Patellar tendon, kuadriseps femoris kası tendon liflerinin devamı olarak patella ile tuberositas tibia arasında uzanır ve bu kasın oluşturduğu kuvveti tibiaya ileterek dizin ekstansiyonunda rol alır (1-2). Literatürde patellar tendonun boyutlarını ultrasonografi ile veya MRG görüntüleri üzerinden, ayrıca intraoperatif olarak ya da kadavra çalışmalarında ölçen çeşitli yayınlar bulunmaktadır (9, 11, 26, 96, 97, 98, 99, 100, 101, 102, 103, 104, 105, 106, 107). Biz bu çalışmada normal bireylerde MRG ile patellar tendonun uzunluk, kalınlık ve genişliğini ölçerek yaş, cinsiyet, vücut ağırlığı ve sağ-sol diz değişkenlerinin bu ölçümler üzerindeki etkisini araştırdık.
Ultrasonografi non-invazif, ucuz ve kolay ulaşılabilen bir yöntem olması ve yüzeyel dokularda yüksek uzaysal çözünürlük sağlaması nedeniyle patellar tendonun değerlendirmesinde kullanılan bir yöntemdir (9, 32, 107). Ön çapraz bağ
rekonstrüksiyonu için otogreft olarak kullanılacak patellar tendonun preoperatif olarak değerlendirilmesinde ultrasonografinin kullanılabileceğini belirten yayınlar vardır (99). Ancak Roberts ve arkadaşlarının kadavralar üzerinde yaptıkları sonografik ve manuel ölçümlerin karşılaştırılmasında, patellar tendonun
ultrasonografi ile yapılan genişlik ve uzunluk ölçümlerinin manuel ölçümlerle uyum göstermediği sonucuna varılmıştır (96).
MRG yöntemi yüksek yumuşak doku kontrastı olanağı, multiplanar
görüntüleme imkanı sağlaması ve bilinen bir yan etkisinin olmaması nedeniyle diz ekleminin görüntülenmesinde son yıllarda giderek artan bir sıklıkla kullanılmaktadır.
Chang ve arkadaşlarının, ön çapraz bağ rekonstrüksiyonu için kemik-patellar tendon-kemik otogrefti ile opere edilen 55 dizin intraoperatif patellar tendon ölçümleri ile preoperatif MRG görüntüleri üzerinden yapılan ölçümlerini karşılaştırdığı
çalışmasında, MRG ölçümlerinin intraoperatif ölçümler ile yüksek oranda uyum gösterdiği saptanmıştır (97). Bu çalışmada sınıf içi güvenilirlik katsayısı (ICC)
0.91, proksimal, orta ve distal kesim kalınlıkları için ise sırasıyla 0.81, 0.85 ve 0.77 olarak bulunmuştur (97). Ayrıca Chang ve arkadaşları, MRG ile yapılan ölçümlerde gözlemcilerin farklı zamanlardaki kendi ölçümleri (intraobserver) ve farklı
gözlemcilerin ölçümleri (interobserver) arasındaki farklılıkların da istatistiksel olarak önemsiz düzeyde olduklarını belirtmiştir (97).
Jae Ho Yoo ve arkadaşları 172 diz MRG üzerinde yaptıkları çalışmada, ortalama patellar tendon uzunluğunu 40.2±4.2 mm olarak bulmuşlardır; ayrıca erkeklerde patellar tendonu kadınlara göre daha uzun olarak ölçmüşler ve bu farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğunu belirtmişlerdir (98). Benzer şekilde Tuncyurek ve arkadaşlarının ön diz ağrısı olan bireylerde yaptıkları çalışmada, erkeklerde patellar tendon uzunluğu kadınlardan daha yüksek bulunmuş ve farkın istatistiksel olarak önemli olduğu bildirilmiştir (103). Chang ve arkadaşlarının yaptıkları ölçümlerde ortalama patellar tendon uzunluğu 40.2±4.7 mm olarak bulunmuştur (97). Bizim çalışmamızda ise ortalama patellar tendon uzunluğu 42.09±4.88 mm olarak ölçülmüştür. Bizim çalışmamıza benzer şekilde Chang ve arkadaşlarının yaptıkları çalışmada da, erkeklerde ortalama patellar tendon uzunluğu kadınlara göre daha uzun olarak saptanmıştır; ancak bu fark istatistiksel olarak anlamlı değildir (97).
