Bu araştırmanın amacı; Afyon Kocatepe Üniversitesinde Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Bölümünde Okuyan Öğrencilerin İlk Yardım Bilgi Düzeylerinin belirlenmesidir.
Yapılan çalışma Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği bölümünde okuyan öğrenciler üzerinde gerçekleştirilmiş ve öğrencilere uygulanan 16 adet ilk yardım bilgi düzeyi sorusundan oluşan ankette başarı oranı %63.5 olarak bulunmuştur. Bu çalışmayı destekler nitelikte (H1) Burckes (1982) 165 öğrenci üzerinde yaptığı bir çalışma da sorulara verilen cevaplar doğrultusunda başarı oranını %64 bulmuştur (Burckes, 1982). Bir diğer çalışmada ise Gilbert ve Windsor (1977) bu oranı 79 bulmuştur (Gilbert, 1977). Çalışmada öğrencilerin orta düzeyde ilk yardım bilgisine sahip olmalarının nedeni olarak tıbbi terim ve bilgilerinin az olmasında veya bu terimlerle çok az karşılaşmalarından kaynaklandığı düşünülmektedir. Öğretmenlik bölümü programında ilk yardım dersi 1. sınıfta verilmektedir. Bu durum liseden gelen ve tıbbi terimlerle aşina olmayan öğrencilerde bilginin kalıcılığını etkilediği düşünülmektedir. Ayrıca fizyoloji, antrenman bilgisi, spor sakatlıkları tıbbi terimlerin ve bilginin olduğu dersler sonra ki sınıflarda verilmektedir. Tüm bu durumlar ilk yardım bilgi düzeyinin orta düzeyde olmasına neden olmuş olabilir.
Yapılan çalışmada anket sonuçlarına göre öğrencilerin ilk yardım gerektiren bir olayla genellikle 1-3 kez karşılaştığı görülürken bu durumun ileride de aynı sıklıkla karşılaşılacağı anlamına gelmediği ve her an başımıza gelebileceği düşünülerek ilk yardım konusunda daha hassas davranmamız gerektiği söylenilebilir. Bu durum hipotemizi yeterince doğrulamadığını göstermektedir (H1.1).
Yapılan çalışma da ailesinde sağlık personeli olan kişilerin sorulara daha çok doğru yanıt verdiği görülürken (11,07±9,63) aynı zamanda ailesinde sağlık personeli olma durumunun kişilerin ilk yardım bilgi düzeylerini olumlu yönde etki yarattığı
düşünülmektedir. Bu durumun nedeni olarak ailesinde sağlık personeli olanların daha çok ilk yardım gerektiren yaşantılara şahitlik ettiği ve durumun ciddiyetinin daha da farkında oldukları söylenebilir. Ayrıca ailede bulunan sağlık personelinin başından geçen olayları merak uyandırarak anlatmasının da ilk yardım bilgisine katkı sağlayabileceğini düşündürtmektedir. Bu durum hipotezimizi doğrular nitelikte olduğunu göstermektedir (H1.2).
İlk yardım konusunda bireyleri bilgilendirme ve eğitim önemli bir yaklaşımdır. Çalışmaya katılan öğrencilerin %40,8’inin daha önce ilk yardım kursu aldığı görülmektedir. Polonya’da halka yönelik benzer bir çalışma yapılmış, ancak kişilerin %75’i daha önceden CPR kursu aldığını bildirmiştir (Rasmus ve Czekajla, 2000). Yine Yeni Zelanda’da anneler üzerine yapılan bir çalışmada ilk yardım eğitimi alanların oranı %42.6 olduğu tespit edilmiştir (Langley ve Silva, 1986). İlk yardımın hayatımızda ne denli önemli olduğu düşünüldüğünde ülkemizde ve dünyada eğitimlerin arttırılması gerektiği bir kez daha görülmektedir. Önceden eğitmek ve ihtiyaç duyulduğunda kaliteli bir hizmet almak akıllı bir yaklaşım olacaktır. Avrupa da ve Dünya da çoğu okullarda ilk yardım uygulayıcısı olarak hemşireler görevlendirilmektedir. Ülkemizde ki okullarda ise henüz hemşireler bulunmadığı için ve herhangi bir sakatlanma ya da yaralanma durumlarında tüm sorumluluğun beden eğitimi öğretmenlerine yüklendiği için beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin ilk yardım müdahaleleri konusunda gerekli bilgi ve donanıma sahip olmasının ne kadar önemli olduğu bir kez daha karşımıza çıkmaktadır.
