Bitkilerin içinde buldukları gelişme dönemlerine ve tuz konsantrasyonunun uygulama süresine bağlı olarak farklı tepkiler vermektedir. Tuz stresi ile karşı karşıya kalan bitkilerde genotipik özellikler çerçevesinde tepkiler oluşmakta, bazı bitki tür ve çeşitleri tuzluluktan az düzeyde etkilenirken, bazıları ise ölümcül biçimde zarara uğramaktadır (Levitt, 1980).
Bitkiler stres şartları altında serbest oksijen radikallerini zararsız bileşiklere dönüştüren antioksidan enzim aktivitelerine sahiplerdir. Serbest oksijenlerin vereceği hasarı ortadan kaldırmak için stres durumunda bitkilerde süperoksit dismutaz, katalaz, peroksidaz, askorbat peroksidaz ve glutatyon redüktaz gibi antioksidatif enzimler üretilmektedir. Pek çok araştırmacı, farklı türlerde yapmış oldukları çalışmalarda tuzun zararlı etkisinden kurtulmak için bitkilerin antioksidatif enzim aktivitelerinde meydana gelen değişmeleri incelemiştir. Yaşar ve ark. (2008), tuz stresinin karpuz yapraklarındaki antioksidatif enzim aktiviteleri (SOD, CAT, APX ve GR) üzerine etkisini belirlemek amacıyla yapmış oldukları çalışmada tuza tolerant genotiplerin SOD, CAT, APX ve GR enzim aktivitelerinin duyarlı olan çeşitlere göre daha yüksek olduğunu saptamışlardır. Azevedo Neto ve ark. (2006), 100 mM NaCl uygulanmış mısır bitkisinin duyarlı ve toleranslı genotiplerin yapraklarında SOD, APX, GPX ve GR aktivitelerinin arttığını belirlemişlerdir.
Çalışmamızda ülkemizde yetiştirilen 17 tescilli Papaver somniferum L. çeşitlerinin sera şartlarında 5 aylık yetiştirme peryodunun sonunda 20 gün boyunca 3 günde 1 olmak üzere bitki çeşitlerine 20 litre suyun dozları ayarlanarak, 50 mM, 100 mM, 150 mM ve 200 mM dozlarda tuz stresi uygulamaları yapılmıştır.
Katalaz enzimi (CAT), hidrojen peroksitin, su ve oksijene kadar parçalanmasını sağlayan bir antioksidatif enzimdir. Katalaz enzim ile ilgili araştırmacıların yaptığı çalışmalarda genel olarak strese maruz kalan çeşitlerin aktivitelerinde artış gözlenmiştir.
Yaşar (2003), patlıcan genotiplerinde yapmış olduğu çalışmada tuza toleransı yüksek çeşitlerde CAT aktivitesinin duyarlı çeşitlere göre daha yüksek olduğunu bildirmiştir. Rahnama ve ark. (2003), 4 farklı patates bitkisinde yapmış oldukları çalışmada farklı dozlardaki tuz stresi uygulamalarının CAT enzim aktivitesinde artışa neden olduğunu belirlemişlerdir. Azevedo Neto ve ark. (2006), mısır genotiplerinin yapraklarında tuza hoşgörülü çeşitlerin katalaz enzim aktivitesinde değişiklik olmadığı, tuza duyarlı türlerde ise katalaz enzim aktivitesinin azaldığını bildirmişlerdir.
