5.1. Ana ve Eser Element Jeokimyası Karakteristikleri
Salihli ve Turgutlu granodiyoritlerinin petrolojik-petrojenetik özelliklerinin belirlenmesi amacıyla araziden alınan tümkayaç örneklerinin ana, eser element jeokimyasal analizleri yapılmıştır. Salihli ve Turgutlu granodiyoritlerine ait kayaç örneklerinin jeokimyasal davranışları (Çizelge 5.1), Batı Anadolu’ da yüzlek veren diğer genişleme ile eş yaşlı (syn-extensional) granitler ile benzerlik ve farklılıklarının ortaya konulması amacı ile tek bir diyagram üzerinde incelenmiştir (Şekil 5.1).
Na2O+K2O-SiO2 isimlendirme diyagramına göre Menderes Masifi
içerisinde yüzlek veren genişleme ile eş yaşlı granitoyitlerin büyük bir çoğunluğu granit-granodiyoritik bileşim gösterirken daha az miktarlarda ise diyoritik, monzodiyoritik bileşim sergilemektedir. Çalışmanın asıl konusunu oluşturan Salihli ve Turgutlu granodiyoritleri ise genellikle granodiyoritik bileşim göstermektedir (Bkz. Şekil 5.1).
Irvine ve Baragar (1971), AFM üçgen diyagramında subalkalin bölgeye düşen tüm örneklerin kalk-alkali özellik sergilediği görülmektedir (Şekil 5.2).
Şekil 5.1. Menderes Masifi içerisindeki genişleme ile ilişkili
Çizelge 5. 1. Salihli ve Turgutlu granodiyoritine ait kayaç örneklerinin tümkayaç ana, eser ve nadir toprak element jeokimyasal analiz sonuçları ELEMENTLER SF1 SF2 SF3 SF4.1 SF4 SF10 SF12 SF13 SF13M SF14 SF14 SF16M SF16M1 SF16M2 SF17 SF18 SF19 SF20 SF21 SF22 SF23 SF24 SF24 TF28 TF30 TF31 TF32 SiO2 66.76 66.04 69.46 68.64 64.41 64.26 66.73 66.11 49.06 64.99 64.37 64.14 60.62 60.2 64.83 66.2 64.1 68.04 64.09 64.72 67.84 64.89 64.83 68.41 70.33 69.97 69.48 TiO2 0.44 0.6 0.44 0.4 0.46 0.43 0.44 0.71 0.72 0.71 0.73 0.66 0.83 0.74 0.68 0.64 0.67 0.43 0.68 0.7 0.46 0.64 0.72 0.36 0.3 0.29 0.32 Al2O3 14.63 16.19 14.28 14.8 16.41 16.14 16 16.31 14.47 16.17 16.46 14.74 16.9 16.93 16.26 16.22 16.22 14.74 14.44 16.32 16.03 16.28 16.88 16.41 14.41 14.38 14.68 Fe2O3 3.28 3.61 2.9 3.08 3.4 3.44 3.44 4.1 8.01 4.21 4.37 3.92 4.71 4.73 4.11 3.9 4.13 3.31 4.12 4.16 3.2 4.01 3.64 2.94 2.49 2.41 2.73 MgO 1.14 1.47 1.02 1 1.48 1.63 1.28 1.48 3.83 1.98 2.02 1.82 3.42 3.42 1.96 1.76 1.93 1.28 1.92 1.88 1.24 1.89 1.48 0.92 0.72 0.71 0.83 MnO 0.04 0.06 0.06 0.06 0.06 0.07 0.06 0.07 0.23 0.08 0.08 0.08 0.12 0.13 0.07 0.08 0.08 0.06 0.07 0.07 0.06 0.08 0.07 0.07 0.06 0.06 0.07 CaO 3.78 4.26 3.28 3.27 4.14 4.13 3.74 3.83 6.4 4.43 4.62 4.39 4.79 6.06 4.04 4.31 4.72 3.42 