Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü

Bitki ıslahı ve yetiştirme, bitki koruma (zirai mücadele), hayvan ıslahı ve yetiştiriciliği, hayvan sağlığı (veterinerlik), su ürünleri ile gıda ve yem konularında faaliyet gösteren Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü; 8 Daire Başkanlığı ve bu Daire Başkanlıklarına bağlı 24 Şube Müdürlüğünden oluşmaktadır.

Hedefleri arasında ülkesel tarımsal araştırma önceliklerini belirlemek ve kaynakları öncelikli program ve projelere tahsis etme; tarımsal hedeflere uygun projeleri uygulatma, izleme, araştırma sonuçlarını yayınlama/yayınlatma ve kullanıcılara ulaştırma; araştırma, yönetim, bilgi ve enformasyon sistemlerini geliştirme ve uygulama; araştırma sonuçları aracılığıyla, tarımsal ürünlerde kaliteyi artırma ve maliyetleri düşürerek tarımda çalışan nüfusun refah seviyesini yükseltme ile araştırmacıların bilimsel kapasitelerini artırmanın bulunduğu TAGEM’de, bağlı bulunan 53 Araştırma Enstitüsünde (7 adet Merkez Araştırma, 9 adet Havza Araştırma ve 37 adet Konu ve Disiplin Araştırma Enstitüsü) çeşitli projeler yürütülmektedir93.

Tarımsal Bilgi Teknolojileri Araştırma Projesi, TAGEM’in 2004 yılında yürüttüğü projelerden birisidir. Proje 4 alt projeden oluşmaktadır. Bunlar:

1- Tarım Bilgi Sistemi Etüt Projesi,

2- GAP Bölgesindeki Önemli Agroekolojik Zonların Belirlenmesi ve Tarımsal Üretim Planlaması,

3- Ege Bölgesindeki Zeytin Alanlarının Uzaktan Algılama Yöntemleri ile Belirlenmesi,

4- Tarımsal Araştırma Yönetimi ve Araştırma Bilgi Sistemleri Projesidir.

Projenin alt bileşenleri ile, Tarım Bilgi Sisteminin yürütüleceği bir Tarımsal Bilgi Teknolojileri Araştırma, Geliştirme ve Yürütme Merkezi tasarlanması, uydu görüntülerinin değerlendirilmesi ile GAP Bölgesindeki arazi sınıflarının oluşturulması, Ege Bölgesi’ndeki zeytin alanlarının uzaktan algılama yöntemleri ile belirlenerek, CBS’ye dayalı bir veritabanı oluşturulması amaçlanmaktadır94.

TAGEM’e bağlı bulunan Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama Bölümü, arazi parsel tanımlama sistemlerinin belirlenmesinde ve hava fotoğrafları ile sayısal haritaların değerlendirilmesinde yer alabilecek bir altyapıya sahiptir. 1997 yılında kurulan Bölümün görevleri95_:

• Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından belirlenen amaç ve konulara uygun olarak, tarım ve çevre korumasıyla ilgili her türlü bilgiyi toplayıp değerlendirmek ve bu bilgileri diğer ilgili kuruluşlarla paylaşmak,

• Tarım ve doğal çevre ile ilgili konularda kamu ve özel sektör kuruluşlarıyla işbirliği yapmak,

• Uluslararası ilgili kuruluşlarla uyum içinde çalışmak ve geleceğe ait gelişme stratejileri belirlemek,

• Tarım ve doğal kaynaklarla ilgili veri toplamak, saklamak, değerlendirmek ve analiz etmek,

• Her türdeki tarımsal alanların ve bunların Türkiye içindeki dağılımlarının belirlenmesi,

• Tarımda erken uyarı sistemlerinin geliştirilmesi ve agro-klimatolojik veri toplanması,

• Tüm ülke düzeyinde su ürünleri ve stoklarının belirlenmesi, su kaynaklarındaki değişimin ve kirliliğin izlenmesi ve yeni balıkçılık politikalarının oluşturulması,

• Doğal kaynaklar ve çevre ile ilgili konularda Çevre ve Orman Bakanlığı ile işbirliği ve düzenleme çalışmaları yapmak,

• Ürün verim tahminleri ile ilgili çalışmaları yürütmektir.

Yukarıda belirtilen amaçları doğrultusunda Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama Bölümünün gerçekleştirdiği ve yürütmekte olduğu projeler IACS’ta kullanılan teknolojilerle benzerliğinden dolayı bazı projeler hakkında kısaca aşağıdaki bilgiler verilecektir.