Çalışmamızda katalaz (CAT) enzim aktivitesi kontrol gruplarına göre değişkenlik göstermesine rağmen genel olarak kontrole göre 50 mM, 100 mM, 150 mM ve 200 mM tuz uygulamalarında enzim aktivitesi azaldığı belirlenmiştir. 50 mM NaCl uygulanan gruplarda kontrole göre Kocatepe 96, Ofis 4, Şuhut 94 ve TMO 3 çeşitlerinin enzim aktivitesi artmış ancak diğer çeşitlerde azalma göstermiştir. 100 mM NaCl uygulanan gruplarda kontrol göre Afyon 95, Kemerkaya 95, Ofis 4, Ofis 8, Ofis 96 ve TMO 3 çeşitlerinin enzim aktivitesi artış gösterirken diğer çeşitlerde azalma belirlenmiştir. 150 mM NaCl uygulanan gruplarda kontrole göre Ofis 4, TMO 1, TMO 2 ve TMO 3 çeşitlerinde artış olduğu tespit edilmiştir. 200 mM NaCl uygulanan gruplarda ise kontrole göre Anayurt 95, Ofis 4, Ofis 8, Ofis 96, Şuhut 94 ve TMO 3 çeşitlerinde enzim aktivitesi artış göstermiştir. Anayurt 95 ve Şuhut 94 çeşitlerinde özellikle 200 mM tuz uygulamasında kontrol grubuna göre katalaz aktivitesi önemli düzeyde artmıştır.
Peroksidaz enzimi (POD), metabolizma sonucunda ortaya çıkan hidrojen peroksidi etkisiz hale getiren bir antioksidatif enzimdir. Peroksidaz enzim aktivitesi ile ilgili araştırmacıların yaptığı çalışmalarda genel olarak strese maruz kalan çeşitlerin aktivitelerinde artış olduğu gözlenmiştir.
Rahnama ve ark. (2003), 4 farklı patates bitkisinde yapmış oldukları çalışmada tuz stresi uygulamasının POD enzim aktivitesinde artışa neden olduğunu belirlemişlerdir. Gossett ve ark. (1996), tuza toleransı yüksek pamuk çeşitlerinde peroksidaz aktivitesinin yüksek olduğunu, duyarlı çeşitlerde ise peroksidaz aktivitesinin ya azaldığını ya da değişim göstermediğini bildirmişlerdir.
44
Çalışmamızda peroksidaz (POD) enzim aktivitesi kontrol gruplarına göre tuz uygulamalarında değişkenlik göstermiştir. 50 mM, 100 mM ve 150 mM tuz uygulamalarında POD enzim aktivitesi genel olarak azalırken, 200 mM tuz uygulamasında ise çeşitlerin çoğunda enzim aktivitesinde artış tespit edilmiştir. 50 mM NaCl uygulanan gruplarda kontrole göre Kocatepe 96, Ofis 8, Ofis 96, Şuhut 94 ve TMO 2 çeşitlerinin enzim aktivitesinde artış gösterirken diğer çeşitlerde ise azalmaya neden olmuştur. 100 mM NaCl uygulanan gruplarda kontrole göre Afyon Kalesi, Kemerkaya 95, Ofis 8, Ofis 95, Şuhut 94, TMO 1, TMO 2 ve TMO 3 çeşitlerinin enzim aktivitelerinde artış gözlenmiştir. 150 mM NaCl uygulanan gruplarda Afyon Kalesi, Ofis 8, TMO 1, TMO 2 ve TMO 3 çeşitlerinin enzim aktivitelerinde artış olduğu tespit edilmiştir. 200 mM NaCl uygulanan gruplarda ise TMO 3 ve Ofis 4 dışındaki çeşitlerinin tamamında enzim aktivitesi artış göstermiştir. Ofis 4 çeşitinde peroksidaz aktivitesi kontrol grubundaki enzim seviyesine ulaşamamıştır.
Askorbat peroksit (APX), hücrelerde meydana gelen serbest oksijen radikallerinin temizlenmesi sağlayan bir antioksidatif enzimdir. Askorbat peroksidaz enzim aktivitesi ile ilgili araştırmacıların yaptığı çalışmalarda genel olarak strese maruz çeşitlerin aktivitelerinde artış göstermiştir.
Yaşar ve ark. (2006), kavunda yapmış oldukları çalışmalarda APX aktivitesinin tuza dayanıklı türlerde arttığını bildirmişlerdir. Rahnama ve ark. (2003) ise 4 farklı patates bitkisinde yapmış oldukları çalışmada farklı dozlardaki tuz stresi uygulamalarının APX enzim aktivitesinde azalma olduğunu bildirmişlerdir. Gossett ve ark. (1996), pamukta yapmış olduğu çalışmada tuz stresi altında APX enzim aktivitesinde artış olduğu belirlemişlerdir.