4.39 4.62 3.79 4.37 4.2 2.92 2.38 2.28 2.43 Na2O 3.02 3.29 2.99 3.16 3.27 3.2 2.98 2.81 2.73 2.97 3.09 2.99 3.03 3.37 2.76 3.14 3.04 3.34 3.13 3.04 3.17 3.07 3.23 3.72 3.48 3.43 3.29 K2O 2.94 2.78 3.63 3.49 2.87 2.14 2.41 2.67 1.42 2.77 2.9 2.92 2.04 1.63 2.67 2.73 2.76 3.07 2.72 2.79 3.21 2.72 2.84 3.44 3.71 4.04 4.02 P2O4 0.14 0.14 0.11 0.13 0.14 0.13 0.14 0.14 0.11 0.14 0.14 0.13 0.14 0.11 0.13 0.14 0.13 0.13 0.14 0.14 0.14 0.12 0.13 0.17 0.11 0.13 0.16 LOI 2.4 1.3 0.6 0.7 1.9 3 2.2 1.4 1.4 1.2 0.9 2 1.1 1.4 2.3 0.6 1 0.7 2 1.3 0.4 0.7 0.7 0.2 0.6 1 0.8 TOTAL 99.76 99.76 99.78 99.78 99.76 99.78 99.77 99.77 99.74 99.79 99.74 99.78 99.74 99.78 99.78 99.78 99.78 99.76 99.8 99.79 99.77 99.77 99.77 99.78 99.8 99.74 99.81 ASI 1 1 1 1.06 1 1.1 1.1 1.1 0.87 1 1 0.98 0.94 0.92 1.1 1.02 0.98 1.03 0.97 0.99 1.03 1.02 1.04 1.10 1.10 1.10 1.10 Sc 8 10 8 8 10 10 8 13 43 14 14 13 20 21 13 12 14 9 13 13 9 13 12 6 4 4 6 Cu 2 4 4 3 4 2 3 7 39 2 2 3 13 40 3 2 4 4 4 3 3 4 4 2 1 6 2 Pb 16 18 14 14 18 12 10 12 7 18 14 18 11 12 18 13 19 16 18 18 16 16 14 3 4 6 4 Zn 44 47 47 60 46 49 41 63 60 47 46 41 44 44 42 46 47 44 49 46 41 47 47 49 44 41 48 Ni 4 3 3 3 4 4 4 4 14 4 6 4 4 4 4 4 4 4 6 4 3 6 4 2 2 2 2 Ba 644 499 664 678 484 449 426 494 214 443 447 448 343 274 436 430 434 448 367 471 634 444 498 471 422 681 486 Co 48 48 47 44 44 48 41 42 43 43 86 46 80 67 38 42 31 49 37 31 46 42 41 43 43 82 40 Cs 8 3 10 8 6 4 4 4 6 9 9 8 19 4 7 9 10 4 9 12 7 8 8 13 9 13 10 Ga 19 18 17 17 17 18 18 18 19 18 19 18 18 18 19 17 18 18 17 18 17 18 19 19 16 16 17 Hf 7 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 4 4 4 6 4 6 6 4 4 6 6 6 4 4 4 4 Nb 14 14 14 14 12 13 14 14 16 13 13 13 13 12 14 13 12 13 12 13 14 13 17 12 11 11 11 Rb 114 86 123 130 103 60 86 81 47 107 107 108 100 76 108 100 104 91 110 109 103 104 102 142 134 144 140 Sr 372 384 314 307 374 370 389 330 296 339 338 319 332 312 317 319 342 346 329 329 371 348 362 304 262 273 264 Ta 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 1 2 1 1 Th 14 16 14 14 14 17 17 16 2 9 37 11 6 6 20 14 18 14 10 13 13 14 16 13 11 13 13 U 3 7 4 2 4 3 3 4 4 3 4 3 3 3 3 3 4 4 4 3 4 3 4 4 4 3 3 V 36 39 30 27 41 40 33 49 108 60 60 44 93 99 46 40 47 31 46 40 30 47 42 24 19 19 21 W 344 342 301 312 403 309 341 347 332 289 307 366 408 262 296 363 230 434 269 226 307 364 298 444 482 734 339 Zr 218 189 183 194 191 181 211 212 184 212 196 188 167 147 194 177 187 181 188 181 196 186 211 144 