Bu çalışmada sekiz hafta boyunca günde 10000 adım yürüyen ya da haftanın iki günü pilates egzersizleri yapan orta yaşlı bayanların vücut kompozisyonlarında değişiklik olup olmadığı araştırılmıştır. Pilates egzersizleri giddikçe popüler olmaya başlayan egzersizlerdir. Bir eğitmenin gözetiminde, özel cihazlara gereksinim duyulmadan yapılabilir. Yürüyüş ise her zaman ve her yerde yapılabilen, yapılması en kolay egzersizdir. Yaş ilerledikçe fiziksel aktivite azalmakta ve bireylerin ağırlıkları artmaktadır (34). Bu çalışma 30-45 yaşları arasındaki bayanlarda yapılmıştır. Uzun süre düzenli bir egzersiz programını sürdürmek güçtür. Genellikle bireyler egzersiz programını bitiremeden yarım bırakmaktadırlar (35). Bu nedenle çalışma grupları oluşturulurken bireyler istedikleri grupları seçmeleri konusunda özgür bırakılmışlardır. Çalışma grupları arasında yaşları ve boyları arasında anlamlı farklılıklar saptanmamıştır.
5.1 Ağırlık, BKĐ, VYO, Bel Çevresi ve Kalça Çevresi
Kontrol ve 10000 adım gruplarının ağırlıkları arasında anlamlı farklılık bulunmazken 10000 adım grubunun pilates grubundan daha ağır olduğu saptanmıştır. Đlk dört haftalık dönem sonunda hem 10000 adım, hem de pilates grubunun ağırlıkları azalmıştır. Đkinci dört haftalık dönemde de her iki grup da kilo vermeye devam etmiştir. Sekiz haftalık dönem sonunda 10000 adım grubunda kilo kaybı vücut ağırlığının % 9,38’i, pilates grubunda ise % 2,61’idir. Sekiz haftalık dönem sonunda pilates grubu ile 10000 adım grubunun ağırlıkları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark kalmamıştır. Bu sonuçlar kilo verme açısından 10000 adım yürüyüşün pilatese oranla daha etkili olduğunu göstermektedir.
Đlk dört haftalık dönem sonunda hem 10000 adım, hem de pilates grubunun BKĐ değerleri azalmıştır. Đkinci dört haftalık dönemde de her iki grubun BKĐ değerleri azalmaya devam etmiştir. Đstatistiksel anlamlılık 10000 adım grubunda pilates grubuna göre daha güçlü bulunmuştur.
Đlk dört haftalık dönem sonunda hem 10000 adım, hem de pilates grubunun VYO’ları
azalmıştır. Đkinci dört haftalık dönemde de her iki grubun da VYO’ları azalmaya devam etmiştir. Sekiz haftalık dönem sonunda 10000 adım grubunda VYO % 34,66’dan % 27.80’e düşmüştür. Pilates grubunda ise VYO’daki düşüş % 30,51’den % 27.81’edir. Đstatistiksel anlamlılık 10000 adım grubunda pilates grubuna göre çok daha güçlü bulunmuştur.
Đlk dört haftalık dönem sonunda hem 10000 adım, hem de pilates grubunun bel ve kalça çevresi değerleri azalmıştır. Đkinci dört haftalık dönemde de her iki grubun bel ve kalça çevresi değerleri azalmaya devam etmiştir. Sekiz haftalık dönem sonunda pilates grubunda bel çevresi 89,19 cm’den 82,67’ye düşmüştür. 10000 adım grubunda ise bel çevresindeki düşüş 93,91 cm’den 90,83 cm’yedir. Sekiz haftalık dönem sonunda pilates grubunda kalça çevresi 106,94 cm’den 101,97’ye düşmüştür. 10000 adım grubunda ise bel çevresindeki düşüş 107,82 cm’den 104,73 cm’yedir.