Çalışmamızda APX aktivitesi kontrol gruplarına göre 50 mM ve 100 mM tuz uygulamalarına farklılıklar olsa da genel olarak azalmış, 100 mM ve 200 mM tuz uygulamalarında ise çeşitlerin çoğunda belirgin olarak artış göstermiştir. Ancak Afyon 95 ve Ankara 94 çeşitlerinde hiçbir tuz uygulamasında kontrol gruplarındaki enzim seviyelerine ulaşamamıştır. 50 mM NaCl uygulanan gruplarda kontrole göre Ankara 94, Kocatepe 96, Ofis 8, Şuhut 94 ve TMO 3 çeşitlerinin enzim aktivitelerinde artış tespit
edilmiştir. 100 mM NaCl uygulanan gruplarda kontrole göre Afyon Kalesi, Kemerkaya 95, Ofis 3, Ofis 4, Ofis 8, Ofis 96, Şuhut 94, TMO 1 ve TMO 3 çeşitlerinin enzim aktivitelerinde artış olduğu belirlenmiştir. 150 mM NaCl uygulanan gruplarda kontrole göre Afyon Kalesi, Camcı 95, Karahisar 96, Ofis 4, Ofis 8, TMO 1 ve TMO 3 çeşitlerinin enzim aktivitelerinde artış gözlenmiştir. 200 mM NaCl uygulanan gruplarda ise kontrole göre Camcı 95, Karahisar 96, Kocatepe 96, Ofis 8, Ofis 95, Ofis 96, TMO 1 ve TMO 3 çeşitlerinin enzim aktivitelerinde artış olduğu tespit edilmiştir.
Çalışmamızda tuz stresi uygulamalarının haşhaş bitkisinde kapsüllerinin boyu, çapı, kapsül ağırlığı ve tohum ağırlığına olan etkisi de araştırılmıştır. Yapmış olduğumuz çalışmada elde ettiğimiz bulgular bitki çeşitlerinde tuz stresinin kontrol gruplarına göre kapsüllerin boyunda genel olarak azalmalara neden olmuştur. 50 mM NaCl uygulanan gruplarda kapsüllerin boyları Ankara 94, Karahisar 96 ve TMO 2 çeşitlerinde kontrole göre artış göstermiştir. 150 mM NaCl uygulanan gruplarda kapsüllerin boyları Karahisar 96, Şuhut 94 ve TMO 3 çeşitlerinde kontrole göre artış belirlenmiştir. 200 mM NaCl uygulamalarında ise Şuhut 94 çeşitinin boyunda kontrole göre artış tespit edilmiştir. 100 mM tuz uygulamasında hiçbir çeşitin boyunda kontrole göre artış olmamıştır.
Çalışmamızda NaCl uygulamaları kontrol gruplarına göre kapsül çaplarında genel olarak azalmalara neden olmuştur. 50 mM NaCl uygulanan gruplarda kapsüllerin çapları Ankara 94, Camcı 95, Karahisar 96, Kocatepe 96 ve TMO 2 çeşitlerinde kontrole göre artış göstermiştir. 100 mM NaCl uygulanan gruplarda kapsül çapı Anayurt 95 çeşitinde kontrole göre artış olduğu tespit edilmiştir. 150 mM NaCl uygulanan gruplarda kapsüllerin çapları Camcı 95, Karahisar 96 ve TMO 3 çeşitlerinde kontrole göre artış göstermiştir. 200 mM NaCl uygulanan gruplarda ise kapsül çapı Ofis 3 çeşitinde kontrole göre artış göstermiştir.