127 121 131 Y 13 19 20 18 14 20 19 23 89 16 23 20 28 22 22 16 19 17 19 19 19 21 31 16 14 14 14 La 40.90 37.60 37.00 40.30 34.40 36.60 43.20 39.40 4.70 20.40 98.00 24.10 17.90 14.10 42.70 33.80 47.90 34.60 22.90 31.60 33.60 30.70 36.10 26.80 23.80 24.90 24.30 Ce 84.10 80.20 80.00 84.90 76.10 77.80 91.40 87.00 19.60 46.30 204.00 43.30 40.10 36.90 112.40 72.40 101.20 74.40 41.70 70.40 72.60 68.90 81.10 46.70 40.80 42.90 44.00 Pr 8.84 8.48 8.70 9.24 7.99 8.37 9.76 9.44 3.93 4.16 20.24 4.94 4.83 4.28 11.63 7.80 10.44 7.89 4.67 7.40 7.66 7.18 8.91 4.96 4.26 4.40 4.71 Nd 32.10 31.10 32.70 33.80 31.00 32.00 36.90 37.10 24.20 20.40 68.70 22.90 20.90 18.70 42.10 31.10 37.70 28.90 21.70 28.00 27.30 27.30 34.80 22.20 18.80 20.40 20.80 Sm 4.17 4.42 6.10 6.04 4.84 4.72 6.22 6.41 11.17 4.00 9.31 4.44 4.24 4.12 6.81 4.01 4.86 4.30 4.38 4.04 4.41 4.41 7.67 4.26 3.70 4.01 4.14 Eu 1.31 1.28 1.23 1.30 1.22 1.20 1.31 1.33 1.37 1.14 1.31 1.12 1.20 1.16 1.28 1.16 1.14 1.19 1.07 1.17 1.24 1.23 1.41 0.93 0.80 0.86 0.83 Gd 3.64 4.30 4.40 4.37 3.47 4.34 4.48 4.93 14.49 3.44 4.66 3.84 4.08 3.78 4.69 3.62 3.94 3.77 3.71 3.94 4.14 4.21 6.90 3.32 2.79 3.11 3.24 Tb 0.43 0.68 0.74 0.68 0.44 0.71 0.73 0.82 2.78 0.48 0.88 0.66 0.88 0.67 0.79 0.48 0.64 0.61 0.64 0.66 0.70 0.72 1.20 0.47 0.40 0.43 0.46 Dy 2.48 3.41 3.49 3.29 2.72 3.73 3.72 4.37 16.48 3.17 4.46 3.44 4.82 3.94 4.14 2.99 3.44 3.12 3.47 3.47 3.43 3.66 6.48 2.79 2.72 2.64 2.84 Ho 0.43 0.64 0.64 0.48 0.41 0.66 0.63 0.80 3.23 0.48 0.82 0.72 0.98 0.77 0.78 0.44 0.66 0.46 0.67 0.66 0.64 0.76 1.18 0.44 0.43 0.41 0.49 Er 1.11 1.77 1.83 1.44 1.40 1.90 1.74 2.22 9.03 1.76 2.13 1.92 2.82 2.23 2.14 1.60 1.86 1.66 1.82 1.87 1.83 2.13 3.20 1.63 1.40 1.41 1.44 Tm 0.16 0.28 0.24 0.22 0.22 0.29 0.26 0.34 1.30 0.24 0.33 0.32 0.44 0.34 0.33 0.24 0.28 0.24 0.29 0.29 0.29 0.32 0.46 0.23 0.22 0.22 0.24 Yb 1.13 1.94 1.74 1.41 1.41 1.84 1.66 2.22 8.11 1.61 2.17 2.03 2.92 2.28 2.14 1.60 1.87 1.41 2.01 1.83 1.74 2.06 2.82 1.66 1.48 1.47 1.44 Lu 0.17 0.28 0.27 0.22 0.24 0.27 0.23 0.32 1.13 0.26 0.32 0.31 0.44 0.36 0.32 0.24 0.29 0.24 0.30 0.27 0.27 0.30 0.38 0.24 0.24 0.22 0.23 Eu/Eu* 0.9 0.8 0.7 0.74 0.9 0.7 0.7 0.7 0.33 0.92 0.41 0.8 0.7 0.88 0.66 0.8 0.69 0.78 0.79 0.77 0.78 0.76 0.48 0.73 0.63 0.73 0.72
Le Maitre ve diğ. (1989), K2O-SiO2 diyagramlarında genişleme ile
ilişkili granitoyitlerin büyük çoğunluğunun yüksek K’ lu kalkalkalin bölgeye düştüğü görülmektedir (Şekil 5.3).
