Tam Protezlerde Hasta Memnuniyetinin İzlenmesi
3. TARTIŞMA VE BULGULAR
Denizli ADSM bilgisayar programı kayıtlarından 01.07.2009 - 01.10.2010 ta-rihleri arasında 81 hastaya alt ve üst tam protez yapıldığı belirlendi. Hasta adı-soyadı ve iletişim bilgileri listesinden 55 hastaya (% 67,9) ulaşılmıştır. Ulaşıla-mayan hastaların nedenleri Tablo 1’de gösterildi.
Tablo 1. Telefon Ulaşılma Durumu
n %
Telefon Numarası Yok 4 4,9 Verilen Telefon Kullanımda Değil 2 2,5 Telefon Numarası Yanlış 6 7,4
Cevap Vermiyor 12 14,8
Telefon Sürekli Meşgul 2 2,5
Görüşüldü 55 67,9
Total 81 100,0
Hastalardan % 4,9 nun (n:4) merkezimize ilk kez kaydı yapılırken telefon nu-marası vermediği, % 2,5 nin (n:2) verdiği telefon nunu-marasının kullanımda ol-madığı, % 7,4 (n:6) verdiği telefon numarasının yanlış olduğu saptanmıştır.
Tablo 2. Hastaların cinsiyetlerine göre dağılımı
N %
Erkek 25 45,5 Bayan 30 54,5 Toplam 55 100
Telefonla ulaşılan ve telefonla görüşülerek anket yapılan hastaların % 45,5 i (n:25) erkek, % 54,5 i (n:30) bayandır.
Tablo 3. Hastaların Eğitim durumlarına göre dağılımı
N %
Okuryazar Değil 9 16,4
Okuryazar 1 1,8
İlkokul 39 70,9
Ortaokul 2 3,6
Lise 1 1,8
Yüksekokul 1 1,8
Üniversite 2 3,6
Toplam 55 100,0
Çalışmada yer alan hastaların eğitim durumlarına göre dağılımı incelendiğinde;
% 16,4 nün (n:9) okuryazar olmadığı, % 1,8 nin (n:1) okuryazar olduğu, % 70,9 nun ilkokul mezunu olduğu görülmüştür. Üniversite, yüksekokul ve lise mezun-larının toplam oranı %7.2 (n:4) dir.
Tablo 4. Tam Protezlerden Hastaların Memnuniyet Dağılımı
ALT ÇENE ÜST ÇENE
PROTEZDEN
MEMNUNMUSUNUZ? N % N %
Çok Memnun-Çok iyi 20 36,36 28 50,90
Memnun 26 47,27 22 40
Memnun Toplam 46 83,63 50 90,90
İdare Eder 5 9.09 2 3,63
Memnun Değilim 2 3,63 1 1,81
Kullanmıyorum 2 3,63 2 3,63
Memnun Değil Toplam 9 16,35 5 9.07
55 100 55 100,0
Hastaların tam protezlerden memnuniyetleri alt ve üst çene ve üst tam protezlerden memnuniyet olarak ayrı ayrı incelenmiştir. Üst çene protezlerden memnun olanlar % 90,9 (n:50); alt çene protezlerden memnun olanlar % 83,63 (n:46) olarak bulunmuştur.
Tablo 5. Protezin Estetiğinden (Görüntüsünden) Memnuniyet Oranları ALT ÇENE ÜST ÇENE ESTETİĞİNDEN
(GÖRÜNTÜSÜNDEN)
MEMNUNMUSUNUZ? N % N %
Çok Memnun-Çok iyi 25 45,46 29 52,73
Memnun 26 47,28 23 41,62
Memnun Toplam 51 92,74 52 94,35
Memnun Değilim 1 1,81 1 1,81
İdare Eder 1 1,81
Kullanmıyorum 2 3,63 2 3,63
Memnun Değil Toplam 4 7,25 3 5,45
55 100 55 100
Tam protezlerde estetik (görüntüsü), çiğneme ve konuşma açısından, alt ve üst protezler ayrı ayrı olmak üzere hastaların memnuniyeti araştırılmıştır.
Estetik (görüntü) açısından memnun olan hastalar alt çenede % 92,74 (n:51); üst çenede % 94,35 olarak bulunmuştur.