NaCl uygulamaları kontrol gruplarına göre kapsüllerin ağırlığında genel olarak azalmalara neden olmuştur. 50 mM NaCl uygulanan gruplarda kapsüllerin ağırlığı Ankara 94, Kocatepe 96, Şuhut 94 ve TMO 2 çeşitlerinde kontrole göre artış göstermiştir. 100 mM NaCl uygulanan gruplarda kapsüllerin ağırlığı Anayurt 95 ve
46
Karahisar 96 çeşitlerinde kontrole göre arttığı belirlenmiştir. 150 mM NaCl uygulanan gruplarda kapsüllerin ağırlığı Camcı 95, Şuhut 94 ve TMO 3 çeşitlerinde kontrole göre artış göstermiştir. 200 mM NaCl uygulanan gruplarda ise kapsüllerin ağırlığı Ankara 94, Karahisar 96 ve Şuhut 94 çeşitlerinde kontrole göre artış olduğu tespit edilmiştir.
Tuz uygulamaları kontrol gruplarında göre kapsüllerin tohum ağırlığında genel olarak azalmalara neden olmuştur. 50 mM NaCl uygulanan gruplarda kapsüllerin tohum ağırlığı Ankara 94, Kocatepe 96, Ofis 95, Şuhut 94 ve TMO 2 çeşitlerinde kontrole göre artış göstermiştir. 100 mM NaCl uygulanan gruplarda kapsüllerin tohum ağırlığı Anayurt 95 ve Karahisar 96 çeşitlerinde kontrole göre artış göstermiştir. 150 mM NaCl uygulanan gruplarda kapsüllerin tohum ağırlığı Camcı 95, Şuhut 94 ve TMO 3 çeşitlerinde kontrole göre artış göstermiştir. 200 mM NaCl uygulanan gruplarda ise kapsülün tohum ağırlığı sadece Şuhut 94 çeşitinde kontrole göre artış göstermiştir.
Tuz stresi uygulanan grupların çoğunda Ofis 8, Ofis 96, Şuhut 94 ve TMO 3 çeşitlerinde CAT, POD ve APX enzim aktiviteleri artış göstermiştir. Ofis 96 çeşitinin kontrol gruplarının tamamında boy, çap, kapsül ağırlığı ve tohum ağırlığının diğer çeşitlerden fazla olması, tuz stresi uygulamalarında ise Ofis 96 çeşitinin kapsüllerin çapı, ağırlığı ve tohum ağırlığı diğerlerinden yüksek olması Ofis 96 çeşitinin tuz stresine dayanıklı olabileceğini akla getirmektedir. Ankara 94 çeşitinin ise kontrol gruplarına göre tuz stresi uygulamalarında enzim seviyelerinde meydana gelen düzensizlik ve azalmalar bu çeşitin tuz stresine diğer çeşitler kadar dayanıklı olmadığını akla getirmektedir.
Bitki çeşitlerinin bazılarında çıkan farklılıklar çeşitlerin ekolojik isteklerinin farklı olmasından kaynaklanabileceği kanaatini uyandırmıştır. Yapmış olduğumuz çalışmada Papaver somniferum L. çeşitlerinin tuz stresi altında oluşan APX, CAT ve POD gibi antioksidan enzim aktivitelerinin incelenmesi kapsayan ilk çalışma olması yönünden oldukça önem taşımaktadır. İlerde yapılacak olan daha kapsamlı çalışmalara zemin oluşturacaktır.
photosynthesis and biochemical characteristics in mulberry genotypes. Photosynthetica, 38, 287–290.
Aktaş, H., 2002. Biberde tuza dayanıklılığın fizyolojik karakterizasyonu ve kalıtımı. (Doktora Tezi), Ç.Ü. Fen Bilimleri Enst., Adana, 105 s.
Alian, A., Altman, A. ve Heuer, B., 2000. Genotypic Difference in Salinity and Water Stress Tolerance of Fresh Market Tomato Cultivars. Plant Science, 152, 59-65. Allakhverdiev, S. I., Sakamoto, A., Nishiyama, Y., Inaba, M. ve Murata, N., 2000. Ionic
and osmotic of NaCl-induced inactivation of photosystems I and II ins Synehococcus sp. Plant Physiol., 123, 1047-1056.
