1971-1975 yıllarında Orta Anadolu Bölgesi tahıl alanların
da yapılan çalışmalar sonucunda saptanan türlerin çoğunun, bu böl
geden daha öncede toplandıkları anlaşılmaktadır, (lyriboz ve İleri 1941, Bodenheimer 1956, Alkan 1948). Bu çalışma ile zararlı tür
lerle, doğal düşmanlarının yayılış alanları daha ayrıntılı bir bi
çimde belirlenmiş olmaktadır.
Incelenebilen yerli ve yabancı kaynaklara göre Tetramesa tritici (Fitch.) ve Tetramesa aptera (Portsch.) (Hym.,:: Eurytomidae) ülkemiz için yeni türler olarak görülmektedir. Ancak tahıl zarar
lıları ve bunların doğal düşmanlarını veren toplu bir yayın bu
lunmadığından, toplanan türlerin yeni türler ..olduğu konusunda, kesin yargıya varmanın sakıncalı olduğu düşünülmektedir.
Bu çalışma ile derlenmiş olan türlerin, gözlemler ya da kaynak taramaları ile belirlenen konukçularına göre 81 adedi za
rarlı, 63 adedi ise doğal düşmandır. Özellikle atrâpla yapılan toplamalarda konukçular saptanamadığından, birçok türün konukçula-rı verilememiştir. Bu yüzden yukakonukçula-rıda kaydedilen zararlı ya da do
ğal düşman sayılarının kesin olmadığı söylenebilir.
Çalışmalar sırasında tahıl tarlalarından çok sayıda -doğal düşman toplanmıştır. Bunlardan bir bölümü bölgede ekonomik ürün ka
yıplarına yol açmayan zararlıların doğal düşmanlarıdır. Bu yüzden ekonomik önemi olan zararlılara karşı yapılan kimyasal savaşım uy
gulamalarında, gözönünde bulundurulmaları gerekmektedir. Bölge'de, doğrudan ürün kayıplarına neden olmayan türlerden bir bölümü (Rho-paiisiphum maidis (Fitch.), Hom. : Aphididae, Euscelis alsius
Riba-ut ve Psasnmotettix striatus (L.), Hom. : Cicadellidae), Türkiye'de de saptanmış olan baza virüs hastalıklarının taşıyıcıları olmaları yüzünden, üzerinde önemle durulması gereken zararlılardır.
Fauna saptanması ile ilgili çalışmaların sürdürülmesi zo
runlu görülmektedir. Bunun yanında, çeşitli kaynaklarda dağınık bir biçimde bulunan zararlı böcekler ve doğal düşmanlarının derlenmesi
için çalışma yapılmalıdır.
TEŞEKKÜR
Çalışmalar sırasında toplanan türlerin tanımlarının yapıl
masını sağlayan Nebat Koruma Müzesi yetkilileri ile, bazı türleri tanımlayan Sayın Prof. Dr. Niyazi Lodos'a, Sayın Dr. Ayla Kalkan-delen'e, Sayın Uzman Nazife Tuatay'a ve Sayın Uzman Muazzez Kal
kan1 a jteşekkür ederim.
83
BİTKİ KORUMA BÜLTENİ CİLT: 21, No. 2 S ü M M A R Y
STUDIES ON THE INSECT FAUNA IN CEREAL FIELDS OF MIDDLE ANATOLIAN REGION
Survey studies have beetı carried out during 1971-1975, in order to determine the cereal pests and their natural enemies in the Middle Anatolian region. One or two of the following provin-ces were examined in each year. These provinprovin-ces were Konya, İspar
ta, Eskişehir, Ankara, Çankırı, Yozgat and Sivas.
Samples vere collected by digging up the soij; .examininjg leaves, straws and the heads of the cereals and sweepingby neets.
Samplings have been done at least in three villages f or each cöunt^, and again there fields for each village.
The results of the identified pests and their natural ene
mies are as follows:
Cereal pests : [Zabrus corpulentus Schaum., Z.içoniensis
Ganglb., Zabrus sp. (? melanchollcus Schaum.), Z.;spinipes (F.), Qulema melanopus (L.), Psylliodes elliptica Ali., Pachytychius hordei Brulle, Myorrhinus sp. (? albovittatus F.), Agriotes sp., Cardiophorus\ sp., C.nigratissimus Du Buysson, Amphimallon caucasi-cus Gyll., Anisoplia austriaca Hbst., A.segetum Hbst., A.agricola Poda, A.tenebralis Burm., Polyphlla fullo L., Delia platura Meig., Phorbia sp., Meromyza sp., Oscinella frit (L.), Hydrellia sp. (?