Çalışmamızda erkeklerin patellar tendon proksimal kalınlık, orta kalınlık, distal kalınlık, proksimal genişlik, orta genişlik ve distal genişlik ortalamaları,
kadınların bu parametre ortalamalarından istatistiksel olarak anlamlı derecede yüksek bulunmuştur. Chang ve arkadaşlarının yaptıkları çalışmada da bu sonuçların aynısı elde edilmiştir (97). Yoo ve arkadaşlarının çalışmasında patellar tendonun proksimal ve distal genişlik ile distal kalınlık ortalamaları erkeklerde istatistiksel olarak kayda değer derecede daha yüksek olarak bulunmuş, proksimal kalınlık ortalamalarının ise kadınlar ve erkekler arasında anlamlı farklılık oluşturmadığı bildirilmiştir (98).
Bjordal ve arkadaşları, Schweitzer ve arkadaşları ile Nyland ve arkadaşları yaptıkları çalışmalarda erkeklerde patellar tendon kalınlığını kadınlardan istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha yüksek olarak bulmuşlardır (100, 102, 107).
Çalışmamızda ayrıca hastalar 18-29 yaş, 30-39 yaş, 40-49 yaş, 50-59 yaş ve 60 yaş ve üzerindekiler şeklinde gruplara ayrılmış ve her bir gruptaki kadınlar ile
erkeklerin patellar tendon boyutları arasında farklılık olup olmadığı incelenmiştir.
18-29 yaş grubundaki erkeklerin patellar tendon proksimal genişliği, patellar tendon orta genişliği ve patellar tendon distal genişliği ortalamalarının, kadınların
ortalamalarından istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek olduğu bulunmuştur.
30-39 yaş grubundaki erkeklerin patellar tendon distal genişliği ortalamasının, kadınların ortalamasından istatistiksel olarak önemli düzeyde yüksek olduğu saptanmıştır. 40-49 yaş grubundaki erkeklerin patellar tendon proksimal kalınlığı, patellar tendon orta kalınlığı, patellar tendon distal kalınlığı, patellar tendon proksimal genişliği ve patellar tendon orta genişliği ortalamalarının, kadınların ortalamalarından istatistiksel olarak kayda değer derecede yüksek olduğu
bulunmuştur. 50-59 yaş grubundaki erkeklerin patellar tendon proksimal kalınlığı, patellar tendon orta kalınlığı, patellar tendon distal kalınlığı, patellar tendon proksimal genişliği, patellar tendon orta genişliği ve patellar tendon distal genişliği ortalamalarının, kadınların ortalamalarından istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek olduğu görülmüştür. 60 yaş ve üzeri erkeklerin patellar tendon distal kalınlığı ortalamasının, kadınların ortalamasından istatistiksel olarak önemli düzeyde yüksek olduğu saptanmıştır. İngilizce literatürde yaptığımız araştırmada kadın ve erkekleri yaş gruplarına ayırarak patellar tendon boyutları açısından karşılaştıran yayın bulunamamıştır.