Angelini, R., Manes, F. Ve Federico, R., 1990. Spatial and functional correlation between daimine-oxidase and peroxidase activities and their dependence upon de-etiolation and wounding in chick-pea stems. Planta, 182, 89-96.
Anonim., 2010. Toprak Mahsülleri Ofisi (TMO), Ankara.
Apel, K. ve Hirt, H., 2004. Reactive oxygen species: Metabolism, oxidative stress and signal transduction. Annu. Rev. Plant. Biol., 55, 373-399.
Asada, K., 1999. The water-water cycle in chloroplasts: Scavenging of active oxygens and dissipation of excess photons. Annu. Rev. Plant Physiol. Plant Mol. Biol., 50, 601–639.
Ashraf, M. ve Harris, P. J. C., 2004. Potential biochemical indicators of salinity tolerance in plants. Plant Sci., 166, 3–16.
Ashraf, M., Athar, H. R., Haris, R. J. C. ve Kwon, T. R., 2008. Some prospective strategeis for improving crop salt tolerance. Adv Agron, 97, 45-110.
Atalay, İ., 1994. Vegetation Geography of Turkey. Ege University Press, İzmir.
Azevedo Neto, A. D., Prisco, J. T., Eneas-Filho, J., Lacerda, C. V., Silva., J. C., Costa, P. H. A. ve Gomes-Filho, E., 2004. Effects of salt stress on plant growth, stomatal response and solute accumulation of different maize genotypes. Braz. J. Plant Physiol., 16(1), 31-38.
Azevedo Neto, A. D., Prisco, J. T., Eneas-Filho, J., Abreu, C. E. B. ve Gomes-Filho, E., 2006. Effect of salt stress on antioxidative enzymes and lipid peroxidation in leaves and roots of salt-tolerant and salt-sensitive maize genotypes. Enviromental and Experimental Botany, 56, 87-94.
Blum, A. ve Jordan W. R., 1985. Breeding crop varieties for stress environments. Critical Reviews in Plant Sciences, 2, 199-238.
Bradford, M. M., 1976. A rapid and sensitive method for the quantitation of microgram quantities of protein utilizing the principle of protein-dye binding. Anal. Biochem., 72, 248–254.
Chartzoulakis, K. ve Klapaki, G., 2000. Response of two greenhouse pepper hybrids to NaCl salinity during different growth stages. Sci Hortic, 86, 247-260.
Çakmak, İ. ve Marschner, H., 1992. Magnesium deficiency and high light intensity enhance activities of superoxide dismutase, ascorbate peroxidase and glutathione reductase in bean leaves. Plant Physiol., 98, 1222-1227.
Çelik, S., 2003. Centaurea L. Cinsi Psephelloidea Boiss. (Sosn.) seleksiyonuna ait türlerin ekolojik özellikleri. (Doktora tezi), Anadolu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
48
Çevik, B., 1986. Toprak Su Koruma Mühendisliği. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No: 108, Adana.
Çiçek, N. ve Çakirlar, H., 2002. The effect of salinity on some physiological parameters in two maize cultivars. Bulg. J. Plant Physiol., 28, 66–74.
Delauney, A. J. ve Verma, D. P. S., 1993. Proline biosynthesis and osmoregulation in plants. Plant Journal, 4, 215-223.
Demiral, T. ve Türkan, İ., 2005. Comparative lipid peroxidation, antioxidant defense systems and proline content in roots of two rice cultivars differing in salt tolerance. Environmental and Experimental Botany, 53, 247–257.
Demiral, T. ve Türkan, İ., 2006. Exogenous glycinebetaine affects growth and proline accumulation and retards senescence in two rice cultivars under NaCl stress. Environmental and Experimental Botany, 56, 72–79.
Duncan, B. D., 1955. Multiple Range and Multiple F tests. Biometrics, P. 1-42.