Thompson ve arkadaşları orta yaş kadınlarındaki günlük ortalama adım sayısı ile vücut kompozisyonu değişkenleri arasındaki ilişkiyi incelemiştir. Thompson ve arkadaşları yaptıkları araştırmada kadınları üç grupta toplamıştır: 6000 adımdan az yürüyenler, günde 6000-9999 adım yürüyenler ve günde 10000 adımın üzerinde yürüyenler. Daha fazla yürüyen kadınların daha az ağırlıkta oldukları, BKĐ, VYO, bel çevresi, kalça çevresi değerlerinin diğerlerine oranla daha düşük olduğu saptanmıştır. Benzer tasarımlı bir çalışmada Hurnbackle ve arkadaşları menapoz sonrası dönemdeki kadınlar üç gruba ayrılmıştır (10). 5000 adımdan az yürüyenler, günde 5000-7500 adım yürüyenler ve günde 7500 adımın üzerinde yürüyenler. Bu çalışmada da daha fazla yürüyen kadınların daha az ağırlıkta oldukları, BKĐ, VYO, bel çevresi, kalça çevresi değerlerinin diğerlerine oranla daha düşük olduğu saptanmıştır. Bu iki çalışmada elde edilen sonuçlar bizim çalışmamızın sonuçlarıyla uyumludur.
Hultquist ve arkadaşları (11) normalde 6000 adımın altında yürüyen ortalama 44 yaşındaki 31 kadında yaptığı çalışmada, katılımcıların dört hafta süreyle 10000 adımın üzerinde yürümelerini sağlamıştır. Yapılan ölçümler sonucunda katılımcıların ağırlık, BKĐ, VYO, bel ve kalça çevreleri değerlerinde bir değişiklik saptamamıştır. Hultquist ve arkadaşları’nın çalışmasında elde edilen sonuçlar bizim çalışmamızla uyumlu değildir. Bizim çalışmamızda dört haftalık dönem sonunda 10000 adım yürüyen grupta tüm bu değerler azalmış bulunmuştur. Sonuçlar arasındaki bu farklılıklar araştırma gruplarının özelliklerinden kaynaklanabilir. Bizim çalışmamızdaki 10000 adım yürüyen kadınların yaş ortalaması 38, VYO değerleri % 34,66, Hultquist ve arkadaşlarının çalışmasında ise yaş ortalaması 44 ve VYO değerleri %42,5’tir. Benzer şekilde Hultquist ve arkadaşlarının çalışmasındaki katılımcıların BKĐ, bel ve kalça çevreleri değerleri de daha yüksektir.
Pilatesin vücut kompozisyonuna etkisini inceleyen çok az çalışma vardır. Russel ve arkadaşları 11-14 yaş grubundaki genç kızlara haftada beş gün, dört haftalık pilates egzersizleri yaptırmıştır. Bu dönemin sonucunda ağırlık, BKĐ, VYO, bel ve kalça çevresi
değerlerinde anlamlı bir değişiklik gözlenmemiştir (14). Yalnızca BKĐ persantil değerlerinde anlamlı bir düşüş saptanmıştır. Bizim çalışmamızda dört haftalık dönem sonunda pilates grubunda tüm bu değerler azalmış bulunmuştur. Sonuçlar arasındaki bu farklılıklar araştırma gruplarının özelliklerinden kaynaklanabilir. Russel ve arkadaşlarının çalışması BKĐ değerleri 21,6 olan genç kızlarda yapılmıştır. Bu nedenle egzersiz öncesi dönemde vücut kompozisyonu değerleri normal sınırlarda olan bireylerde düşmenin olmaması normal karşılanabilir.
Segal ve arkadaşları orta yaşlı bayanlarda altı ay boyunca haftada bir gün bir saat pilates egzersizleri yaptırmıştır (13). Bu dönemin sonucunda ağırlık, BKĐ, VYO, bel ve kalça çevresi değerlerinde anlamlı bir değişiklik gözlenmemiştir. Bu sonuçlar bizim çalışmamızda elde edilen sonuçlarla uyumlu değildir. Ancak bizim çalışmamızda katılımcılar haftada iki kez, birer saat pilates egzersizleri yapmışlardır. Segal ve arkadaşlarının çalışmasında yapılan haftada bir kez egzersiz vücut kompozisyonunda değişiklik oluşturmak için yeterli olmayabilir.