Şekil 5.2. Menderes Masifi içerisindeki genişleme ile ilişkili granitoyitlerin AFM üçgen diyagramındaki dağılımı (Irvine ve Baragar 1971)
Şekil 5.3. Menderes Masifi içerisindeki genişleme ile ilişkili
Salihli ve Turgutlu granodiyoritlerini oluşturan kayaç örneklerinin ise büyük bir kısmı yüksek K’ lu kalkalkali, daha az miktarda ise kalkalkali bileşim sergilediği görülmektedir.
Burada dikkat çeken en önemli özellik ise, Na2O+K2O-SiO2
isimlendirme diyagramında ve AFM diyagramında farklı alanlarda konumlanan Baklan granitinin yine farklı alanda yeraldığının görülmesidir. Baklan graniti yüksek K’ lu kalkalkali-kalkalkali arasında geçiş göstermektedir.
Shand indeksine göre (A/CNK=Al2O3/[CaO+K2O+Na2O] molar
birim) Menderes Masifi içerisinde yüzlek veren genişleme ile ilişkili
granitoyitler metalümino-peralümino (Clarke 1992) ve I-tipi özellik göstermektedir. Salihli ve Turgutlu granodiyoritlerini oluşturan kayaç örnekleri diğer tüm genişlemeli granitoyitlere benzerlik sunmaktadır (Şekil 5.4). Baklan granitinin ise, diğer granitoyitlerle uyumluluk göstermesine karşın yine diğer genişleme ile ilişkili granitoyitlerden ayrı alanda konumlanması ilgi çekicidir.
Ana element Harker değişim diyagramlarının tümünde (TiO2,
Al2O3, Fe2O3, CaO, Na2O, K2O, MgO, P2O4) Menderes Masifi içerisindeki
genişleme ile ilişkili granitoyitlerin birbirleri ile uyumlu davranışlar sergiledikleri görülmektedir.
Diğer tüm sınıflandırma ve ana element diyagramlarında olduğu gibi Harker değişim diyagramlarında da Baklan granitinin yine farklı alanda konumlandığı görülmektedir.
Ana element değişim diyagramlarında artan SiO2 içeriğine karşı,
Al2O3, Fe2O3, MgO, CaO, Na2O, TiO2, P2O4, Sr, Zr, Y, Nb içerikleri negatif
gidiş, K2O, Ba, Rb, Th ise pozitif gidiş sergilemektedir. Salihli ve
Turgutlu granodiyoritlerini oluşturan kayaç örneklerinde artan silis içeriğine paralel olarak artış gösteren K içeriği ile uyumlu olarak Rb içeriği de aynı artışı göstermektedir (Şekil 5.5). Bilindiği gibi, Rb elementi, başlıca K-feldispat ve biyotit minerallerinin bünyesinde yer almak üzere ana elementlerden K ile birlikte davranış göstermektedir (Mason ve Moore 1982, Wilson 1989, Rollinson 1993).
