TARTIŞMA VE SONUÇ

Yedinci sınıf sosyal bilgiler dersinde tarihsel empatiye dayalı hazırlanan etkinliklerin uygulandığı deney grubu öğrencileri ile öğretim programının ön gördüğü şekilde derslerin işlendiği kontrol grubu öğrencilerinin akademik başarı toplam puanları deney öncesinden sonrasına anlamlı farklılık gösterdiği, yani farklı öğrenim şekilleri ile ölçüm zamanları arasındaki etkileşimin istatistiksel olarak anlamlı olduğu sonucu elde edilmiştir. Buna göre, beş haftalık öğretim programının ön gördüğü şekilde işlenen sosyal bilgiler dersi ile yedinci sınıf öğrencilerinin akademik başarı puanları %20,11 artarken, tarihsel empatiye dayalı işlenen sosyal bilgiler dersinde %39,19 düzeyinde artış sağlanmıştır. Tüm bu sonuçlara göre, sosyal bilgiler dersinin tarihsel empatiye dayalı etkinliklerle işlenmesi öğretim programının ön gördüğü şekilde işlenen derslere göre öğrencilerin akademik başarılarının artırılmasında daha etkili olduğu söylenebilir. Bu durumun sebebinin derslerde hazırlanan ve uygulanan etkinliklerin öğrencilerin daha fazla duyusuna hitap etmesi ve öğrencilere yaparak yaşayarak öğrenme ortamı sunması olduğu savunulabilir. Bu durum Hunter ve

64

Gehlbach (2004) sosyal bakış açısı ve tarihsel empatinin sosyal bilgiler başarısının artmasında etkili olduğu sonucuna ulaştıkları çalışmalarıyla örtüşmektedir. Tarihsel empatiye dayalı etkinliklerle dersin işlenmesi sosyal bilgiler dersi akademik başarısının artmasında önemli bir etkiye sahiptir.

Yedinci sınıf sosyal bilgiler dersinde tarihsel empatiye dayalı hazırlanan etkinliklerin uygulandığı deney grubu öğrencileri ile öğretim programının ön gördüğü şekilde derslerin işlendiği kontrol grubu öğrencilerinin bilişsel empati puanları deney öncesinden sonrasına anlamlı farklılık gösterdiği, yani farklı öğrenim şekilleri ile ölçüm zamanları arasındaki etkileşimin istatistiksel olarak anlamlı olduğu tespit edilmiştir. Buna göre, beş haftalık öğretim programının ön gördüğü şekilde işlenen sosyal bilgiler dersi ile yedinci sınıf öğrencilerinin bilişsel empati puanları %3,68 artarken, tarihsel empatiye dayalı işlenen sosyal bilgiler dersinde %15,92 düzeyinde artış sağlanmıştır. Tüm bu sonuçlara göre, sosyal bilgiler dersinin tarihsel empatiye dayalı etkinliklerle işlenmesi öğretim programının ön gördüğü şekilde işlenen derslere göre öğrencilerin bilişsel empati düzeylerinin artırılmasında daha etkili olduğu şeklinde yorumlanabilir. Bu sonuçlar aynı zamanda Aysal (2012)’ın sosyal bilgiler dersinde tarihsel empatiye dayalı rol oynama tekniği ile öğrenci başarısı arasında anlamlı ilişki bulduğu çalışması, Çalışkan (2018)’ın tarihsel empati tekniğine uygun olarak hazırladığı “Sefer Günlükleri” adlı etkinliği kullandığı ve sonucunda öğrencilerin Mısır Seferi’ne katılan askerlerle tarihsel empati kurdukları sonucuna ulaştığı çalışması ile örtüşmektedir.

Yedinci sınıf sosyal bilgiler dersinde tarihsel empatiye dayalı hazırlanan etkinliklerin uygulandığı deney grubu öğrencileri ile öğretim programının ön gördüğü şekilde derslerin işlendiği kontrol grubu öğrencilerinin duyuşsal empati puanları deney öncesinden sonrasına anlamlı farklılık göstermediği, yani farklı öğrenim şekilleri ile ölçüm zamanları arasındaki etkileşimin istatistiksel olarak anlamlı olmadığı sonucu elde edilmiştir. Her ne kadar istatistiksel olarak anlamlı farklılık olmasa da deney grubunda yer alan öğrencilerin deneysel işlem öncesi ve sonrası duyuşsal empati puanlarının %5,70 düzeyinde küçük de olsa bir atış olduğu belirlenmiştir. Tüm bu sonuçlara göre, sosyal bilgiler dersinin tarihsel empatiye dayalı etkinliklerle işlenmesi öğrencilerin duyuşsal empati düzeylerinde etkisinin olmadığı söylenebilir. Bu duruma neden olarak ise deneysel işlemin beş hafta gibi kısa bir zaman diliminde gerçekleştirilmiş olması gösterilebilir. Ortaya çıkan bu sonucun normal olduğu

65

savunulabilir, çünkü duyuşsal özelliklerin kazanılması uzun zaman alan bir durum olduğu birçok araştırmada vurgulanmaktadır. Davison (2012), “It is Really in Being Their Shoes: Developing Historical Empathy in Secondary School Students” adlı çalışmasında öğrencilerin önce bilişsel sonra duygusal alanla ilgili tepkileri değerlendirilmiştir.