Çalışmaya katılan 120 öğrencinin ilk yardım gerektiren olayla daha önce karşılaştınız mı sorusuna öğrencilerin %72,5’i evet yanıtını verirken %27’5’inin hayır yanıtını verdiği saptanmıştır. Şahin’in Karaman da öğretmenler üzerinde yapmış olduğu çalışma da ilk yardım gerektiren durumla karşılaşma sorusuna öğretmenlerin %26,2’sinin evet yanıtını %53,8’inin kısmen yanıtını,%20,1’inin hayır yanıtını verdiği saptanmıştır (Şahin, 2011). Bu durum kişilerin kazalara olan maruziyetin sıklığını açıkça ortaya koyarken hipotezimizi de doğrular nitelikte olduğunu göstermektedir (H1.3).
Türkiye’de ilk yardım bilgi düzeyi konusunda değişik gruplarda yapılmış çalışmalar bulunmaktadır. Bu çalışmalar öğrenciler, eczacılar, hekim dışı sağlık personeli, taksi şoförleri gibi değişik özellikteki gruplar üzerinde yapılmıştır (Uskun, Alptekin, Öztürk ve Kişioğlu, 2008).
Yapılan Araştırmanın Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği bölümünde okuyan öğrenciler üzerinde yapılmasının temel nedeni ülkemizde spor sakatlıkları ve yaralanmalarının çok fazla sayıda olması, beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin dersler de egzersiz yaptırırken sıklıkla düşme yaralanma ve sakatlık durumlarıyla karşı karşıya kaldıkları durumlarda bilgi ve müdahale düzeylerinin yetersiz olmasıdır. Bu gibi durumlar da beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin ilk yardım konusunda gerekli bilgi ve beceriye diğer meslektaşlarımıza oranla daha fazla sahip olması gereklidir. Bu nedenle Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği bölümünde okuyan öğrencilerin ilk yardım eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi ve bunların giderilmesi koruyucu sağlık hizmetlerine önemli katkı sağlayacaktır.
Çalışmaya katılan öğrencilerin yaş ortalaması (20,64±1,74) bulunmuştur. Altındağ’ın anneler üzerinde ilk yardım çalışmasında yaş ortalaması (28,76±4,94) saptanmıştır (Altundağ, 2005). Araştırma sonucun da yaş grupları ile katılımcıların ilk yardım bilgi düzeyleri arasında anlamlı bir fark saptanmadığı görülmektedir. Savaşer’in hekim dışı sağlık personelinde yapılan bir çalışma da yaşın bilgi düzeyini etkilemediği saptanmıştır (Savaşer, 2001). Yine Bozkurt’un sürücü adayları üzerinde yaptığı başka bir araştırma da, yaş faktörünün sürücü adaylarının ilk yardım bilgi puanları üzerinde farklılığa neden olmadığı saptanmıştır (Bozkurt, 2003).
Yapılan araştırmada sporcularımızın pek çok acil durumla karşı karşıya geldikleri ve büyük bir çoğunluğunun bu tip acil durum karşısında yapılan anket sonuçlarına göre ilk yardım bilgilerinin orta düzeyde (10,16±1,93) ve başarı oranının %63,5 olduğu (Tablo=13) ve geliştirilmesi gerektiğini ortaya koymuştur.