Tablo 6. Protezin Çiğnemesinden Memnuniyet Oranları
ALT ÇENE ÜST ÇENE
ÇİĞNEMESİNDEN
MEMNUN MUSUNUZ N % N %
Çok Memnun-Çok iyi 23 41,81 29 52,72
Memnun 18 32,72 20 36,36
Memnun Toplam 41 74,53 49 89,08
İdare Eder 7 12,72 1 1,81
Memnun Değilim 5 9.09 3 5,45
Kullanmıyorum 2 3,63 2 3,63
Memnun Değil Toplam 14 25,44 6 10,89
55 100 55 100
Hastaların tam protezlerden memnuniyetleri çiğneme fonksiyonu açısın-dan değerlendirildiğinde üst çeneden memnun olanlar % 89,08 (n:49); alt çene-den memnun olanlar % 74,53 (n:41) olarak bulunmuştur.
Tablo 7. Tam Protezlerle Konuşmadan Memnuniyet Oranları ALT ÇENE ÜST ÇENE KONUŞMANIZDAN
MEMNUN MUSUNUZ? N % N %
Çok Memnun-Çok iyi 26 47,27 29 52,73
Memnun 22 40,00 22 40
Memnun Toplam 48 87,27 51 92,73
İdare Eder 3 5,45 1 1,81
Memnun Değilim 2 3,63 1 1,81
Kullanmıyorum 2 3,63 2 3,63
Memnun Değil Toplam 7 12,72 5 7,25
55 100 55 100
Hastaların tam protezlerden memnuniyetleri konuşma açısından değerlendirildi-ğinde üst çeneden memnun olanlar % 92,73 (n:51); alt çeneden memnun olanlar
% 87,27 (n:48) olarak bulunmuştur.
Kliniğimizde yapılan tam protezlerin kullanım özelliklerine göre memnuniyet yüzdeleri karşılaştırıldığında, en düşük memnuniyetin alt çenede çiğneme memnuniyeti olduğu görülmüştür (% 74,53). En yüksek memnuniyetin ise üst çenede estetik memnuniyet olduğu görülmüştür (% 94.35). Çiğneme, estetik ve konuşma gibi tüm fonksiyonlarda üst çene memnuniyetinin alt çeneye göre daha fazla olduğu görülmüştür.
4. SONUÇ VE ÖNERİLER
Tablo 9. Alt çene tam protezlerden memnuniyetin iyileştirme öncesi ve sonrası karşılaştırılması.
ALT ÇENE
N %
PROTEZDEN MEMNUN MUSUNUZ?
ÖNCE SONRA ÖNCE SONRA Çok Memnun-Çok iyi 20 20 36,4 36,4
Memnun 23 26 41,8 47,3
Memnun Toplam 43 46 78,2 83,6
İdare Eder 7 5 12,7 9.1
Memnun Değilim 1 2 1,8 3,6
Kullanmıyorum 4 2 7,3 3,6
Memnun Değil Toplam 12 9 29,8 16,4
Çalışma kapsamında görüşülen ve protezlerinden memnun olmayan hastalar ve memnun olsa da bazı şikâyetleri olan hastalar yeniden kontrole çağrılmıştır.
Kontrole gelen hastaların protezleri yeniden değerlendirilmiş, protezlerin ağız-daki uyumları ve kapanış (okluzyon) kontrolleri yapılmıştır. Hastaların protez-lerle ilgili şikâyetleri giderilmeye çalışılmıştır. Yeniden değerlendirme çalışma-ları kapsamında bazı hastaçalışma-ların alt protezlerine besleme yapılmış, protez vuruk-ları gözlenen hastalarda gerekli aşındırmalar yapılmış ve hastalara protez kulla-nımı ile ilgili olarak yeniden eğitim verilmiştir.
Yeniden değerlendirme ve iyileştirme çalışmaları sonucunda alt çenede elde edilen sonuçlar Tablo 9’da gösterilmiştir.
Bu çalışmalar sonucunda alt çene tam protezlerden hasta memnuniyeti % 78,2 den % 83,6 ya yükselmiştir. Protezi kullanmıyorum diyenlerin oranı % 7,3 den
% 3,6 ya düşmüştür.