Yedinci sınıf sosyal bilgiler dersinde tarihsel empatiye dayalı hazırlanan etkinliklerin uygulandığı deney grubu öğrencileri ile öğretim programının ön gördüğü şekilde derslerin işlendiği kontrol grubu öğrencilerinin tarihsel empati puanları deney öncesinden sonrasına anlamlı farklılık gösterdiği, yani farklı öğrenim şekilleri ile ölçüm zamanları arasındaki etkileşimin istatistiksel olarak anlamlı olduğu tespit edilmiştir. Tüm bu sonuçlara göre, beş haftalık öğretim programının ön gördüğü şekilde işlenen sosyal bilgiler dersi ile yedinci sınıf öğrencilerinin tarihsel empati puanları %0,60 artarken, tarihsel empatiye dayalı işlenen sosyal bilgiler dersinde %10,29 düzeyinde artış sağlanmıştır. Bu sonuca göre, sosyal bilgiler dersinin tarihsel empatiye dayalı etkinliklerle işlenmesi öğretim programının ön gördüğü şekilde işlenen derslere göre öğrencilerin tarihsel empati düzeylerinin artırılmasında daha etkili olduğu şeklinde yorumlanabilir. Buna neden olarak da tarihsel empatiye dayalı hazırlanan etkinliklerin hem görsel hem işitsel hem de uygulamaya yönelik olması öğrencilerin dönemin şartlarını, kişilerin duygu ve davranışlarını daha iyi anlamalarını sağlaması gösterilebilir.

Yedinci sınıf sosyal bilgiler dersinde tarihsel empatiye dayalı hazırlanan etkinliklerin uygulandığı deney grubu öğrencileri ile öğretim programının ön gördüğü şekilde derslerin işlendiği kontrol grubu öğrencilerinin akademik başarı puanları deney öncesinden sonrasına erkek öğrenciler arasında farklılık gösterdiği ama kız öğrenciler arasında farklılık göstermediği; yani farklı öğrenim şekilleri ile ölçüm zamanları arasındaki etkileşimin istatistiksel olarak erkeklerde anlamlı olduğu, kızlarda anlamlı olmadığı sonucu elde edilmiştir. Tüm bu sonuçlara göre, beş haftalık öğretim programının ön gördüğü şekilde işlenen sosyal bilgiler dersi ile yedinci sınıf erkek öğrencilerinin akademik başarı puanları %18,45 artarken, tarihsel empatiye dayalı işlenen sosyal bilgiler dersinde %42,01 düzeyinde artış sağlanmıştır. Bu durum kız öğrenciler için ise, her ne kadar istatistiksel açıdan etkileşim düzeyleri anlamlılık göstermese de, beş haftalık öğretim programının ön gördüğü şekilde işlenen sosyal bilgiler dersi ile yedinci sınıf kız öğrencilerinin akademik başarı

66

puanları %22,52 artarken, tarihsel empatiye dayalı işlenen sosyal bilgiler dersinde %35,55 düzeyinde artış sağlanmıştır. Bu değişimlere bağlı olarak, sosyal bilgiler dersinin tarihsel empatiye dayalı etkinliklerle işlenmesi öğretim programının ön gördüğü şekilde işlenen derslere göre hem erkek hem de kız öğrencilerin akademik başarılarının artırılmasında daha etkili olduğu söylenebilir.

Yedinci sınıf sosyal bilgiler dersinde tarihsel empatiye dayalı hazırlanan etkinliklerin uygulandığı deney grubu öğrencileri ile öğretim programının ön gördüğü şekilde derslerin işlendiği kontrol grubu öğrencilerinin bilişsel empati puanları deney öncesinden sonrasına erkek öğrenciler arasında farklılık gösterdiği ama kız öğrenciler arasında farklılık göstermediği; yani farklı öğrenim şekilleri ile ölçüm zamanları arasındaki etkileşimin istatistiksel olarak erkeklerde anlamlı olduğu, kızlarda anlamlı olmadığı tespit edilmiştir. Tüm bu sonuçlara göre, beş haftalık öğretim programının ön gördüğü şekilde işlenen sosyal bilgiler dersi ile yedinci sınıf erkek öğrencilerinin bilişsel empati puanları %0,30 artarken, tarihsel empatiye dayalı işlenen sosyal bilgiler dersinde %18,07 düzeyinde artış sağlanmıştır. Bu durum kız öğrenciler için ise, her ne kadar istatistiksel açıdan etkileşim düzeyleri anlamlılık göstermese de, beş haftalık öğretim programının ön gördüğü şekilde işlenen sosyal bilgiler dersi ile yedinci sınıf kız öğrencilerinin bilişsel empati puanları %11,02 artarken, tarihsel empatiye dayalı işlenen sosyal bilgiler dersinde %12,54 düzeyinde artış sağlanmıştır. Bu değişimlere bağlı olarak, sosyal bilgiler dersinin tarihsel empatiye dayalı etkinliklerle işlenmesi öğretim programının ön gördüğü şekilde işlenen derslere göre hem erkek hem de kız öğrencilerin bilişsel empati düzeylerinin artırılmasında daha etkili olduğu söylenebilir. Buna neden olarak tarihsel empatiye dayalı hazırlanan etkinliklerin, drama ve müze gezisinin öğrencilerin daha fazla duyusuna hitap ederek öğrenmeyi kolaylaştırdığı devrin şartlarını ve dönemde insan yaşamının kavranmasını kolaylaştırdığı buda tarihsel empati becerisini geliştirdiği sonucuna varılabilir. Özellikle müze gezisi etkinliği sırasında öğrencilerin konuya ve tarihi mekanlara ilgisinin yüksek olduğu gözlenmiş dönemin şartlarıyla ilgili sorular sordukları ve uygulamadaki tüccarın gözüyle olaylara bakmaya, empati kurmaya çalıştıkları gözlemlenmiştir. Bu durum Savanije ve Brunjin (2017) müzelerin öğrencilerin tarihsel empati yeteneklerinin geliştirilmesinde önemli etkiye sahip olduğu sonucuna ulaştıkları araştırmalarıyla örtüşmektedir.