Katılımcıların daha önce ilk yardım gerektiren olayla kaç kez karşılaşıldığı ile ilgili sorusuna %38,3’ünün 1-3 kez karşılaştığı, %28,3’ünün hiç karşılaşmadığı
%23,3’ünün 4-7 kez karşılaştığı %10,0’unun ise 8 ve üzeri karşılaştığı, görülmektedir. Katılımcıların ilk yardım gerektiren olayla en son ne zaman karşılaştığı sorusuna % %55,0’inin 1-6 ay içinde karşılaştığı %21,7’sinin 7-12 ay içinde karşılaştığı %23,3’ünün ise 13 ay ve üzerinde karşılaştığı görülmektedir. Katılımcıların ilk yardım kursu aldığı ay ile ilgili soruda %59,2’sinin hiç kurs almadığı %16,7’sinin 1-6 ay içerinde kurs aldığı %15,8’inin 7-12 ay içinde kurs aldığı görülürken %8,3’ünün ise 13 ay ve üzerinde kurs aldığı görülmektedir. Katılımcıların ilk yardım sertifikası olup olmama durumu ile ilgili soruda %65,8’inin hayır yanıtını verdiği görülürken %34,2’sinin evet yanıtını verdiği görülmektedir. Katılımcıların ehliyeti olup olmama durumu ile ilgili soruda %61,7’sinin evet yanıtını verdiği görülürken %38,3’ünün hayır yanıtını verdiği görülmektedir. Katılımcıların ehliyeti olma süresi ile ilgili soruda %38,3’ünün ehliyeti olmadığı görülürken, %37,5’inin 1-6 ay içinde ehliyeti olduğu %18,3’ünün 7-12 ay içinde ehliyete sahip olduğu %5,8’inin ise 19 ay ve üzeri içinde ehliyete sahip olduğu görülmektedir.
Çalışma da yetişkinde kalp masajı uygulama ile ilgili soruya katılımcılarımızın %60,8’inin doğru yanıt verdiği görülürken benzer durum Polonya halkında da görülmüş ve Polonya halkının %64’ü soruya doğru cevap vermiştir. Buna karşılık bizde kalp masajı suni solunum oranı sorusunu %50,8’i doğru yanıtlamışken Polonya halkında bu oran %3 gibi çok düşük düzeydedir (Rasmus ve Czekajla, 2000). Yine çalışmamız da diz bölgesinden ateşli silahla yaralanmış fışkıran kanaması olan kişiye yapılması gereken ile ilgili soruya katılımcılarımızın %60,8’inin doğru yanıt verdiği görülürken Yeni Zelanda’da bu oran %27 idi. Yine yapılan çalışma da trafik kazası sonucu bilinci açık (sizinle konuşan) hastaya ilk yapılması gereken ile ilgili soruya katılımcılarımızın % 59,2’sinin doğru yanıt verdiği görülürken bu oran Yeni Zelanda’da %80 idi (Langley ve Silva, 1986).
Buna karşılık sokakta bilinçsiz zorlukla nefes alan ve çok keskin bir şekilde alkol kokan kişiyle karşılaşıldığında ambulans gelene kadar yapılması gereken ile ilgili (%49,2) suni solunumun tanımı ile ilgili (48,3) solunumu durmuş bir kişiye, nefes alması için soluk verme süresi ile ilgili (%42.2) sorular en çok yanlış yanıt
verilenler olmuştur. Bu tablo kişilerin genel olarak, ilk yardım ile ilgili bilgi düzeyinin orta düzeyde olduğunu ve geliştirilmesi gerekliliğini göstermektedir.
Çalışmamız öğrencilerin sadece bilgi düzeyini ölçmeden ibaret olduğu için bu kişilerin ilk yardım konusunda bilgisi olsa dahi bu tür olaylarla karşılaştıklarında ne yapabilecekleri tespit edilememektir. Bu nedenle ilk yardım eğitiminin toplumun her kesimine yaygınlaştırılıp hem teorik hem de uygulamalı eğitim olanaklarının sağlanması gereklidir. Alınacak olan ilk yardım eğitimi sonrası bilgi ve becerilerin ölçülmesi, değerlendirilmesi kişiler için daha olumlu sonuçlar verecektir.
Bireylere uygulanacak ilk yardım uygulamalarında ilaç kullanılmaması gerekir. Bir bireye iyi gelen bir ilaç başka bir bireyde ters etki yaratarak kişinin ölümüne sebep olabilir. Bu yüzden ilk yardım uygulamalarında ilaç verilmemelidir (http 7).