Ön çapraz bağ yırtığı rekonstrüksiyonu operasyonlarında başarılı klinik sonuçların alınabilmesi için 9-10 mm genişliğinde bir kemik-patellar tendon-kemik otogrefti kullanılmalıdır. Patellar tendonu çok dar (<27 mm) veya çok uzun (>50 mm) olan bireylerde patellar tendondan greft alınması sonrası tendonun kalan kesiminde rüptür görülebilir. Ayrıca patellar tendon genişliği çok az olan olgularda operasyon sonrasında, kuadriseps kasının kuvvetinin geri kazanılması tam
olmamaktadır (20, 21, 22). Çalışmamızda 4’ü erkek ve 1’i kadın olmak üzere 5 dizde (%4.3) patellar tendonun uzunluğu 50 mm’nin üzerinde ölçülmüştür. 2’si erkek ve 15’i kadın, toplam 17 dizde (%15.4) patellar tendonun genişliği proksimal kesiminde 27 mm’nin altında ölçülmüştür. Ayrıca çalışmamızda 3’ü erkek ve 22’si kadın olmak üzere 25 dizde (%22.7) patellar tendonun genişliği orta kesiminde 27 mm’nin altında bulunmuştur. Çalışmamızda patellar tendonun genişliği distal bölümünde 6’sı erkek,
Chang ve arkadaşlarının çalışmasında ise katılımcıların %4.1’inde patellar tendonun uzunluğu 50 mm’nin üzerinde ve %15.6’sında tendonun orta kesimindeki genişliği 27 mm’nin altında ölçülmüştür (97). Ön çapraz bağ yırtığı rekonstrüksiyonu
operasyonlarının planlamasında MRG ile patellar tendon uzunluğu ve genişliğinin ölçülerek patellar tendonun otogreft olarak uygunluğunun değerlendirilmesi, operasyonda başarılı klinik sonuçların alınmasını artırabilir (97).
Araştırmamızda patellar tendonun ortalama genişliği tendonun proksimal kesiminde 31.09±3.57 mm olarak ölçülürken, orta kesiminde 29.99±3.58 mm ve distal kesiminde 28.30±3.37 mm olarak bulunmuştur. Literatürde önceki
çalışmalarda da patellar tendonun distal kesimindeki genişliğinin proksimal kesiminden daha dar olduğu belirtilmiştir (26, 97, 98, 108). Patellar tendon lifleri patella apeksinden tibial tüberküle doğru gittikçe birbirlerine yaklaşmaktadır (26).
Ön çapraz bağ rekonstrüksiyonu için patellar tendon grefti hazırlanırken tendonun 1/3 orta kesimi tendon liflerinin yönelimine uygun şekilde diseke edilir (98). Sonuç olarak proksimalde daha geniş, distalde daha dar, trapezoid şekilli bir otogreft elde edilir (98).
Çalışmamızda ölçümlerin sağ veya sol dizden yapılmasının, patellar tendonun sadece proksimal genişlik değerlerinde istatistiksel olarak anlamlı farklılık
oluşturduğu görülmüştür; diğer ölçümlerde ise sağ ve sol diz arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmamıştır. Bjordal ve arkadaşlarının yaptıkları ultrasonografi çalışmasında sağ ve sol dizden ölçülen patellar tendon kalınlıkları arasında önemli farklılık bulunmadığı görülmüştür (107). Fredberg ve arkadaşları da patellar tendon kalınlığının sağ ve sol dizler arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermediğini bildirmişlerdir (101).
Çalışmamızda hasta yaşının patellar tendon boyutları üzerindeki etkisi iki farklı yöntem ile değerlendirilmiştir. İlk olarak hastalar 18-29 yaş, 30-39 yaş, 40-49 yaş, 50-59 yaş ve 60 yaş ve üzerindekiler olarak gruplara ayırılmış ve gruplar
arasında patellar tendon boyutları açısından farklılık olup olmadığı araştırılmıştır. Bu yöntem hasta yaşının patellar tendon boyutları üzerinde kayda değer bir farklılık oluşturmadığını göstermiştir. İngilizce literatürde hastaları yaşlarına göre gruplara
ayırarak patellar tendon boyutlarının gruplar arasında farklılıklarını araştıran başka bir yayın bulunamamıştır.
Diğer yöntemde ise hasta yaşları gruplara ayırılmadan, sürekli değişken olarak alınarak hasta yaşının tendon boyutlarına etkisi incelenmiştir ve yine hasta yaşı ile patellar tendon boyutları arasında ilişki bulunmamıştır. Chang ve
arkadaşlarının çalışmasında hasta yaşının sürekli değişken olarak alınarak yaptıkları analizde de hasta yaşının hiçbir patellar tendon boyutu üzerine etkisi olmadığı saptanmıştır (97). Schweitzer ve arkadaşları ise ortalama patellar tendon kalınlığı ile hasta yaşı arasında zayıf bir pozitif ilişki bulmuşlardır (100).