67

Yedinci sınıf sosyal bilgiler dersinde tarihsel empatiye dayalı hazırlanan etkinliklerin uygulandığı deney grubu öğrencileri ile öğretim programının ön gördüğü şekilde derslerin işlendiği kontrol grubu öğrencilerinin duyuşsal empati puanları deney öncesinden sonrasına hem erkek hem de kız öğrenciler arasında farklılık göstermediği; yani farklı öğrenim şekilleri ile ölçüm zamanları arasındaki etkileşimin istatistiksel olarak erkeklerde ve kızlarda anlamlı olmadığı sonucu elde edilmiştir. Bu sonuçlar hem erkek hem de kız öğrenciler için incelendiğinde, her ne kadar istatistiksel açıdan her iki cinsiyet açısından da etkileşim düzeyleri anlamlılık göstermese de, sosyal bilgiler dersinin tarihsel empatiye dayalı etkinliklerle işlenmesi öğretim programının ön gördüğü şekilde işlenen derslere göre yüzdelik ortalama puanlara göre hem erkek hem de kız öğrencilerin duyuşsal empati düzeylerinin artırılmasında daha etkili olduğu söylenebilir. Lakin bu durumun istatistiksel olarak anlamlı olmamasını da deneysel işlem için belirlenen zamanın öğrencilerin duyuşsal empati özelliklerini geliştirmek için yeterli olmamış olmasından kaynaklanmış olabilir.

Yedinci sınıf sosyal bilgiler dersinde tarihsel empatiye dayalı hazırlanan etkinliklerin uygulandığı deney grubu öğrencileri ile öğretim programının ön gördüğü şekilde derslerin işlendiği kontrol grubu öğrencilerinin tarihsel empati puanları deney öncesinden sonrasına hem erkek hem de kız öğrenciler arasında anlamlı farklılıklar gösterdiği; yani farklı öğrenim şekilleri ile ölçüm zamanları arasındaki etkileşimin istatistiksel olarak erkeklerde ve kızlarda anlamlı olduğu tespit edilmiştir. Tüm bu sonuçlara göre, beş haftalık öğretim programının ön gördüğü şekilde işlenen sosyal bilgiler dersi ile yedinci sınıf erkek öğrencilerinin tarihsel empati düzeyleri değişmezken, tarihsel empatiye dayalı işlenen sosyal bilgiler dersinde %10,89 düzeyinde artış sağlanmıştır. Bu durum kız öğrenciler için ise, beş haftalık öğretim programının ön gördüğü şekilde işlenen sosyal bilgiler dersi ile yedinci sınıf kız öğrencilerinin tarihsel empati düzeyleri puanları %1,62 artarken, tarihsel empatiye dayalı işlenen sosyal bilgiler dersinde %9,09 düzeyinde artış sağlanmıştır. Bu değişimlere bağlı olarak, sosyal bilgiler dersinin tarihsel empatiye dayalı etkinliklerle işlenmesi öğretim programının ön gördüğü şekilde işlenen derslere göre hem erkek hem de kız öğrencilerin tarihsel empati düzeylerinin artırılmasında daha etkili olduğu söylenebilir. Bu durum hazırlanan etkinlikler yapılan müze gezisi ve kurgulanan drama etkinliğinin öğrencilerin tarihsel empati düzeylerini arttırdığı bu nedenle bu

68

uygulanan yöntemin başarılı olduğu sonucunu ortaya çıkarmıştır. Bu sonuçlar ayrıca Karabag’ın (2003) yaptığı ve tarihsel empatinin öğretilebilir ve bilişsel bir beceri olduğu sonucuna ulaştığı çalışmasıyla örtüşmektedir.