Özdemir ve arkadaşları tarafından, hareketli protez yapılan 239 hasta ile en az üç ay kullanım süresinden sonra kontrol amaçlı muayeneye edilerek yapılan çalışma referans alınmıştır. (Özdemir vd., 2003). Çalışmamızda elde edilen sonuçlar, tam protezlerin çiğneme, konuşma ve estetik memnuniyet açısından ayrı ayrı incelendiği referans araştırma ile karşılaştırılmıştır.
Kliniğimizde alt ve üst çenede tam protez yapılan 55 hasta ile en az altı ay sonra telefonla görüşülerek yapılan anket yapılmıştır. Memnun olmayan hastalar kli-niğe davet edilmiş, kontrol ve muayene sonucu protez memnuniyetini artırmak için iyileştirme çalışmaları yapılmıştır. Sunulan sonuçlar iyileştirme çalışmala-rından sonra elde edilen sonuçlardır.
Çalışmamızda estetik yönden memnuniyet alt çenede % 92,74; üst çenede ise 94,35 bulunmuştur. Alt ve üst çene ayrımı yapılmadan sonuçların sunulduğu referans çalışmada ise estetik memnuniyet %84,9 olarak sunulmuştur. (Özdemir vd., 2003).
Konuşma memnuniyeti yönünden incelendiğinde çalışmamızda, alt çenede ko-nuşma memnuniyeti % 87,27; üst çenede ise 92,73 bulunmuştur. Alt ve üst çene ayrımı yapılmadan sonuçların sunulduğu referans çalışmada ise konuşma mem-nuniyet % 84,5 olarak sunulmuştur. (Özdemir vd., 2003).
Çiğneme memnuniyeti yönünden incelendiğinde çalışmamızda, alt çenede çiğ-neme memnuniyeti % 74,53; üst çenede ise % 89,08 bulunmuştur. Alt ve üst çene ayrımı yapılmadan sonuçların sunulduğu referans çalışmada ise konuşma memnuniyet % 65,3 olarak sunulmuştur. (Özdemir vd., 2003).
Protez memnuniyeti konusunda, hastaların protezlerinden beklentileri de önem-lidir. Hastalar protezlerinden yüksek beklenti içerisinde olduklarında sıklıkla, protezlerini kendi doğal dişleriyle kıyaslarlar. Yaşlı hasta grubunda bu beklenti daha yüksektir. (Brunello vd. 1998)
Çalışmamızda yapılan protezin hastaların beklentilerini karşılaması ya da karşı-layamamasının hasta memnuniyetinde belirleyici olduğu, memnun olmayan hastaların çoğunda alt çenede protezin tutuculuğunu sağlayan kemik seviyesinin yetersiz olmasına rağmen alt çene protezlerinden beklentilerinin yüksek olduğu gözlenmiştir.
Klinikte yaşadığımız deneyimler sonucu protetik tedavi sonrasında en çok hayal kırıklığı yaşayan ve protez kullanmayı kabullenmekte zorluk çeken hastaların ilk kez tam protez kullanan hastalar olduğu gözlenmiştir. Ancak genç yaşta ilk kez tam protez kullanmaya başlayan ve anatomik olarak kretlerin protezi yeterli seviyede desteklediği hastalar tam protezlere daha kolay alışmaktadır. Bununla birlikte daha önce tam protez kullanan yaşlı hastalar protezleri yenilendiğinde alıştıkları eski protezleri kullanmaya devam ettikleri, yeni protezlerine kolaylık-la adapte okolaylık-lamadıkkolaylık-ları sıklıkkolaylık-la görülmektedir.
Hastaların tam protezlerden memnuniyetinde birçok faktör etkili olmaktadır.
Buna rağmen hastaların memnuniyet oranlarının izlenmesi, memnun olmayan hastaların kontrole çağrılması, kontrollerde yapılan çalışmalar sonucu tam pro-tez kullanım oranlarının ve memnuniyet oranlarının arttığı gözlenmiştir. Tam protezlerin başarı yüzdelerini artırmak için öncelikle yapılması gereken hastanın kullanmaya başlamasından sonra düzenli kontrollerle ortaya çıkan sorunları ve nedenlerini izlemektir. Bu nedenle tam protez kullanım oranlarının kalite indi-katörü olarak izlenmesinin faydalı olacağı düşünülmektedir.