Bilgi Teknolojisi Yönetim Planı, Veritabanı Tasarımı ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Uygulamasının Geliştirilmesi” Projesi:

TKB koordinatörlüğünde Çevre ve Orman Bakanlığı ile İşlem GIS ve ESRI (ABD) kuruluşları tarafından birlikte yürütülmüştür. Projenin amaçları 24 aylık bir stratejik

iş planını kapsayan bilgi teknolojisi yönetim planı hazırlamak, proje personelinin eğitimini sağlamak, genetik çeşitliliğin yerinde muhafazası ve Türkiye tarımsal araştırma projelerinin ihtiyaçlarına cevap verebilecek CBS veritabanları ve metodolojileri geliştirmektir. Üniversiteler, sivil toplum örgütleri ve önemli organizasyonlarla anket çalışmaları yapılmıştır. Toplanan veri örnekleri değerlendirilerek kurumların üretilen, kullanılan ve ihtiyaç duyulan verileri belirlenmiş ve bilgi teknolojisi yönetim planı hazırlanmış, veri otomasyonu tamamlanarak Türkiye iller ve göller veritabanı üzerine oturtulmuştur. Gen koruma ve yönetim alanları ile ilgili yaklaşımlar ortaya konmuş ve proje atlası olarak yayınlanmıştır.

Coğrafi Bilgi Sistemleri Teknikleri Kullanılarak Tarımsal Veritabanı Oluşturulması ve Arazi Kullanım Planlaması Yapılması:

Çalışma alanının coğrafik konumu ortaya çıkartılarak, toprak, arazi kullanımı, jeoloji, iklim, topografya ve geçmiş yıllara ait üretim bilgilerini kapsayan bir tarımsal veritabanı oluşturulmasının amaçlandığı proje, 1.1.2000 – 31.12.2001 tarihleri arasında yürütülmüştür. Proje neticesinde parsel alanları ve ürün desenleri ortaya konmuş, toprak yapısının belirlenmesinde toprağın karakteristik özellikleri ve toprak içindeki elementlerin dağılımı saptanmış, ürün tipine göre optimum şartlar içeren uygun alanlar üç boyutlu sayısal arazi modeli kullanılarak tespit edilmiştir. Ayrıca, geçmiş dönemlerle şimdiki dönemler arasında karşılaştırmalar yapılarak değişimler ortaya konulmuştur.

Doğu ve Orta Anadolu Meralarının CBS ve Uzaktan Algılama ile Vejetasyon Haritalarının Çıkarılması, Sınıflandırılması, Problemli Alanların Belirlenmesi ve Uygun Rehabilitasyon Yöntemlerinin Geliştirilmesi Projesi:

1.6.1999 – 1.6.2005 tarihleri arasında yürütülen bu projede, Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü ile Çayır Mera ve Yem Bitkileri Şubesi ortak çalışmalar gerçekleştirmiştir. Proje kapsamında 2000 yılına ait LANDSAT uydu görüntüleri satın alınarak işlenmesine başlanmıştır. 760 adet koordinatlı veri toplanarak ilgili yazılımlar yardımı ile işlenmiş ve bir CBS veritabanı oluşturulmuş, uydu görüntüleri ile aynı projeksiyon sistemine getirilmişlerdir.

Mera Alanları ve İşlenebilir Tarım Alanlarının Tespiti Projesi:

TÜGEM tarafından desteklenen bu projede, 2000 yılı itibariyle Gaziantep, Kahramanmaraş, Adıyaman ve Şanlıurfa illerindeki pamuk ekim alanları ilçeler itibariyle incelenerek belirlenmiştir. Yapılan tahminlerin doğruluğunu test etmek için Harran Ovası’ndaki bazı köylere ait pamuk ekiliş alanlarının gerçek değerleri ile uydu görüntülerinden yapılan tahmin değerleri karşılaştırılmıştır. Uydu görüntüleri ile yapılan tahminlerin doğruluk dereceleri bu test köylerinde %98 ile %81 arasında değerler almıştır.

Uydu Görüntüleri Kullanarak Gaziantep İlindeki Tarımsal Alanların Belirlenmesi:

Gaziantep İl Tarım Müdürlüğü ile 1.6.2000 – 1.6.2002 tarihleri arasında yürütülen projede, uydu görüntüleri yardımı ile Gaziantep ilinde arazi varlığı sınıflaması

yapılması planlanmıştır. Satın alınan uydu görüntüleri görüntü işleme yazılımları ile değerlendirilerek öncelikle ildeki tarım alanı, orman, mera, yerleşim yeri gibi belli başlı arazi kullanım sınıfları belirlenmiştir. Daha sonra tarım alanları içerisinde yoğunlaşılarak bu alandaki alt sınıflar oluşturulmuştur. Verim tahmini çalışmalarında kullanılmak üzere yörede ekonomik önemi olan Antep fıstığı ve tarla ürünlerinde ekiliş alanları belirlenmiştir.

Ortak Kullanılan Köy Meralarının Çiftçi Katılımıyla Islahı ve Amenajmanı Projesi:

Köy düzeyinde yem kaynaklarının geliştirilmesi ve uygun hayvan besleme konularını bir bütünlük içerisinde inceleyen çoklu disipliner yaklaşımla meraların iyileştirilip verimliliklerinin korunmasını sağlayan bir modelin geliştirilmesinin amaçlandığı proje, 1995 yılında başlamıştır. Köylerdeki toplam mera alanının belirlenmesi için GPS ile sınırların koordinatlarının belirlenerek 1:25.000’lik haritalar üzerine geçirilmesi çalışmaları, AB’ye üye ülkelerde IACS ile ilgili yerinde kontrollerde de benzer şekilde kullanılmaktadır.