Facchini, P. J., Hagel, J. M., Liscombe, D. K., Loukanina, N., MacLeod, B. P., Samanani, N. ve Zulak, K. G., 2007. Opium poppy: blueprint for an alkaloid factory. Phytochem Rev., 6, 97–124.
Gossett, D. R., Millhollon, E. P. ve Lucas, M. C., 1994. Antioxidant response to NaCl stress in salt-tolerant and salt-sensitive cultivars of cotton. Crop Science, 34, 706-714.
Gossett, D. R., Banks, S. W., Millhollon, E. P. ve Lucas, M. C., 1996. Antioxidant response to NaCl stress in a control and NaCl tolerant cotton cell line grown in the presence of paraquat, buthionine, sulfoximine, and exogenous glutathione. Plant Physiol., 112(2), 803-809.
Gökoğlu, B., 2005. Organik materyal kullanımının alkali bir toprağın bazı ıslah göstergeleri üzerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Toprak Anabilim Dalı, Ankara.
Gupta, N. K., Meena, S. K., Gupta, S. ve Khandelwal, S. K., 2002. Gas exchange, membrane permeability, and ion uptake in two species of Indian jujube differing in salt tolerance. Photosynthetica, 40(4), 535–539.
Güner, A., Özhatay, N., Ekim, T. ve Başer, K. H. C., 2000. Flora of Turkey and the East Aegean Islands (Supplement 2) Vol 11. Edinburgh Univ. Press, Edinburgh. Güneş, A., Alpaslan, M., Taban, S. ve Hatipoğlu, F., 1997. Değişik buğday çeşitlerinin
tuz stresine dayanıklıkları. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 21, 215- 219.
Hasegawa, P. M., Bressan, R. A., Zhu, J. K. ve Bohnert, H. J., 2000. Plant cellular and molecular responses to high salinity. Annu. Rev. Plant Physiol. Plant Mol. Biol., 51, 463–499.
Havir, E. A. ve Mchale, N. A., 1987. Biochemical and developmental characterization of multiple forms of catalase in tobacco leaves. Plant Physiol., 84, 450-455. Hellebust, J. A., 1976. Osmoregulation. Ann. Rev. Plant Physiol., 27, 485-505.
Ibrahim, A. H., 2004. Efficacy of exogenous glycine betaine application on sorghum plants grown under salinity stress. Acta Botanica Hung., 46(3-4), 307–318. İnal, A., Güneş, A. ve Aktaş. M., 1995. Effects of chloride and partial substitution of
reduced forms of nitrogen for nitrate in nutrient solution on the nitrate, total nitrogen and chloride contents of onion. Journal of Plant Nutrition, 18, 2219- 2227.
İnal, A., Güneş, A., Pilbeam, D. J., Kadıoğlu Y. K. ve Eraslan, F., 2009. Concentrations of essential and nonessential elements in shoots and storage roots of carrot grown in NaCl and Na
2SO4 salinity. X ray spectrometry, 38, 45-51.
Kapoor, L. D., 1997. Oppium Poppy: botany, chemistry and pharmacology. Food Products Press, New York.
Karabal, E., Yücel, M. ve Öktem, H. A., 2003. Antioxidant responses of tolerant and sensitive barley cultivars to boron toxicity. Plant Science, 164, 925-933.
Karanlık, S., 2001. Değişik buğday genotiplerinde tuz stresine dayanıklılık ve dayanıklılığın fizyolojik nedenlerinin araştırılması. (Doktora Tezi), Çukurova Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
Khan, M. H. ve Panda S. K., 2008. Alterations in root lipid peroxidation and antioxidative responses in two rice cultivars under NaCl-salinity stress. Acta physiologiae Plantarum, 30, 81-89.
Koyuncu, M., 2010. Papaver cinsi Oxytona seksiyonuna ait türlerde sıcaklık stresinin antioksidant enzimler üzerindeki etkisi. (Yüksek Lisans Tezi), Ege Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Biyoloji Anabilim Dalı, İzmir.