İlk yardım konusunda göz ardı edilmemesi gereken diğer bir nokta da ilk yardım uygulamalarının yapılan çevre şartlarına göre değişmeyeceğidir. Örneğin yaşanan bir trafik kazasında veya okulda herhangi bir yaralanma durumunda uygulanacak ilk yardım yöntemleri aynıdır. Yaşanan bir kanama durumunda kanamanın durumu nasıl olursa olsun üstüne bastırılmadığı sürece kan kaybı durdurulamaz. Veya bir kişi sebebi ne olursa olsun bayıldığı anda kişiyi sırt üstü yatırmak gereklidir. Bu yüzden yaralanmaların ya da hastalığın nasıl meydana geldiğine bakılmaksızın ilk yardım uygulamaları her alanda aynı şekilde gerçekleşmelidir (http 7).
İlk yardımı uygulayıcısı ister donanımlı bir birey olsun(sağlık personeli) ister donanımsız (ev hanımı) her durumda elinde ilk yardım malzemeleri olduktan sonra ilk yardım uygulamalarını gerçekleştirebilir. Fakat ilk yardım için ambulansın yanı sıra sağlık personeli, malzemeleriyle gelmişse bu durumda yapılan işlemlere acil bakım adı verilir (http 7).
Hayatı boyunca her insan ilk yardım gerektiren olayla her an karşı karşıya gelebilir. Böyle durumlarda hasta/yaralıya gerekli zamanda uygulanacak basit ve etkili bir ilk yardım uygulaması kişilerin hayatını kurtarmada önemli faktördür (http 23). Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin antrenman ve müsabakalar sırasında sakatlanma riskinin daha fazla oluşu, ilkyardımın da hayatımızda ne kadar büyük öneme sahip olduğunu açıkça vurgulamaktadır. Bu yüzden beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin normal bireylere oranla ilk yardım eğitimi konusunda daha fazla bilgiye ve müdahale edebilecek düzeye sahip olması gereklidir.
Yapılan çalışma kapsamında, öğrencilere verilen teorik eğitimlerde anlatılan tüm bilgilerin insan hayatında uygulamaya geçirilmesi, öğrencilerin ilk yardım gerektiren durumda doğru davranışlar sergilemesine ve eğitimin amacına ulaşıldığının göstergesi olacağı düşünülmektedir.
6. SONUÇ
Yapılan araştırmanın sonuçlarına göre Afyon Kocatepe Üniversitesi beden eğitimi ve spor yüksekokulu beden eğitimi ve spor öğretmenliği bölümü öğrencilerinin ilk yardım bilgi düzeylerine bakıldığında başarı oranı %63,5 olarak bulunmuştur. Çalışmamızda ailesinde sağlık personeli olanlar, daha önce ilk yardım kursu alanlar, ilk yardım sertifikası olanların sorulara daha çok doğru yanıt verdikleri belirlenmiştir. Katılımcıların yaşına ve cinsiyetine bakıldığında ilk yardım bilgi düzeyleri açısından bir fark tespit edilememiştir. Bu durum katılımcıların eğitim aldıkça ilk yardım bilgi düzeylerinin yükseldiğini göstermektedir. Okul koşullarında ilk yardım olaylarında ilk müdahale edici olarak beden eğitimi öğretmenlerinin olması bu branştaki öğretmenlerin daha iyi bir ilk yardım bilgisine sahip olmaları gerektiğini göstermektedir. Bu açıdan bakıldığında aday beden eğitimi öğretmenlerinin ilk yardım bilgi düzeylerinin daha fazla olması gerektiği düşünülmektedir.
Bu bulgular ışığında yükseköğrenim kapsamında verilen ilk yardım derslerinin ve ders saatlerinin arttırılması, atanan tüm branş öğretmen adaylarına adaylık süresince ve konusunda uzman kişiler tarafınca ilk yardım dersinin uygulamalı olarak verilmesi tarafımızca önerilmektedir.
7. ÖNERİLER
1. Beden eğitimi öğretmeni olarak atanan adayların, adaylık süresince konusunda uzman kişiler tarafınca ilk yardım dersinin teorik ve uygulamalı olarak verilmesi tarafımızca önerilmektedir.
2. Yüksek öğretimde Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu öğretmen yetiştirme programlarındaki ilk yardım ders saati arttırılabilir.
3. Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenlerinin ve diğer tüm branştaki öğretmenlerin ilk yardım bilgi düzeylerinin yanında beceri düzeylerinin ölçülebilmesi için lisansüstü çalışmalar yapılabilir.
4. Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenlerine ve diğer tüm branştaki öğretmenlere ileriye dönük hizmet içi eğitim verilerek bilgi ve beceri düzeyleri desteklenebilir.
5. Yüksek öğretimde öğrencilerin ilk yardım bilgi düzeylerinin arttırılmasına yönelik çalışmaları desteklemek amacıyla ilgi düzeylerinin de arttırılması için çalışmalar yapılabilir.
6. Her meslek grubunda ilk yardım kursu ve seminerleri verilebilir.
7. Diğer spor branş antrenörlerinin ilk yardım bilgi düzeylerinin değerlendirilmesi yapılabilir.
8. Okullarda ilk yardım dersleri konulması ve uygulamalı olarak verilmesi esas alınmalıdır.
ÖZET
AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLİĞİ BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN İLKYARDIM BİLGİ
DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ
Beden eğitimi derslerinde egzersiz yaptırırken sıklıkla düşme, yaralanma ve sakatlık durumlarıyla karşı karşıya gelinmektedir. Bu gibi durumlarda beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin ilk yardım konusunda gerekli bilgi ve beceriye diğer meslektaşlarımıza oranla daha fazla sahip olması gereklidir. Ayrıca her öğrenciye spor yaptırmak kadar, spor sırasında herhangi bir sakatlık veya yaralanma durumlarında ilk yardımın nasıl yapıldığını ve bu gibi durumlarla nasıl başa çıkabileceklerini öğretmek de beden eğitimi derslerinin amaçları arasındadır. Bununla birlikte öğretmen yetiştirme programlarında ilk yardım dersinin sadece beden eğitimi öğretmenlerine verilmesi ister istemez okulda meydana gelebilecek herhangi bir ilk yardım durumunda ilk yardımcı olarak beden eğitimi öğretmenin müdahalesini gerektirmektedir. Sonuç olarak, beden eğitimi öğretmenlerinin iyi bir ilk yardım bilgisine sahip olması bir zorunluluk oluşturmaktadır. Beden eğitimi öğretmenleri ilk yardım dersi olarak 1. sınıfın güz döneminde 3 saatlik bir ders almaktadır. Fakat bir dönemde (14 hafta) alınan 3 saatlik ilk yardım dersinin Beden Eğitimi Öğretmenliği adaylarının ilk yardım bilgisini ne kadar arttırdığı bilinmemektedir. Bu araştırmanın amacı; Afyon Kocatepe Üniversitesinde Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Bölümünde Okuyan Öğrencilerin İlk Yardım Bilgi Düzeylerinin belirlenmesidir. Bir çok gelişmiş ülkede okullarda meydana gelebilecek ilk yardım müdahalelerinde bulunması amacıyla okullarda sağlık personeli görevlendirilmektedir. Bu durum bile okullarda ilk yardım bilgi sahibi olan görevlilerin bulundurulmasının ne kadar önemli olduğunu göstermektedir.
Çalışmaya Afyon Kocatepe Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu, Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Bölümünde okuyan 120 öğrenci (yaş: 20,64±1,74) gönüllü olarak katılmıştır. Katılımcıların %36,7’sini kadın öğrenciler
oluştururken %63,3’ünü ise erkek öğrencilerden oluşturmaktadır. Çalışmada katılımcılara iki bölümden oluşan anket çalışması yaptırılmıştır. Birinci bölüm 13 sorudan oluşan katılımcıların demografik özellikleri ve tanımlayıcı özelliklerini belirlemeye yardımcı olan sorulardan oluşurken ikinci bölüm 16 adet çoktan seçmeli sorudan oluşan ve katılımcıların ilk yardım bilgi düzeylerini belirlemeye yardımcı olan bilgi sorularından oluşmaktadır. Çalışmada verilerin normal dağılım göstermesinden (Kolmogorov Smirnov) gruplar arası karşılaştırmalar için bağımsız değişken t testi ve ANOVA testleri uygulanmıştır. Verilerin ortalama ve standart sapma değerlerinin yanında frekans ve yüzde değerleri tespit edilmiştir. Bunun yanında karşılaştırmalarda etki genişliği Cohen d standartlarına göre hesaplanmıştır. Çalışma sonunda, Afyon Kocatepe Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği bölümü öğrencilerine uygulanan anket sonuçlarına göre ailesinde sağlık personeli olanlar (11,07±9,63), daha önce ilk yardım kursu alanlar (10,86±2,41) ve ilk yardım sertifikası olanların (okulda 11,53±2,48) sorulara daha çok doğru yanıt verdikleri görülmüştür. Bununla beraber, tüm katılımcıların 16 bilgi sorusundan 10,16±1,93’una doğru cevap verdiği ve başarı oranının %63,5 olduğu tespit edilmiştir.