Çalışmamızda hastaların vücut ağırlıkları gruplara ayırılmadan, sürekli değişken şeklinde alınarak yapılan değerlendirmede, vücut ağırlığının patellar
tendonun kalınlık ve genişlik ölçümleri ile pozitif korelasyon gösterdiği görülmüştür.
Chang ve arkadaşları patellar tendonun proksimal, orta ve distal kesimlerinden yapılan genişlik ve kalınlık ölçümlerinin vücut ağırlığı ile ilişkili olduğunu
bulmuşlardır (97). 173 hastada patellar tendonun sadece ortalama kalınlığını ölçen Schweitzer ve arkadaşlarının çalışmasında, ortalama patellar tendon kalınlığı ile vücut ağırlığı arasında pozitif ilişki tespit edilmiştir (100). Yoo ve arkadaşları ise 172 dizde patellar tendonun sadece uzunluğunu ölçmüşler ve vücut ağırlığının patellar tendon uzunluğu üzerinde anlamlı bir farklılık oluşturmadığını belirtmişlerdir (98).
Çalışmamızda ayrıca vücut ağırlığının patellar tendon boyutları üzerindeki etkisi kadınlar ve erkeklerde ayrı ayrı araştırılmıştır. Kadınlar ve erkekler, 2010 yılında yapılan TURDEP-II çalışmasında bulunan ortalama vücut ağırlığının altında ve üzerinde vücut ağırlığına sahip olanlar şeklinde kendi içinde iki gruba ayrılmış ve bu gruplar arasında patellar tendon boyutları açısından farklılık olup olmadığı incelenmiştir (95). Vücut ağırlığı 72 kg’ın üzerinde olan kadınların patellar tendon proksimal kalınlık ve orta kalınlık ortalamaları, 72 kg ve daha düşük vücut ağırlığına sahip olan kadınların ortalamalarından istatistiksel olarak kayda değer derecede yüksek bulunmuştur. Diğer ölçümlerde iki grup arasında anlamlı farklılık
saptanmamıştır. Vücut ağırlığı 80 kg ve altında olan erkekler ile 80 kg’ın üzerinde olan erkekler arasında hiçbir patellar tendon ölçümünde anlamlı farklılık yoktur.
İngilizce literatürde yaptığımız araştırmada benzer bir karşılaştırma yapan yazı bulunamamıştır.
Chang ve arkadaşlarının çalışmasında patellar tendonun genişliği ile hastanın boyu arasında kuvvetli bir ilişki olduğu ve hastanın boyunun bilinmesi ile patellar tendonun genişliğinin öngörülebileceği belirtilmiştir (97). Kliniğimizde MRG tetkiki yapılan hastaların boylarının kayıtları tutulmamaktadır. Bu nedenle hastaların
boyunun ve vücut kitle indeksinin patellar tendon boyutları ile ilişkisi araştırılamamıştır.
Patellar tendonda inflamasyona yol açan durumlar sıklıkla patellar tendon kalınlığında artışa neden olmaktadır. Patellar tendinit, patellar tendonda inflamasyon, mukoid dejenerasyon ve fibrinoid nekroz ile seyreden bir hastalıktır. Sıklıkla patellar tendonun proksimal kesimini etkilemekle birlikte, patellar tendonun distal kesiminde ya da diffüz olarak tüm tendonda da görülebilir (35, 44) . Tendonun tutulan
kesiminde tendon kalınlığında artış izlenir (6, 46, 104). El-Khoury ve arkadaşlarının patellar tendinit hastası olan 11 kişinin diz MRG görüntüleri üzerinden yaptıkları ölçümlerde, patellar tendinit olgularında tendonun proksimal kesiminde ortalama kalınlık 10,9 mm olarak ölçülmüştür. Ayrıca patellar tendinit hastalarının hiçbirinde tendonun proksimal kesiminin kalınlığının 7 mm’nin altında olmadığını ve kontrol grubunda ise hiçbir dizde proksimal patellar tendon kalınlığını 7 mm’nin üzerinde ölçmediklerini belirtmişlerdir (11). Bizim çalışmamızda da benzer şekilde, hiçbir dizde patellar tendonun kalınlığı, ölçüm yapılan proksimal, orta ya da distal kesimlerde 7 mm’nin üzerinde bulunmamıştır.