Kuşvuran, Ş., 2004. Kavunda (Cucumis melo L.) Tuz stresine toleransın belirlenmesinde antioksidant enzim aktivitesi ve lipid peroksidasyonundan
yararlanama olanakları. (Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Kuşvuran , Ş., Yaşar, F., Abak, K. ve Ellialtıoğlu, Ş., 2008. Tuz stresi altında yetiştirilen tuza tolerant ve duyarlı Cucumis sp.’nin bazı genotiplerinde lipid peroksidasyonu, klorofil ve iyon miktarlarında meydana gelen değişimler. Yüzüncü Yıl Üniversitesi. Ziraat Fakültesi. Tarım Bilimleri Dergisi (J. Agric. Sci.), 18(1), 13-20.
Lauchli, A., 1986. Responses and Adaptations of Crops to Salinity. Acta Hort., 190, 243-246.
Levitt, J., 1980. Responses of plants to environmental stresses. Vol.II, 2nded. Academic Press, 607, New York, USA.
Maathuis, F. J. M. ve Amtmann, A., 1999. K+ nutrition and Na+toxicity: The Basis Of cellular K+/Na+ratios. Ann. Botany, 10, 123-133.
Marschner, H., 1995. Mineral nutrition of higher plants. Academic Press, 657-680. Mengel, K. ve Kirkby, E. A., 2001. Principles of plant nutrition. 5th edn. Dordrecht:
Kluwer Academic Publishers, 848.
Mer, R. K., Prajith., P. K., Pandya, D. H. ve Pandey, A. N., 2000. Effect of Salt on germination of seeds and Growth of Young Plants of Hordeum vulgare, Tiriticum aestivum, Cicer arietinum and Brassica juncea. Journal of Agronomy and Crop. Sci., 185, 209-217.
Mercan, U., 2004. Toksikolojide serbest radikallerin önemi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi. Vet. Fak. Derg., 15(1-2), 91-96.
Mittler, R., 2002. Oxidative stress, antioxidants and stress tolerance. Trends in Plant Sci., 7(9), 405-410.
Munns, R. ve Termaat, A., 1986. Whole-plant responses to salinity. Aust. Journal of Plant Physiol., 13, 143-160.
Munns, R., 2002. Comparative physiology of salt and water stress. Plant, Cell Environment, 25, 239–250.
50
Nerson, H., ve Paris, H. S., 1984. Effects of salinity on germination, seedling growth and yield of melons irrigation. Science, 5(4), 265-273.
Özcan, M. M. ve Atalay, Ç., 2006. Determination of seed and oil properties of some poppy (Papaver somniferum L.) varieties. Grasas Y Aceites 57(2), 169-174. Öztürk, L., 2002. Normal şartlarda büyütülen ıspanak (S. Oleracea cv. Gladiator)
bitkisinde etafon ve poliamin uygulamalarının oksidatif enzimler üzerine in vivo ve in vitro etkilerinin incelenmesi. (Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum, s, 28-29.
Parida, A., Das, A. B. ve Das, P., 2002. NaCl stress causes changes in photosynthetic pigments, proteins and other metabolic components in the leaves of a true mangrove, Bruguiera parviflora, in hydroponic cultures. Journal of Plant Biol. 45(1), 28-36.
Parmaksız, İ. ve Özcan, S., 2011. Morphological, chemical and molecular analyses of Turkish Papaver accessions (Sect. Oxytona). Turk J. Bot., 35, 1-16.
Peter, K. V., 2001. Handbook of herbs and spices, vol. 1. Woodhead Publishing, Cambridge, UK.
Rains, D. W., 1972. Salt transport by plants in relation to salinity. Annu. Rev. Plant Physiol., 23, 367-388.
Rahnama, H., Ebrahimzadeh, H. ve Ghareyazie, B., 2003. Antioxidant enzymes responses to NaCl stress in calli of four potato cultivars. Pak. J. Bot., 35(4), 579- 586.