Sonuç olarak Afyon Kocatepe Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği bölümü öğrencilerinin ilk yardım bilgilerinin orta düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Bu bulgular ışığında yükseköğrenim kapsamında verilen ilk yardım derslerinin ders saatlerinin arttırılmasının yanında, beden eğitimi öğretmeni olarak atanan adayların adaylık süresince konusunda uzman kişiler tarafınca ilk yardım dersinin uygulamalı olarak verilmesi tarafımızca önerilmektedir.
ABSTRACT
DETERMINATION OF FIRST AID KNOWLEDGE LEVELS OF AFYON KOCATEPE UNIVERSITY PHYSICAL EDUCATION AND SPORT
TEACHER DEPARTMENT STUDENTS
When exercising in physical education classes, falls, injuries and disabilities are often encountered. In such cases, physical education and sports teachers should have more knowledge and skills about first aid than other colleagues. It is also among the objectives of physical education classes to teach each student how to do first aid and how to cope with any disability or injury during sports. However, in the teacher training programs, the first aid course should only be given to the physical education teachers and inevitably, in the case of any first aid in the school, physical education requires the intervention of the teacher. As a result, it is imperative that physical education teachers have good first aid knowledge. Physical education teachers take 3 hours as a first aid course in the fall semester of 1st grade. However, it is not known to what extent the 3-hour first aid course taken in a period (14 weeks) increases the knowledge of first aid teachers of Physical Education Teaching. The purpose of the current study was to determine the knowledge of first aid of the physical education students.
120 students (age: 20.64±1.74) who attended Afyon Kocatepe University, School of Physical Education and Sports, Department of Physical Education and Sports Teaching participated voluntarily. While 36.7% of the participants are female students, 63.3% are male students. In this study, a questionnaire consisting of two parts was applied to the participants. The first section consists of 13 questions to help determine the demographic characteristics and descriptive characteristics of the participants, while the second section consists of 16 multiple choice questions and information questions that help determine the level of first aid knowledge of the participants. In the study, independent sample t test and ANOVA tests were applied
for comparisons between groups due to normal distribution of data (Kolmogorov Smirnov). Besides the mean and standard deviation values, frequency and percentage values of the data were determined. In addition, the effect size was calculated according to Cohen d standards. At the end of the study, according to the results of the questionnaire applied to the students of Physical Education and Sports Teaching Department of Afyon Kocatepe University, those who have health officials in their families (11.07±9.63), who have taken first aid course (10.86±2.41) and first aid certificate. (11.53±2.48 in school) were found to be more accurate answers to the questions. On the other hand, it was found that all participants answered 10.16±1.93 of the 16 information questions and the success rate was 63.5%.
As a result, first aid knowledge of Afyon Kocatepe University Physical Education and Sports Teaching Department students was found to be medium level. In the light of these findings, in addition to increasing the hours of first aid courses within the scope of higher education, it is recommended that the first aid courses be given by the experts who are appointed as physical education teachers by the experts during their candidacy.
KAYNAKLAR
ADULT BASİC LİFE SUPPORT. (2000). Circulation, 102(1):22-59.
ALTUNDAĞ, S. (2005). “Ev Kazalarına Yönelik Eğitimin, Güvenlik Önlemleri Alınması ve Kaza Görülme Sıklığına Etkisi”. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
AMERİCAN COLLAGE OF SURGEONS. (1997). Advanced trauma life support program for doctors, 6th edn. Chicago: American Collage of Surgeons.