Sonuç olarak ön çapraz bağ rüptürü rekonstrüksiyonu için otogreft olarak kullanılacak patellar tendonun uygunluğunun değerlendirilebilmesi için, ayrıca patellar tendinit, Osgood-Schlatter hastalığı ve Sinding-Larsen-Johansson sendromunda tanıya yardımcı olması açısından patellar tendon boyutlarının ölçülmesi gerekebilir. Bu durumlarda MRG görüntüleri üzerinden ölçüm yapmak gerçeğe yakın ve güvenilir sonuçlar veren, non-invazif bir yöntem olarak
kullanılabilir. Patolojik ölçümlerin değerlendirilebilmesi için tendonun normal
boyutları bilinmelidir. Ayrıca tendon boyutlarını etkileyebileceğinden hastanın cinsiyeti ve vücut ağırlığı da değerlendirmede göz önünde bulundurulmalıdır.
REFERANSLAR
1. DeFrate LE, Nha KW, Papannagari R, Moses JM, Gill TJ, Li G. The biomechanical function of the patellar tendon during in-vivo weight-bearing flexion. J Biomech 2007; 40:1716–1722.
2. Hansen P, Bojsen-Moller J, Aagaard P, Kjaer M, Magnusson SP. Mechanical properties of the human patellar tendon, in vivo. Clin Biomech 2006; 21:54–58.
3. Gray H. Gray’s anatomy: descriptive and applied. 33rd ed. London:
Longmans, 1962; 331-340.
4. Finni T, Komi PV, Lepola V. In vivo human triceps surae and quadriceps femoris muscle function in a squat jump and counter movement jump. Eur J Appl Physiol 2000; 83:416–426.
5. Lian O, Engebretsen L, Ovrebo RV, Bahr R. Characteristics of the leg
extensors in male volleyball players with jumper’s knee. Am J Sports Med 1996;
24:380–385.
6. Khan KM, Bonar F, Desmond PM, et al. Patellar tendinosis (jumper’s knee):
findings at histopathologic examination, US, and MR imaging. Radiology 1996;
200:821–827.
7. Visnes H, Hoksrud A, Cook J, Bahr R. No effect of eccentric training on jumper’s knee in volleyball players during the competitive season. Clin J Sport Med 2005; 15:227–234.
8. Young MA, Cook JL, Purdam CR, et al. Eccentric decline squat protocol offers superior results at 12 months compared with traditional eccentric protocol for patellar tendinopathy in volleyball players. Br J Sports Med 2005; 39:102–
105.
9. Peace KA, Lee JC, Healy J. Imaging the infrapatellar tendon in the elite athlete. Clin Radiol 2006; 61:570–578.
10. Gemignani M, Busoni F, Tonerini M, Scaglione M. The patellar tendinopathy in athletes: a sonographic grading correlated to prognosis and therapy. Emerg Radiol 2008; 15:399–404.
11. El-Khoury GY, Wira RL, Berbaum KS, Pope TL, Monu JUV. MR imaging of patellar tendinosis. Radiology 1992; 184:849–854.
12. Johnson D, Wakeley C, Watt I. Magnetic resonance imaging of patellar tendinosis. J Bone Joint Surg Br 1996; 78:452–457.
13. Allen GM, Tauro PG, Ostlere SJ. Proximal patellar tendinosis and abnormalities of patellar tracking. Skeletal Radiol 1999; 28:220–223.
14. Pfirrmann CW, Jost B, Pirkl C, Aitzetmüller G, Lajtai G. Quadriceps tendinosis and patellar tendinosis in professional beach volleyball players:
sonographic findings in correlation with clinical symptoms. Eur Radiol 2008;
18:1703–1709.