griseola Fail.), Aelia rostrata Boh., Eurygaster austriaca Schrk., E.maura L., Diuraphis noxius (l^ordvilko), Macrosiphon (Sıtobion) avenae Fab., Rhopalosiphum maidis (Fitch.), Rungsia kurdjumovi
(Mordvilko), Euscelis alsius Ribaut, Psammotettix striatus (L.), Forda sp. (? formicaria Van Heyden), Margarodes tritici Bod., Cep
hus pygmeus (L.), Trachelus tabidus (L.), tT+libanerisis (Andre), Tetramesa tritici (Fitch.), T.aptera (Portsch.), Oria musculosa
(Hb.), Helicoverpa armigera (Hb.), Syrihgopais temperatella Led., Haplothrips tritici Kurdj., Chirothrips molestus Priesner, Limot
hrips denticornis Hal., L.schumutzi Priesner, Rhipidothrips grati
osus Uzel, Sitothrips arabicus Priesne\r, Taeniothrips meridionalis Priesner. ^
Natural enemies: Lebia cruxminor (L.), Coccinelda
septem-punctata L., Echtfıistus cognatus Loew, Promachus.. leöninus Loew, Leucopis sp., Sphaerophoria jsp., Aphelinus sp., Aphidius sp., Bra
con abcissor |Nees, B.pectoralis Wesm., B^terebella Wesm;: ya^ogras sp., Aphidencyrtus aphidivoruş (Mayr.), Microterys sp,, Tetrastichus
sp., Eurytoma sp., Collyria calcitrator Grav., Diaparsis carinife-ra Thomps., Cyrtoptyx sp. (? dacidia) (Masi), Habrocytus sequester
(Walker), Pachyneuron sp.., Picroscytoides obscurus Masi, Trissolcus sp., Trissolcus sp. (? grandis (Thomps), Diodontus lüperus ;Schuch.»
Chrysopa carnea Steph., Aeolothrips collaris Priesner, Aeolothrips meridionalis Priesner.
HAZİRAN 1981
85 LİTERATÜR
ALKAN, B. ,|1948.iOrta Anadolu Hububat Zararlıları (Zararlı Hayvan ve Böcekler). A.Ü.Z.F. Yayınları» Sayı: l.A.Ü. Basımevi, Ankara AL TIN AY AR, G., 1975. Ekin Sap Arıları (Cephus pygmaeus (L.) ve
Trachelus tabidus (F.) (Hymenoptera: Cephidae)fnin Konya i-- linde Biyoi--Ekolojileri, Sebep Oldukları ürün Kayıpları ve Sa
vaş Yolları Üzerinde Araştırmalar. Ankara Bölge Zirai Müca
dele Araştırma Enstitüsü Yayınları. Araştırma Eserleri Seri
si,No: 36, Yenigün Matbaası, Ankara.
AYSEV, N., 1974. Ege Bölgesi Lygaeidae Familyası Üzerinde Sistema
tik Çalışmalar. Zir.Müc. ve Zir.Kar.Gn.Müdürlüğü, Araştırma Eserleri Serisi. Güven Matbaası, Ankara.
BALACHOWSKY, A.S., 1962. Entomologie Applique A LfAgriculture.Tome I, Premier Volume. Masson et cie Editeurs. 120 Boûlevard Sa-int-Germain, Paris.
' , 1963. Entomologie Applique A LfAgriculture. Tome II, Se-cond Volume. Masson et cie Editeurs. 120 Boûlevard Saint-Germain, Paris.
BEI-BIENKO, G. Ya., 1967. Keys to the Insects of the European USSR.
Vol. I. Israel Program for Scientific Translations, Jerusa-lem.
BENSON, R.B., 1968. Hymenoptera From Turkey. Symphyta.Bull.Br.Mus.
nat.Hist. (Ent.) 22 (4), 117-124.
BERLAND, L., 1925. Fauna de France. 10. Hymenopteras Vespiformes I. Paul Lechevalier, 12 Paris.
BIEGOVIÇ, P., 1971. Contribution to the Study of Natural Enemies of the Cereal Leaf Beetle (Lema melanopa L.) in Yugoslavia. Zas-tita Bilja 22 (114), 173-184.
BODENHEIMER, F .S. 1958. Türkiye'de Ziraata ve Ağaçlara Zararlı O-lan Böcekler ve Bunlarla Savaş Hakkında Bir Etüd. (Çeviren:
Naci Kenter). Bayur Matbaası, Ankara.
BONNEMAISON, L., 1962, Les Ennemies Animaux des Plantes Cultivees et des Forets. Vol. I. Editions Ser, Paris.
BREMER, K. and M J R A A T I K A I N E N , 1975. Cereal Diseases Transmitted or Caused by Aphids and Leafhoppers in Turkey. Ann. Acad. Sci.
