Tedarik zinciri yönetimi 1990’larda üzerinde çalışılmaya başlanan ve özellikle 2000’li yıllarla birlikte yoğunlaşılan bir alandır. Tedarik zincirinin bütünü ve/veya üyeleri ile ilgili literatürde çok sayıda çalışma bulunmasına rağmen, zincirin alıcı-tedarikçi ilişkisi kısmına yönelik çalışmalar daha sınırlıdır. Alıcı-alıcı-tedarikçi ilişkisine yönelik yapılan çalışmaların da çoğunluğu (Zaheer vd., 1998; Carr ve Pearson, 1999; Humphreysa vd., 2004; Çağlıyan, 2009; Su, 2013) tedarikçi performansına, performansın ölçümüne ve geliştirilmesine yöneliktir.
Zaheer vd. (1998) alıcı-tedarikçi ilişkilerinde güven unsurunu incelemişler. Araştırmada alıcı-tedarikçi ilişkisinde güven unsurunun tedarikçilerin performansına katkısı tartışılmıştır. Verilerin analizi sonucunda, literatüre paralel şekilde güven unsurunun yöneticiler tarafından dikkate alınması gerektiği ve güven unsurunun tedarikçilerle işletmeler arasında çok büyük etkiye sahip olduğunu ve tedarikçilerin performansını etkilediği belirlenmiştir.
Carr ve Pearson (1999) stratejik satın alma, tedarikçi değerlendirme sistemleri ve alıcı-tedarikçi ilişkilerinin işletmelerin finansal performansı üzerine etkileri incelemişlerdir. Araştırmada büyük bir haç sanayi örneğini temsil eden işletmelerin üst düzey yöneticilerden elde edilen veriler kullanılmıştır. Veriler yapısal eşitlik modellemesi ile değerlendirilmiştir. Araştırmanın sonucunda stratejik satın alma davranışının işletmelerin başarısı için önemli olduğu, stratejik satın alma faaliyetine sahip işletmelerin tedarikçi değerlendirme sistemini daha yoğun uyguladıkları belirlenmiştir. Ayrıca stratejik satın alma ve tedarikçi değerlendirme sistemlerinin tedarikçileri ile uzun vadeli ilişkiler kurmak isteyen işletmeler için kritik öneme sahip olduğu ve uzun vadeli ilişkilerin de işletmelerin finansal performansı üzerinde olumlu bir etkisi olduğu sonuçlarına da ulaşılmıştır.
Humphreysa vd. (2004) işletme bakış açısıyla alıcı-tedarikçi performansı bağlamında tedarikçi geliştirme rolünü incelemek için Hong Kong’da elektronik ürün üreten şirketler üzerinde araştırma yapmışlardır. Yapılan çalışma sonucunda tedarikçi geliştirmede stratejik hedefler, etkili iletişim, uzun vadeli bağlılık, üst yönetimin desteği, tedarikçi değerlendirme, tedarikçi stratejik hedefleri ve alıcı-tedarikçi güven ilişkisi, tedarikçi geliştirme ve işlem özgü tedarikçi geliştirme şeklinde etkili sekiz faktör ortaya çıkmıştır. Đşletmelerin tedarikçilere güven duymasının önemli bir faktör olduğu ve güven faktörünün hem tedarikçi geliştirmede hem de etkili iletişim ve stratejik hedefleri gerçekleştirmede alıcı-tedarikçi ilişkilerine katkı sağladığı sonucuna ulaşılmıştır.
Çağlıyan (2009) tedarik zinciri yönetimi bağlamında alıcı-tedarikçi ilişkilerinin niteliğinin işletme performansı üzerinde bir etkisi olup olmadığını araştırmıştır. Konya’da imalat sanayinde faaliyet gösteren işletmeler üzerinde yapılan çalışma sonucunda, alıcı-tedarikçi ilişkilerinde işbirlikçi bir yapıya sahip olan işletmelerin performanslarının da yüksek olduğu tespit edilmiştir.
Su (2013) ise ABD tekstil ve konfeksiyon sektöründe tedarikçi performansının ve özellikle stratejik kaynakların alıcı-tedarikçi ilişkilerini nasıl etkilediğini incelemiştir. Çalışma sonucunda stratejik kaynakların satın alma kaynak performansı, tedarikçi değerlendirme ve alıcı-tedarikçi ilişkilerini etkilediği belirlenmiştir. Ayrıca karmaşık
yapıya sahip olan konfeksiyon sektörünün global pazar ortamında rekabet üstünlüğü sağlayabilmesi için alıcı-tedarikçi ilişkilerinin daimi olması gerektiğini belirlemiştir.
Tedarik zinciri yönetiminde alıcı-tedarikçi ilişkisine yönelik literatürde yer alan performansla ilgili bu çalışmaların yanı sıra alıcı-tedarikçi ilişkisindeki etkileşimin mantığı anlamaya yönelik modeller geliştiren ve alıcı-tedarikçi ilişkisinin işletme satın alma ve maliyetlerine nasıl etki ettiğini araştıran çalışmalar da (Cai ve Yang, 2008; Tang vd. 2001; Cannon ve Homburg, 2001) yapılmıştır.
Cai ve Yang (2008) Çin’de yaptıkları çalışmalarında alıcı-tedarikçi ilişkisi için kooperatif normlarını ölçü olarak kullanmışlar, işlem maliyetleri ve kaynak bağımlılığı teorisi üzerine bir model geliştirmişlerdir. Çalışma sonucunda kooperatif normlarının kaynak bağımlılığını ve tedarikçi performansını önemli ölçüde etkilediğini belirlemişlerdir. Tang vd. (2001) yaptıkları çalışmada elektronik ticaret çağında etkileşimli alıcı-tedarikçi ilişkilerinin mantığını göstermek için kavramsal bir model önermiştir. Modelde bilgi hizmeti sağlayıcıyı tedarikçi olarak almışlar, alıcı ve tedarikçi arasındaki etkileşimin mantığını maliyet ve kalite olarak iki kategoride değerlendirmişlerdir. Buna göre modelde bilgi akışı, mal veya hizmet, geri bilgi akışı olarak üç öğe dikkate alınmıştır. Çalışmanın sonucunda yönetim uygulamalarının ve ilişki türlerinin alıcı ve satıcıları etkileyebileceği ortaya çıkmıştır.
Cannon ve Homburg (2001) tedarikçi davranışlarının ve tedarikçi yönetiminin işletmelerin doğrudan ürün satın alma ve işletme maliyetlerini nasıl etkilediğini araştıran bir model oluşturmuşlardır. Modele göre alıcı işletme niyetleriyle tedarikçiden gelecek alımları genişletmek için alıcı-tedarikçi arasındaki ilişkiye aracılık etmektedir. Araştırmada artan haberleşme imkanları, farklı şekillerdeki tedarikçi konaklamaları, ürün kalitesi ve müşteri satın alma konumu, müşteri işletmenin düşük maliyetleri ve coğrafi yakınlığına göre farklı şekillerde ortaya çıktığı belirlenmiştir. Ayrıca alıcı işletmelerin bu maliyetleri düşürerek tedarikçilerden alımları artırmak niyetinde oldukları, tedarikçi davranışlarının ve tedarikçiyle olan ilişkinin alıcı satın alma davranışını etkilediği, tedarikçilerin alıcı işletmeyle işbirliği içerisinde olmasının maliyetleri düşüreceği ve alımları arttıracağı belirlenmiştir.