15. Demirag B, Ozturk C, Yazici Z, Sarisozen B. The pathophysiology of Osgood–Schlatter disease: a magnetic resonance investigation. J Pediatr Orthop B 2004; 13:379–382.
16. Draghi F, Danesino GM, Coscia D, Precerutti M, Pagani C. Overload syndromes of the knee in adolescents: sonographic findings. Journal of Ultrasound 2008; 4:151-15.
17. Hertel P, Behrend H, Cierpinski T, Musahl V, Widjaja G. ACL
reconstruction using bone-patellar tendon-bone press-fit fixation: 10-year clinical results. Knee Surg Sports Traumatol Arthrosc 2005; 13:248–255.
18. Clancy WG, Nelson DA, Reider B, Narechansa RG. Anterior cruciate ligament reconstruction using one–third of the patellar ligament, augmented by extra–articular tendon transfers. J Bone Joint Surg 1982; 64:352–359.
19. Aglietti P, Buzzi R, Giron F, Simeone AJV, Zaccherotti G. Arthroscopic assisted anterior cruciate ligament reconstruction with the central third patellar tendon: a 5–8–year follow–up. Knee Surg Sports Traumatol Arthrosc 1997;
5:138–144.
20. Cooper DE. Biomechanical properties of the central third patellar tendon graft: effect of rotation. Knee Surg Sports Traumatol Arthrosc 1998; 6:16–19.
21. Bonamo JJ, Krinick RM, Sporn AA. Rupture of the patellar ligament after use of its central third for anterior cruciate reconstruction: a report of 2 cases. J Bone Joint Surg Am 1984; 66:1294–1297.
22. Shelbourne KD, Johnson BC. Effects of patellar tendon width and preoperative quadriceps strength on strength return after anterior cruciate
ligament reconstruction with ipsilateral bone–patellar tendon–bone autograft. Am J Sports Med 2004; 32:1474–1478.
23. Williams WR. The anatomy of the quadriceps extensor cruris. J Anat Physiol 1879; 13:204–218.
24. Dwek JR, Chung CB. The patellar extensor apparatus of the knee. Pediatr Radiol 2008; 38:925–935.
25. Reider B, Marshall JL, Koslin B, et al. The anterior aspect of the knee joint. J Bone Joint Surg Am 1981; 63:351–356.
26. Basso O, Johnson DP, Amis AA. The anatomy of the patellar tendon. Knee Surg Sports Traumatol Arthrosc 2001; 9:2–5.
27. McCarty LP, Bach BR. Anatomy, biology and biomechanics of patellar tendon autograft anterior cruciate ligament reconstruction. Tech Orthop 2005;
20:342-352.
28. Yahia LH, Drouin G. Collagen structure in human anterior cruciate ligament and patellar tendon. J Mater Sci Mater Med. 1988; 23:3750–3755
29. Pope TL, Bloem HL, Boltron J, et al. Imaging of the Musculoskeletal System.
Philadelphia: Saunders Elsevier, 2008; 628.
30. Clarke HD, Scot WN, Insall JN, et al. Anatomy. In: Insall JN, Scot WN.
Surgery of the Knee. 4rd ed. Philadelphia: Churchill Livingstone, 2006; 37-46.
31. Ege R. Diz Anatomisi, In: Ege R. Diz Sorunları. Ankara: Bizim Büro Basımevi, 1998; 27–53.
32. Fornage BD, Rifkin MD, Touche DH, Segal PM. Sonography of the patellar tendon: preliminary observations. AJR Am J Roentgenol 1984; 143:179–182.
33. Bükte Y. Diz patolojilerinin değerlendirilmesinde manyetik rezonans görüntüleme yöntemi. Uzmanlık Tezi. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyodiagnostik Anabilim Dalı, 1997; 50-54.
34. Hyman GS, Malanga GA. Jumper’s knee. Available at:
http://emedicine.medscape.com/article/89569-overview. Accessed February 7, 2011.
35. Duri ZA, Aichroth PM. Patellar tendonitis: clinical and literature review.
Knee Surg Sports Traumatol Arthrosc 1995; 3:95–100.