Fenn. A. IV. Biologica, 203, 1-14.
DÖRTBUDAK, Y., 1974. Güneydoğu Anadolu'da Eurygaster Türleri,
Ta-| nınmaları, Yayılış Alanları ve Populasyon Yoğunlukları Üze
rinde Araştırmalar* Zir.Müc. ve Zir.Kar.Gn.Müdürlüğü, Araş
tırma Eserleri Serisi. Yenigün Matbaası, Ankara.
DURAN, M., 1958. Orta Anadolu'da Kımıl (Aelia) Türleri Üzerinde İn
celemeler. Ayyıldız Matbaası, Ankara.
BİTKİ KORUMA BÜLTENİ CİLT: 21, No. 2 DURAN, M., 1971 a. Orta Anadolu Buğdaylarında Görülen Yeni Bir Za
rarlı. Tarım ve Ticaret 2, (15).
, 1971 b. Orta Anadolu Ekinlerinde Zarar Yapan Ekin Koşnili Margarodes (Porphyrophora) tri tici Bod. Üzerinde Araş tırma
lar. Bitki Koruma Bült. Ek Yayın |: 1. Yeni Desen Matbaası, Ankara.
DÜZGÜNEŞ, Z., 1963. Türkiye'de Yeni Bulunan Hububat Zararlıları A.
Ü.Z.Fakültesi Yıllığı. Yıl 13. Fasikül 2, 3, 4.
EDWARDS, C.A. and G.W. HEATH, 1964. The Principles of Agricultural Entomology. Chapman and Hail Ltd., London.
ESSIG, E.O., 1954. College Entomology. The Mac Millan Company, New York.
GÜL-ZÜMREOĞLU, S., 1972. İzmir Bölge Zirai Mücadele Araştırma Ens
titüsü Böcek ve Genel Zararlılar Katalogu 1928-1969 (1. Kı
sım). T.B.Zir.Müc. ve Zir.Kar.Gn.Müdürlüğü, Mesleki Kitaplar Serisi. İstiklal Matbaası, İzmir.
GÜMÜŞSÜYÜ, 1., 1973. Orta Anadolu Bölgesinde Kültür Bitkiler ine Za
rar yapan Kara Çekirge (Melanogryllus desertus Pall. ) ' ın (Or-thoptera: Gryllidae) Biyo-Ekoloj is i Üzerinde Araştırmalar.
Zir.Müc. ve Zir.Kar.Gn. Müdürlüğü, Araştırma Eserleri Serisi Yenigün Matbaası, Ankara.
HOFFMAN, A., 1950. Fauna de France. 52 Coleopteres Curculionides (Premiere Partie). Paul Lechavalier, 12 Rue de Tournon, Pa
ris .
HOMES, N.D. and P.E. BLAKELEY, 1972. The Rye Jointworm (Hymenopte
ra: Eurytomidae), A New Insect Pest in Vfestern Canada (Rev.
App.Ent. 609 18).
İYRİB0Z, N. ve M. İLERİ, 1941. Hububat Hastalıkları. Ziraat Veka
leti Neşriyatı, U.Sayı: 492. Mahsûl Hastalıkları Sayı: 5.
Kültür Basımevi, İzmir.
KALKANDELEN, A., 1974. Orta Anadolu'da Homoptera: Cicadellidae Fa
milyası Türlerinin Taksonomileri Üzerinde Araştırmalar. Zir.
Müc. ve Zir.Kar.Gn. Müdürlüğü, Araştırma Eserleri Serisi.Gü
ven Matbaası, Ankara.
KARABAG, T., S.BALAMİR, A.GÜMÜŞSÜYÜ ve E.TUTKUN, 1971. Türkiye Ort-hoptera Fauna'smın Tespiti Üzerinde Araştırmalar. Bitki Ko
ruma Bült. 11 (2) 73-100.
, 19 74. Türkiye Orthoptera Fauna'sının Tesbiti Üzerinde A-raştırmalar. Bitki Koruma Bült. 14 (1) 3-18„
KAYA, 0., 1975. Denizli İli Çevresinde Syringopais (Scythris) tem-peratella Led.1 in (Lepidoptera: Scythridae) Kısa Biyolojisi,
Yayılış Alanı, Zarar Derecesi ve Ekonomik Kimyasal Savaş İm
kanları Üzerinde Araştırmalar» Zir.Müc. ve Zir. Kar. Gn.
Mü-HAZİRAN 1981
dürlüğü, Araştırma Eserleri Serisi, Teknik Bülten No.: 24.
İstiklal Matbaası, İzmir.
