak öğretmene yardımcı olabildikleri ölçüde etkili olabilirler. Amaç belirlenen bilgi, beceri, tavır ve tutumları geliştirmede yani daha iyi eğitilmiş, daha nitelikli, başarılı, eleştirel düşünebilen, yapıcı ve üretici insanlar yetiştirmede tüm çaba ve olanakları seferber etmektir. Bilişim teknolojisinin öğretimde yardımcı olarak kullanılması, öğretmenin geleneksel rolünden yavaş yavaş sıyrılıp, değişen görev ve işlevler yüklenmesini gerektirir. Televizyon, video kasetleri, film, dia, bilgisayar gibi görmeye-duymaya ve etkileşime açık teknolojik araçların devreye girmesiyle öğretmenler bu görevi daha iyi bir biçimde yerine getireceklerdir.
Öğretmen, öğretim sisteminin temel bileşenlerinden biridir. Çünkü, öğretmen öğretim sisteminin öteki bileşenlerini düzenler, yönetir ve denetler. Öğrenme
ortamlarını saptar, toplumsal dokuyu örgütler, öğretim donanımlarım seçer, öğretim yöntemlerini uygular ve sonuçlan değerlendirir. Teknolojiyle birlikte öğretmen mekanik işlerden kurtulacaktır. 2000 yılının öğretmeni bilgi kaynağı olma ve aktarma durumundan kurtulacaktır. Artık o, öğrencileri bilginin kaynağına yönlendiren, gereksinimleri olan bilgiye ulaşmaları için gerekli olan becerileri kazanmalarını sağlayacak eğitim ortamım hazırlayan kişi olacaktır Kısaca, bilgisayar ve yeni bilgi teknolojileri öğretmenin bilgi aktarma, amaçları saptama ve değerlendirme gibi rol1erini elinden almaktadır. Diğer taraftan, öğretmene daima araştırma yapması için olanak sağlayan bir ortam sunmaktadır. Böylece, öğretmen öğretim sistemini geliştirecek tasarımlar kurma görevini üstlenebilecektir (Gürol, 1990:60).
Teknoloji öğretmenlerin görevlerini ellerinden almamış, aksine onlara öğretim sürecinde yeni materyaller geliştirerek kullanmalarına ek olarak, öğrencilerin yeni materyaller geliştirmelerine yani yaratıcılıklarının artmasına yönelik, sınıfta öğrencileri yönetme işlevi vermiştir. Onların yeniden üretme ve yaratıcı olma becerilerinin gelişmesine yardımcı olmuştur. Bu örneklerde görüleceği üzere, yeni teknolojiler, üniversitelerin ve okulların etkilerini azaltmamış onlara zarar vermemiştir. Aksine bu kurumların öğretimsel performanslarını ve fonksiyonlarını artırmıştır. Fakat bu kurumların çalışma sınırlarını genişleterek öğrenmek isteyen ya da öğretim hizmeti almak isteyen bireylerle bağlantılarını ve iletişimlerini geliştirmelerini zorunlu kılmıştır (İpek 2002:1-16).
Teknolojinin öğretim uygulamalarındaki başarısı, uygulamaların yürütücüsü durumunda bulunan öğretmenlerin yetiştirilmesi ve bu tip öğretime ilişkin hazırlık, tutum, beklenti, görüş ve önerileriyle oldukça yakından ilgilidir. Öğretmenlerin kazanmaları gereken beceri, araç-gereçlerin nasıl çalıştığı, neleri yapabildiği, nasıl programlandığı gibi konulardan çok, öğretmenin kendi branşındaki programlardan hangisinin, hangi konularda yeterli olduğu, öğrencilere ne sağlayacağı gibi konularda yoğunlaşmaktadır. Örneğin, bilgisayarın sınıf ortamında kullanılmasıyla öğretmenin rolü de değişmiştir. Öğretmen, artık her şeyi bilmek zorunda olan sihirli bir kişiden çok, yol gösterici, rehber görevini üstlenmiştir. Ayrıca bilgisayarların eğitim sürecine girmesi sonucunda “öğrenme”nin içeriği de değişmiştir. Şekil 1`de "günümüzdeki" ve
"gelecekteki" öğrenme biçimleri karşılaştırmalı bir biçimde incelenmektedir.
(Kocasaraç, 2003).
Tablo 1.6.1 Günümüzdeki ve Gelecekteki Öğrenme Biçimleri
GÜNÜMÜZDEKİ ÖĞRENME GELECEKTEKİ ÖĞRENME
Öğretmen sunar, öğrenci dinler. Öğretmen yol gösterir, öğrenci düşünür, karar verir ve yapar.
Birlikte çalışmak onaylanmaz. Birlikte çalışmak öğrenmeyi ve problem çözmeyi kolaylaştırır.
Her disiplin (ders) kendi başına öğretilir. Bütünü öğrenme amacıyla disiplinler arası yaklaşım kullanılır.
Öğrenme kanıt merkezlidir. Öğrenme problem çözme merkezlidir.
Öğretmen, en iyi ve en güvenilir bilgi kaynağıdır.
Öğrenme için birçok kaynak vardır.
Yazılı kaynaklar başlıca iletişim aracıdır. Görüşler, çeşitli medya kaynaklarından yararlanılarak desteklenir.
Değerlendirme, ne kadar çok bilginin ezberlendiğini ölçer.
Değerlendirme, her öğrencinin problem çözme, düşünceler arasında ilişki kurma, bilgiyi sunma ve öğrenmeyi öğrenme becerisini ölçmeyi temel alır.
Okullar toplumun diğer birimlerinden izole edilmiş durumdalar.
Teknoloji, sınıfı dünyaya, dünyayı sınıfa bağlar.
Kaynak: (Norton & Wiburg 1998:32)
Öğretmeni destekleme amacı ile yaratılan araçlar, kara tahta, tepegöz, film, ses bantları ve çeşitli modellerdir. Bunlara televizyonda ilave edilebilir. Eğer öğretmen bu konuyu televizyondan izletiyor, ondan sonra dersi kendisi işliyorsa bu durumda televizyon öğretmene yardımcı bir araçtır. Televizyonu bu biçimde kullanma, kitap, film, ses bandı kullanmaktan farklı bir şey değildir. Araçların öğretmene yardımcı olarak kullanılması uzun bir süreden beri devam etmektedir. Bu tür yaklaşımlar konuyu daha iyi takdim etmek, öğrenmeye açıklık getirmek, gözlem olanaklarını arttırmak ve öğrencinin birkaç duyu organına bir anda hitap etmek fırsatları yaratmaktadır.
İkinci yaklaşımda ise, öğretim baştan sona makine ve araçlar yolu ile öğrenci tarafından yapılır. Öğretmenin öğretme-öğrenme sürecine doğrudan doğruya katkısı yoktur. Öğretmen öğrencilerine gelişmelerini izlemek, onların karşılaştıkları güçlüklere çözüm sağlamak ve öğretimi değerlendirmek gibi görevlerle yükümlüdür. Eğitim
televizyonu, programlı öğretim, bilgisayarlarla öğretim bu tür yaklaşımlara örnek olarak gösterilebilir.