36. Cook JL, Kiss ZS, Khan KM, Purdam CR, Webster KE. Anthropometry, physical performance, and ultrasound patellar tendon abnormality in elite junior basketball players: a cross–sectional study. Br J Sports Med 2004; 38:206–209.
37. Almekinders LC, Vellema JH, Weinhold PS. Strain patterns in the patellar tendon and the implications for patellar tendinopathy. Knee Surg Sports Traumatol Arthros 2002; 10:2-5.
38. Basso O, Amis AA, Race A, Johnson DP. Patellar tendon fiber strains: their differential responses to quadriceps tension. Clin Orthop Relat Res 2002;
400:246–253.
39. Lian OB, Engebretsen L, Bahr R. Prevalance of jumper’s knee among elite athletes from different sports. Am J Sports Med 2005; 33:561–567.
40. Khan KM, Cook JL. Patellar tendinopathy: where does the pain come from?
In: Vicente SA, ed. Anterior knee pain and patellar instability. Valencia: Springer Verlag, 2006; 257-268.
41. Schmid MR, Hodler J, Cathrein P, Duewell S, Jacob HA, Romero J. Is
impingement the cause of jumper’s knee? dynamic and static magnetic resonance imaging of patellar tendonitis in an open–configuration system. Am J Sports Med 2002; 30:388–395.
42. Khan KM, Cook JL, Maffulli N, Kannus P. Where is the pain coming from in tendinopaty? it may be biochemical, not only structural, in origin. Br J Sports Med 2000; 34:81–83.
43. Hyman GS. Jumper's knee in volleyball athletes: advancements in diagnosis and treatment. Curr Sports Med Rep 2008; 7:296-302.
44. Martens M, Wouters P, Burssens A, Mulier JC. Patellar tendinitis: pathology and results of treatment. Acta Orthop Scand 1982; 53:445–450.
45. Orava S, Osterback L, Hurme M. Surgical treatment of patellar tendon pain in athletes. Br J Sports Med 1986; 20:167–169.
46. Cook JL, Khan KM, Kiss ZS, Purdam CR, Griffiths L. Reproducibility and clinical utility of tendon palpation to detect patellar tendinopaty in young basketball players. Brit J Sports Med 2001; 35:65-69.
47. Pope T, Bloem H, Beltran J, et al. Imaging of the Musculoskeletal System.
1st ed. Philadelphia: Saunders, 2008; 933-949.
48. Shalaby M, Almekinders LC. Patellar tendinitis: the significance of magnetic resonance imaging findings. Amer J Sports Med 1999; 27:345–349.
49. Khan KM, Cook JL, Young MA. Patellar tendinopathy: the science behind treatment. In: Vicente SA, ed. Anterior knee pain and patellar instability.
Valencia: Springer Verlag, 2006; 269-281.
50. Bahr R, Fossan B, Løken S, Engebretsen L. Surgical treatment compared with eccentric training for patellar tendinopathy (Jumper's Knee): a randomized, controlled trial. J Bone Joint Surg Am 2006; 88:1689–1698.
51. Turek SL. Ortopedi ilkeleri ve uygulamaları. Cilt 2. Ankara; Yargıçoğlu Matbaası, 1980; 1254-1262.
52. Gholve PA, Scher DM, Khakharia S, Widmann RF, Green DW. Osgood
53. Peirce N. Patellofemoral disorders; chondromalacia dysfunction, maltracking and plica syndrome. In: Hutson M, Ellis R, eds. Textbook of musculoskeletal medicine. New York: Oxford University Press Inc, 2006; 297-308.
54. Woolfrey BF, Chandler EF. Manifestations os Osgood-Schlatter disease in late teenage and early adulthood. J Bone Joint Surg 1960; 42:327.
55. Blankstein A, Cohen I, Heim M, et al. Ultrasonography as a diagnostic modality in Osgood–Schlatter disease: a clinical study and review of the literature. Arch Orthop Trauma Surg 2001; 121:536–539.
56. Lynch MC, Walsh HP. Tibia recurvatum as a complication of osgood–
56. Lynch MC, Walsh HP. Tibia recurvatum as a complication of osgood–