KOYUNCU, N., 1975. Burdur İlinde Hububat Hortumlu Böceği
(Baryty-chius hordei Brulle; Coleoptera: Curculionidae)'nin Yayılı
şı, Morfolojisi, Biyo-Ekolojisi, Sebep Olduğu Ürün Kayıpları ve Savaşı Üzerinde Araştırmalar. Ankara Bölge Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, Araştırma Eserleri Serisi No.; 40. Mis taş Matbaası, Konya.
LODOS, N., 1961. Türkiye, Irak, İran ve Suriye'de Süne (Eurygaster integriceps Put.) Problemi Üzerinde İncelemeler. E. Ü. Z. Fa
kültesi Yayınları 51. E.Ü.Matbaası, İzmir.
PICARD, F., 1929. Fauna de France. 20 Coleopteres, Cerambycidae.
Paul Lechavalier, 12 Rue de Tournon, Paris.
POLYAKOVA, G.P., 1973. Electron Microscopic Study of the Winter Wheat Mosaic Virüs Transmitted by Leafhopper, Psasnmotettix striatus L. All-Union Institute of Phytopathology, Moscow,
U.S.S.R. Itev.App. Ent. 61 (10), 960.
PRECUPETU-ZAMFİRESCU, A., 1969. A Contributiön to the Studies of the Systematics, Ecology, and Biology of Orthandria, Family Xyelidae, Pamphiliidae, Megalodontidae, Cephidae, Siricidae and Oryssidae (Hymenoptera, Symphyta) in the Socialist Re-buplic of Rumania. Academia ReRe-buplicii Socialiste Romania.
Institutul de Biologie "Traian Savulescu".
RIVNAY, E., 1962. Field Crop Pests in the Near East. Uitgeverij Dr.
VJ.Junck. Den Haag.
SEGUY, E., 1923. Fauna de France. Dipteres Anthomyides. Paul Lec
havalier. 12 Rue De Tournon, Paris.
TELEKOĞLU, 0., 1962. Syringopais (Scythris) temperatella L. (Ekin
"Güvesi). Tarım Bakanlığı, Zirai Mücadele Enstitüsü Müdürlüğü, No. 18. Ayyıldız Matbaası, Ankara.
THOMPSON, W.R., 1943. A Catalogue of The Parasites and Predators:
of Insect Pests. Section 1. Parasite Host Catalogue, Part 2.
Parasites of the Dermaptera and Diptera. The Imperial Para
site Service. Belleville, Ont., Canada.
, 1944 a. A Catalogue of The Parasites and Predators of In
sect Pests. Section 1. Parasite Host Catalogue, Part 3. Pa
rasites of Hemiptera. The Imperial Parasite Service, Belle
ville, Ont., Canada.
, 1944 b. A Catalogue of The Parasites and Predators of In
sect. Pests. Section 1. Parasite Host Catalogue, Part 4. Pa
rasites of The Hymenoptera, Isoptera and Isopoda. The Impe
rial Parasite Service. Belleville, Ont., Canada.
—, 1953. A Catalogue of the Parasites and Predators of Insect
87
BİTKİ KORUMA BÜLTENİ CİLT: 21, No. 2 Pests- Section 2. Host Parasite Catalogtfe. Fart 2, Hosts of Hymenoptera (Agaonidae to Braconidae). The Commonweâlth Ins-titute of Biological Control, Ottawa, Ont.> Canada.
THOMPSON, W.R., 1957. A Catalogue of the Parasites and Predaüorsof Insect Pests. Section 2, Host Parasite Catalogue. Part', 4.
Hosts of The Hymenoptera (Inchneumonidae). The Commonwealth Institute of Biological Control, Ottawa, Ont., Canada.
TUATAY, N., A. KALKANDELEN ve N.AY SEV, 1972. Nebat Koruma Müzesi Bö
cek Katalogu (1961-1971). T.C. Tarım Bakanlığı, Zir.Müc. ve Zir.Kar.Gn.Müdürlüğü Yayınları, Mesleki Kitaplar Serisi. Ye-nigün Matbaası, Ankara.
-TUTKUN, E., 1974. Ankara ili Dahilinde Mevcut .Cal&iptamus. c Serv.
Türlerinin Morfolojisi ve Biyo-Ekolojisi Üzerinde inceleme
ler. Ankara Bölge Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Yayın
ları, Araştırma Eserleri Serisi No.: 35. Yeniğün); Matbaası, Ankara.
YÜKSEL, M., 1968. Güney ve Güneydoğu Anadolu'da Süne (Eurygaster integriceps?ut.)'un Yayılışı, Biyolojisi, Ekolojisi, Epide-miyolojisi ve Zararı Üzerinde Araştırmalar. Tarım Bakanlığı, Zir.Müc. ve Zir.Kar.Gn. Müdürlüğü Yayınları, No.: 46 Ankara.