Ana elementlerden Ca ile birlikte benzer davranış sergileyen ve plajiyoklas minerallerinin yapısında bulunan Sr elementi de, CaO gibi negatif gidiş sergilemektedir. Büyük iyon çaplı elementlerden Ba elementinin de tıpkı K ve Sr gibi çoğunlukla feldispat ve biyotitlerin bünyesinde yer aldığı, diğer taraftan, yüksek sıcaklık feldispatlarında ise daha bol bulunduğu bilinmektedir (Kawachi ve Sato 1978, Wilson 1989).
İnceleme alanındaki intrüzif birimlerdeki Ba dalgalanmasının tıpkı Na dalgalanmasında olduğu gibi magma karışmasına bağlı olarak meydana gelen ve yüksek sıcaklık ve düşük sıcaklık feldispatlarının birlikteliğini sağlayan oluşum koşulları nedeniyle, tıpkı Na içeriğinde olduğu gibi, Ba içeriğinde de bileşimsel dalgalanmaların meydana geldiği düşünülmektedir. Eser elementlerden kalıcılığı yüksek element (HFSE) olarak tanımlanan Nb, Y, Th elementlerinin (Rollinson 1993)
silise göre değişimine bakıldığında diğer tüm jeokimyasal diyagramlarda olduğu gibi, Salihli ve Turgutlu granodiyoritlerine ait kayaç örneklerinin Baklan graniti hariç diğer genişlemeli granitler ile uyumluluk sergilediği görülmektedir.
Menderes Masifi’ ni oluşturan genişleme ile eş yaşlı granitoyitlere ait kayaç örneklerinin McDonough ve Sun’ a (1994) göre, tanımlanan ilksel mantoya (PM) değerlerine göre normalize edilerek elde edilen çoklu element değişim diyagramları Şekil 5.6’ da görülmektedir.
Şekil 5.5. Menderes Masifi içerisindeki Genişleme ile ilişkili
granitoyitlerin SiO2’ ye karşı ana ve eser element değişimini gösteren
Şekil 5.6. Menderes Masifi içerisindeki Genişleme ile ilişkili granitoyitlerin ilksel mantoya (PM) (McDonough ve Sun 1994) göre normalize edilmiş çoklu element örümcek diyagramlarındaki konumu
Salihli ve Turgutlu granodiyoritlerinin diğer tüm ana ve eser element diyagramlarının tümünde olduğu gibi Menderes Masifi içerisindeki genişleme ile eş yaşlı granitoyitler ile benzerlik sunduğu görülmektedir. Özellikle Ba, Ta, Nb, Sr, Ti ve P elementlerinde fakirleşme gözlenirken diğer elementlerde ise zenginleşme görülmektedir.
Menderes Masifi’ ni oluşturan genişleme ile eş yaşlı granitoyitlere ait kayaç örneklerinin nadir toprak elementlerinin kondrite (Boynton 1984) göre normalleştirilerek elde edilen örümcek diyagramlarında ise, Menderes Masifi içerisinde yeralan genişleme ile eş yaşlı granitoyitlerin
Salihli ve Turgutlu granodiyoritlerini oluşturan kayaç örnekleri ile uyumluluk sergilediği ve hafif nadir toprak elementler (LREE) bakımından yüksek çekim alanlı elementlere (HREE) göre daha da zenginleştiği görülmektedir (Şekil 5.7). LREE elementlerin 100 kata kadar zenginleşme göstermesine karşın, HREE elementlerin yataya yakın bir gidiş sergilemektedir. Birimlerin tamamında Eu anomalisi belirgin bir şekilde iken, Eğrigöz granitinde ise güçlü bir Eu anomalisi görülmesi ise dikkat çekicidir.