Bunu yanında ADSM lerde yaşanan hasta yoğunluğu; benzer çalışmaların ger-çekleştirilmesi ve sürdürülmesinde en önemli engel olarak ortaya çıkmaktadır.
KAYNAKLAR
http://www.kalite.saglik.gov.tr/content/files/duyurular_2011/2011/26eyl2012/sIyosrehb er.pdf, 2011
http://www.kalite.saglik.gov.tr/content/files/duyurular_2011/2011/05_mayis_2011/1305 hks.pdf (14-18.04.2011)
Saydam G, Oktay I, Möller (1990) I. Türkiye’de Ağız Diş Sağlığı Durum Analizi. Sağ-lık Bakanlığı ve Dünya SağSağ-lık Örgütü tarafından desteklenen Ulusal Ağız Diş Sağlı-ğı Yönlendirici Araştırmasının Sonuçları. İstanbul
Özdemir A. Kemal; Turgut Mehmet; Polat Nilüfer Tülin (2003). “Demografik Faktörle-rin Hareketli Protez Memnuniyetine Etkisi” Cumhuriyet Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi Cilt:6 Sayı:2
Özdemir A.Kemal, Taşveren S., Tuncel A. (2002) “Bazı klinik özelliklerin hareketli protez memnuniyetine etkisinin değerlendirilmesi.” Cumhuriyet Üniversitesi Diş hekimliği Fakültesi Dergisi Cilt 5, Sayı 1,
Carlsson GE, Otterland A, Wennström A, Odont D. (1967) “Patient Factors in Appreciation of Complete Dentures.” Journal Prosthet Dent 17(4):322-8.
Langer, A, Michmann J, Seifert I. (1961) “Factors Influencing Satisfaction With Complete Dentures In Geriatric Patients”. Journal Prosthet Dent 11(6): 1019-1031.
Seifert I, Langer A. (1962) “Evaluation of Psychologic Factors in Geriatric Denture Patients.” Journal Prosthet Dent 12(3): 516-523.
Kıyak HA. (1996) Measuring psychosocial variables that predict older persons' oral health behaviour. Gerodontology 13(2):69-75.
Anastassiadou V, Robin Heath M. (2006) The effect of denture quality attributes on satisfaction and eating difficulties. Gerodontology; 23(1):23-32.
Al Quran F, Clifford T, Cooper C, Lamey PJ. (2001) Influence of psychological factors on the acceptance of complete dentures. Gerodontology 18(1):35-40.
Golebiewska M, Sierpinska T, Namiot D, Likeman PR. (1998) Affective state and acceptance of dentures in elderly patients. Gerodontology 15(2):87-92.
Zeng J, Hong L, Li G. (1999) The study on the personality factors in patients' satisfaction with their complete dentures. Zhonghua Kou Qiang Yi Xue Za Zhi;
34(3):184-6
Allen PF, Mc Millan AS. (2003) A review of the functional and psychosocial outcomes of edentulousness treated with complete replacement dentures. J Can Dent Assoc;
69(10):662.
Fiske J, Davis DM, Frances C, Gelbier S. (1998) The emotional effects of tooth loss in edentulous people. Br Dent J 184(2):90-3.
Guches AD, Simith D, Swoope CC. (1978) Counseling and related factors influencing satisfaction with complete dentures. J Prosthet Dent 39:(3):259–67.
Davis EL, Albino JE, Tedesco LA, Portenoy BS, Ortman LF. (1986) Expectations and satisfaction of denture patients in a university clinic. J Prosthet Dent 55(1):59-63.
Peltola MK, Raustia AM, Salonen MA. (1997) Effect of complete denture renewal on oral health a survey of 42 patients. J Oral Rehabil; 24(6):419-25.
Bilgin, Kamil Ufuk 2004 Kamu Performans Yönetimi, TODAİE Yayınları, Ankara. 36 Özdemir A. Kemal; Turgut Mehmet; Polat Nilüfer Tülin (2003). “Demografik
Faktörle-rin Hareketli Protez Memnuniyetine Etkisi” Cumhuriyet Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi Cilt:6 Sayı:2
Brunello DL, Mandikos MN. (1998) Construction Faults, Age, Gender, and Relative Medical Health: Factors Associated With Complaints in Complete Denture Patients.
J Prosthet Dent 79(5): 545-554.