Sairam, R. K. ve Tyagi, A., 2004. Physiology and molecular biology of salinity stress tolerance in plants. Curr. Sci., 86, 407-421.
Sayed, O. H., 2003. Chlorophyll fluorescence as a tool in cereal crop research. Photosynthetica 41(3), 321–330.
Sekmen, A. H., Türkan, İ. ve Takio, S., 2007. Differential responses of antioxidative enzymes and lipid peroxidation to salt stress in salt-tolerant Plantago maritima and salt-sensitive Plantago media. Physiol. Plant., 131, 399-411.
Shabala, S., Demidchik, V., Shabala , L., Cuin, T. A., Smith S. J., Miller A. J., Davies J. M. ve Newman I. A., 2006. Extracellular Ca2+ ameliorates NaCl-induced K+ loss from Arabidopsis root and leaf cells by controlling plasma membrane K+- permeable channels. Plant Physiology, 141, 1653-1665.
Shalata, A. ve Tal, M., 1998. The effect of salt stress on lipid peroxidation and antioxidants in the leaf of the cultivated tomato and its wild salt-tolerant relative Lycopersicon pennellii. Physiol. Plant., 104, 169-174.
Shalata, A., Mittova, V., Volokita, M., Guy, M. ve Tal, M., 2001. Respone of the cultivated tomato and its wild salt-tolerant relative Lycopersicon pennellii to salt-dependent oxidative stres: The root antioxidative system. Physiol. Plant., 112(4), 487-494.
Sreenivasulu, N., Ramanjulu, S., Ramachandra-Kini, K., Prakash, H.S., Shekar-Shetty, H., Savithri, H. S. ve Sudhakar, C., 1999. Total peroxidase activity and peroxidase isoforms as modified by salt stress in two cultivars of fox-tail millet with differential salt tolerance. Plant Sci., 141, 1-9.
Sreenivasulu, N., Grimm, B., Wobus, U. ve Weschke, W., 2000. Differential response of antioxidant compounds to salinity stress in salt-tolerant and salt-sensitive seedlings of foxtail millet (Setaria italica). Physiol. Plant., 109, 435-442.
Taban, S., Güneş, A., Alpaslan, M. ve Özcan, H., 1999. Değişik mısır ( Zea mays L.cvs.) çeşitlerinin tuz stresine duyarlılıkları. Turkish Journal of Agriculture and Forestry. 23. Ek Sayı. 3, 625-633.
Tattini, M., Coradeschi, M. A., Ponzio, C. ve Traversi, L., 1994. Responses of olive plants to salt stress. Abstracts. XXIVthInt. Hort. Congress, 21-27 August 1994, Kyoto-Japan ISHS.
Turan, M. A., Türkmen, N. ve Taban, N., 2007. Effect of NaCl on stomatal resistance and proline, chlorophyll, Na, Cl and K concentrations of lentil plants. J. Agron., 6, 378–381.
TÜİK, 2004. Tarımsal Yapı ve Üretim. Ankara.
Unver, T., Parmaksiz, İ. ve Dündar. E., 2010. Identification of conserved micro-RNAs and their target transcripts in opium poppy. Plant Cell Rep., 29(7), 757-769. Uygan, D., Hakgören, F. ve Büyüktaş D., 2006. Eskişehir sulama şebekesinde drenaj
sularının kirlenme durumu ve sulamada kullanma olanaklarının belirlenmesi. Akdeniz Üniversitesi. Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(1), 47-58.
Viegas, R. A., Silveria, J. A. G., Lima Junior, A. R., Queiroz, J. E. ve Fausto, M. J. M., 2001. Effects of salinity on growth and inorganic solute accumulation of young cashew plants. Braz. J. Agric. Eng. Campina Grande 5, 216-222.
Yakıt, S., 2005. Tuz stresi altındaki mısır bitkisinde ( Zea mays L.) stres parametreleri üzerine Ca, K ve Mg’un etkileri. (Yüksek Lisans Tezi), Muğla Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Biyoloji Anabilim Dalı, Muğla.