Şekil 5.7. Menderes Masifi içerisindeki genişleme ile ilişkili granitoyitlerin MORB’ a (Boynton 1984) göre, normalize edilmiş nadir toprak element değişim diyagramlarındaki konumu
5.2. Magma Kaynağı ve Tektonomagmatik Evrim
Menderes Masifi içerisinde yüzlek veren genişleme ile eş yaşlı (syn-extensional granitler) Eğrigöz, Koyunoba, Alaçam, Baklan, Salihli, Turgutlu granitoyitik kayaçlarını oluşturan magmanın kökeni ile ilgili bugüne kadar yapılan çalışmalarda çeşitli görüşler ileri sürülmektedir;
1) Oligo-Miyosen yaşlı Eğrigöz ve Koyunoba granitoyidleri hibrid bileşimde ve üst kabuk malzemesinden türemiştir (Hasözbek vd. 2004, Akay 2008);
(2) Eğrigöz ve Koyunoba granitoyidleri sıkışma rejiminde oluşmuş hibrid bir magma kaynağını işaret etmektedir (Özgenç ve İlbeyli 2008);
(3) Alaçamdağ granitlerini oluşturan kayaç örnekleri felsik magma ve mafik magmanın etkileşimi ve karışımı ile meydana gelmiştir. Felsik magma alt kabuk malzemesinin kısmi ergimesi, mafik magma ise kabuk altı litosferin kısmi ergimesinden türemiştir. Alaçamdağ granitoyitlerini oluşturan kayaç örneklerinde kabuğun etkisinin oldukça fazla olduğu görülmektedir (Tatar-Erkül baskıda);
(4) Baklan graniti, çarpışma sonrası genişlemeli tektonik sırasında oluşan mafik alt kabuk kayaçlarının kısmi ergimesi sonucu oluşmultur (Aydoğan vd. 2008).
(5) Salihli granodiyoriti jeokimyasal olarak, dalma-batma ile ilişkili metasomatizmaya uğramış levha altı litosferik manto karakteri sergilemektedir. Alt-orta kabuk ve mantodan türeyen eriyikler hibrid karakterli Salihli granodiyoritini oluşturmuştur (Öner vd. 2009).
Salihli ve Turgutlu granodiyoritleri metalümino-peralümino, çoğunlukla metalümino ve I-tipi bileşim sergilemektedir. Harker diyagramlarında gözlenen çizgisel değişimler, Salihli ve Turgutlu granodiyoritlerinin evriminde fraksiyonel kristalleşme sürecinin oldukça
etkin olduğunu göstermektedir. Artan SiO2 içeriğine karşı azalan Fe2O3
ve MgO değerleri Salihli ve Turgutlu granodiyoritlerinin evrimi boyunca olivin ve klinopiroksen minerallerinin fraksiyonlanmasını işaret
ca zengin plajiyoklas minerallerinin kademeli olarak oluştuğunu ve daha sonra magmadan ayrıldığını göstermektedir.
Salihli granodiyoritlerini oluşturan kayaç örneklerindeki, pozitif
K2O ve Rb anomalileri K-feldispat ve biyotit fraksiyonlanmasından
meydana geldiği düşünülmektedir. Sr ve Eu elementlerinde ise artan
SiO2 içeriğine göre negatif anomali gözlenmektedir. Negatif Eu
anomalisi, plajiyoklas fraksiyonlanmasını veya plajiyoklasca zengin kalıntılı kabuksal ergiyik ile oluşan bileşimler ile mafik magmanın karışımını işaret etmektedir (Aldanmaz vd. 2000, Köprübaşı ve Aldanmaz 2004).
Literatürde yapılan jeokimyasal, Nd, Sr ve oksijen izotopu verilerine göre, metalümino, yüksek K’ lu, kalkalkali kayaçlar çok farklı kaynaklardan türemektedir (Altherr vd. 1988, Pe-Piper 2000):
(1) alt mafik kabuğun kısmi ergimesi (Roberts ve Clemens 1993, Rapp ve Watson 1994);
(2) eş yaşlı mantodan türeyen mafik magma ve kabuktan türeyen felsik magmaların karışımı (DePaolo 1981, Altherr vd. 1988). Yüksek K, kalkalkali bileşim ve Cs, K, Rb, Nb, Ti elementlerindeki zenginleşmeler Salihli ve Turgutlu granodiyoritlerini oluşturan kayaç örneklerinin saf kabuksal kökenden türemediğini işaret etmektedir. Salihli ve Turgutlu granodiyoritleri içerisinde yaygın şekilde gözlenen yuvarlağımsı- elipsoidal biçimli, cm-dm büyüklüğündeki mafik mikrogranüler enklavlar yalnız kıtasal kabuğu işaret etmemektedir. Poikilitik-zonlu dokulu plajiyoklaslar, bıçağımsı biyotitler gibi mikroskopik dokular eş yaşlı mafik ve felsik magmaların karışımını ifade etmektedir (Barbarin 1988, Hibbard 1991).