5.2 Esneklik
Đkinci ve üçüncü ölçümlerde pilates ve 10000 adım gruplarının esnekliğinde iyileşme saptanmıştır. Đlginç bir şekilde üçüncü ölçümlerde kontrol grubunda da birinci ölçüme göre esneklikte iyileşme görülmüştür. Bu sonuçlar katılımcıların otur-uzan testini yineledikçe teste daha iyi uyum sağlamalarından kaynaklanabilir.
Segal ve arkadaşları pilates egzersizlerinin farklı bir yöntemle ölçtüğü esneklikte iyileşme sağladığını bildirmiştir (13).
5.3 Nabız, Sistolik Kan Basıncı, Diyastolik Kan Basıncı
Đlk dört haftalık dönem sonunda 10000 adım grubunun nabızları azalmıştır. Đkinci dört haftalık dönemde de 10000 adım grubunun nabızları azalmaya devam etmiştir. Pilates grubunda nabızda değişiklik saptanmamıştır.
Bu çalışmada hem 10000 adım, hem de pilates grubunun sistolik ve diyastolik kan basıncı değerlerinde değişiklik saptanmamıştır.
Hultquist ve arkadaşları normalde 6000 adımın altında yürüyen ortalama 44 yaşındaki 31 kadında yaptığı çalışmada, katılımcıların dört hafta süreyle 10000 adımın üzerinde yürümelerini sağlamıştır. Yapılan ölçümler sonucunda katılımcıların sistolik ve diyastolik kan basıncı değerlerinde bir azalma saptamışlardır. Bizim çalışmamızda elde edilen kan basıncı
sonuçları Hultquist ve arkadaşları’nın çalışmasında elde edilen sonuçlarla uyumlu değildir. Aerobik antrenmanın dolaşım sistemine etkisi uzun süredir bilinmektedir. Aerobik antrenman sürecinin sonunda kişilerin dinlenim nabzı, sistolik ve diyastolik kan basıncı değerleri azalmaktadır (36,37). Bizim çalışmamızda nabızda azalma saptanmış ancak kan basınçlarında bir değişiklik saptanmamıştır. Sistolik kan basıncında istatistiksel analiz anlamlı olmasa da değerler değişme eğilimindedir. Đstatistiksel olarak anlamlı bir değişiklik saptanmaması 10000 adım yürüyen katılımcıların sayısının az olmasından kaynaklanabilir.
Russell ve arkadaşları, 11-14 yaş grubundaki genç kızlara haftada beş gün, dört haftalık pilates egzersizleri yaptırmıştır. Bu dönemin sonunda katılımcıların sistolik ve diastolik kan basınçları değerlerinde anlamlı bir değişiklik saptanmamıştır. Bizim çalışmamızda elde ettiğimiz sonuçlar da Russel ve arkadaşlarının çalışmasıyla uyumludur
5.4 VO2max
10000 adım grubunun VO2max değerleri hem kontrol grubundan hem de pilates
grubundan yüksek bulunmuştur. Pilates grubunun VO2max değerleri de kontrol grubundan
yüksek bulunmuştur. Daha önce de belirtildiği gibi çalışma grupları oluşturulurken bireyler
istedikleri grupları seçmeleri konusunda özgür bırakılmışlardır. Yukarıdaki VO2max
sonuçlarına bakılarak 10000 adım grubunu oluşturan bireylerin yürüyüşe daha yatkın oldukları söylenebilir. Bizim çalışmamızdaki tüm katılımcıların VO2max değerleri çok zayıf
bulunmuştur. Đlk dört hafta sonunda 10000 adım grubundaki katılımcıların VO2max değerleri
anlamlı olarak artmıştır. Đkinci dört haftalık dönemde de 10000 adım grubundaki katılımcıların VO2max değerlerindeki artma devam etmiştir. Pilates grubunda VO2max
değerlerinde sekiz haftalık dönem sonunda herhangi bir değişiklik saptanmamıştır.
Sedanter kişilerde hafif şiddette yapılan 6-12 haftalık aerobik antrenman (haftada üç gün, 30 dakika) VO2max değerlerinde % 5-10 artışa neden olur (36). Bizim çalışmamızda her
gün 10000 adım yürüme VO2max değerlerinde ilk dört hafta sonunda % 6, sekiz hafta sonunda
% 16 artışa neden olmuştur. Bu değerler literatür bilgisiyle uyumludur.