Salihli ve Turgutlu granodiyoritinde yapılan ana, eser element jeokimyası çalışmaları ve diğer genişleme ile eş yaşlı Menderes Masifi’ndeki Erken Miyosen yaşlı granitoyid korelasyonlarına göre, Orta Miyosen yaşlı, yüksek K’ lu, kalkalkali, metalümino, I-tipi Salihli ve Turgutlu granodiyoritleri genişleme sırasında eş yaşlı kıta altından
karışımını ifade etmektedir. P, K, Rb elementlerindeki zenginleşmeler ve Sr elementlerindeki fakirleşmeler kabuksal katkının daha fazla olduğunu göstermektedir.
Salihli ve Turgutlu granodiyoritlerinden elde edilen veriler sığ yerleşimlerini destekleyecek niteliktedir:
(1) Salihli ve Turgutlu granodiyoritine ait yarı derinlik eşlenik kayaçları mevcuttur,
(2) Gerek Salihli gerekse Turgutlu granodiyoritinin her ikisinin kenar kesimlerinde de sınırlı kontakt-metamorfik skarn zonları geliştirmiştir. Salihli granodiyoritinde bu kontakt skarn zonu hornfelsik kayaçlar ile temsil edilirken, Turgutlu granodiyoriti çevresinde andaluzit içeren metamorfik kayaçlar ile tanımlanmaktadır (Hetzel vd. 1994).
Salihli ve Turgutlu granodiyoritlerinin oluşumu için bölgenin jeolojisi de dikkate alınarak şöyle özetlenebilinir: Geç Kretase ve Paleosen’ den itibaren Neotetisin kapanması ve eski dalma-batma süreçlerinin izleyen evrede Ege bölgesinde sıkışma rejimi etkin olmuştur. Bu sıkışma rejimi, Oligosen’ in sonuna kadar dilim kopması ve litosferik delaminasyon sonucu Yunanistan’ da yüzlekler veren ve KB Anadolu’ da D-B uzanımlı magmatizmanın gelişimine neden olmuştur (Şekil 5.8). Eosen’ den Orta Miyosen’ e kadar gelişen magmatik kayaçların jeokimyasal özellikleri değerlendirildiğinde bu magmatik kayaçların belirgin bir dalma-batma süreçlerinden etkilendiği sonuçları ortaya çıkmaktadır. Bu dalma-batma karakteristiklerinin Neotetis sırasında kapanan okyanusal kabuğun metasomatizması sonucu kayaçların içerisinde izlendiği öne sürülmüştür (Yılmaz vd. 2001, Altunkaynak ve Dilek 2005). Okyanusal kabuğun yitiminin başladığı tarih tartışmalıdır. Erken Tersiyer (Spakman vd. 1988, Taymaz vd. 1990, 1991), Geç Eosen-Erken Oligosen (Thomson vd. 1998), Erken Miyosen (~25 My; Meulenkamp vd. 1988) ve Geç Miyosen (~13 My, Le Pichon ve Angelier 1979) ve Geç Miyosen–Pliyosen (~4–10 My, Mc Kenzie 1978) gibi yaşlar önerilmiştir.
Yakın zamanda yapılan çalışmalar Helenik okyanusal kabuğunun tüm Ege bölgesinde etkin olma olasılığını ortaya çıkarmıştır. Westaway (2005), Batı Anadolu’ da kabuğun termokronolojik özelliklerini değerlendirmiş ve kabuğun düzenli olmayan soğuma tarihçelerinin yatay dalma-batma ile ilişkili olabileceğini önermiştir. Çalışmacıya göre, Geç Eosen ve Oligosen’ den itibaren Orta Miyosen’e (?) kadar yatay- dalma süreçleri etkili olmuştur.
Westaway (2005), ise, Ege bölgesinin altına dalan yataya yakın bir okyanusal dilimin olduğunu ve bu dilimin Erken Miyosen’ den itibaren geriye doğru hareket ettiğini ve bunun sonucu kıtasal kabukta kuzeydoğu doğrultulu bölgesel fayların geliştiğini ve magmatik kayaçların bu süreksizlikler boyunca yükseldiğini önermiştir. Erken Miyosen’ den itibaren Batı Anadolu’ da kabuksal genişleme sünümlü bir deformasyon ile temsil edilmektedir. Sünümlü deformasyon Anatolid- Torid Platformu’ ndaki kuzeydeki Simav sıyrılma fayı ve güneydeki Güney Menderes makaslama kuşağı ile temsil edilir. Simav sıyrılma fayının taban bloğunda ve Alaçamdağ çevresinde gözlenen sin-tektonik granitoyitler yeralırken güney Menderes makaslama zonunun taban bloğunda genişleme ile eş yaşlı granitoyitler şu ana kadar tanımlanmamıştır. Batı Anadolu’ da gözlenen Erken Miyosen yaşlı I-tipi granitik kayaçlar ve kalkalkali-şoşonitik volkanitler genişleme ile eş yaşlı yerleşmişlerdir. Dalma batma zonunun güneye doğru hareketi (roll-back) kabuğun genişlemesi, incelmesi ve sünümlü deformasyona eşlik etmiştir. Kabuğun sünümlü deformasyonu ise Menderes Masifi’ nde yeralan metamorfik çekirdek kompleksin oluşumuna neden olmuştur.
Batı Anadolu’ da şu ana kadar yapılan çalışmalarda Neojen yaşlı bu magmatikler için birçok çalışmacı tarafından (Aldanmaz vd. 2000, Yılmaz vd. 2001) Kretase-Eosen döneminde Neotetis okyanusal litosferinin Pontidler altına dalması (Şengör ve Yılmaz 1981) ile ilişkili yitim olayları sonucunda küçük iyon yarıçaplı elementler bakımından
zenginleşmiş ve değiştirilmiş litosferik bir manto kaynağının eseri olduğunu savunmaktadır. Orta Miyosen boyunca dalma-batma zonunun güneye doğru hareketi devam etmiş ve kıtasal kabuk yay gerisinde sünümlü deformasyona uğramıştır. Orta Menderes Masifi ve kuzeyinde, güneye doğru gençleşen bir magmatizma gelişmiştir. Bu gençleşme bölgede en belirgin olarak kuzeydeki Erken Miyosen yaşlı Eğrigöz, Koyunoba ve Alaçamdağ granitoyitleri ve Orta Menderes Masifi’ nde gelişen Orta Miyosen yaşlı Salihli ve Turgutlu granitoyidlerinin yüzlek vermesi ile tanınırlar. Orta Miyosen’ de kıtasal kabuğun incelmesi sürecinde simetrik genişleme gerçekleşmiş ve eş yaşlı Salihli ve Büyük Menderes sıyrılma fayları oluşmuştur. Yapılan önceki çalışmaların ışığında, Salihli ve Büyük Menderes sıyrılma faylarının eş yaşlı olduğu görülmektedir. KD doğrultulu havzaların gelişimi de bu döneme karşılık gelir. Erken ve Orta Miyosen boyunca oluşan sünümlü deformasyon kıtasal kabuğun orta-üst seviyelerinde iki evreli metamorfik çekirdek kompleksinin gelişimine neden olmuştur. Her iki evrede de genişleme simetrik olarak gelişmiştir.