1.1. Dağıtım Ģebekesi
Bir dağıtım Ģirketi‟nin belirlenmiĢ bölgesinde, iĢlettiği doğal gaz dağıtım tesislerini ve boru hatlarını ifade eder.
1.2. Servis hattı
Dağıtım Ģebekesini abone servis kutusuna veya basınç düĢürme ve ölçüm istasyonuna bağlayan boru hattı ve servis kutusu veya basınç düĢürme ve ölçüm istasyonu dahil ilgili teçhizatı ifade eder.
1.3. Bağlantı hattı
Ulusal iletim Ģebekesini veya dağıtım Ģebekesini serbest tüketici servis kutusuna veya basınç düĢürme ve ölçüm istasyonuna bağlayan boru hattını ve servis kutusu veya basınç düĢürme ve ölçüm istasyonu dahil ilgili teçhizatı ifade eder.
1.4. Sertifika
ġehir içi dağıtım Ģebekesine ait servis hatları ve iç tesisat ile ilgili proje, müĢavirlik, kontrol, yapım, denetim, servis, bakım, onarım hizmetlerini yapmaya yeterli olduklarını gösteren; dağıtım Ģirketleri ile yetki belgesi sahibi resmi veya özel Ģirketler tarafından düzenlenen ve ilgili dağıtım Ģirketinin belirlenmiĢ bölgesinde geçerli olan ve gerçek veya tüzel kiĢilere verilen izin belgesidir.
1.5. Sertifikalı firma
EPDK Sertifika Yönetmeliğine göre sertifika almıĢ gerçek veya tüzel kiĢidir.
1.6. Isıtma
Ġstenen bir mahali, belirlenen bir sıcaklığa getirmek için; katı, sıvı, gaz, kombine vb. gibi yakıtların yakılmasını yönetme iĢidir.
1.7. Isıtma Tesisi
Ġstenen ısıtmayı sağlamak maksadı ile yakıtın yakılmasını sağlayan uygun biçim ve boyutta ısı üreticileri ile ısıtılacak mahallerin uygun yerlerine yerleĢtirilmiĢ ısı yayıcıları ve bunlara ait tesisatlardan oluĢan tesislerdir.
1.8. Evsel ve Küçük Tüketimli Ticari Tesis
Gaz teslim noktası çıkıĢ basıncının 300 mbarg ve altında, gaz arzı debisinin ise 200 m3/h‟ in altında olduğu tesislerdir.
1.9. Merkezi Isıtma Tesisi
Merkezi ısıtma tesisi, bir veya birden çok konutlu bir binanın altında ya da çatı katında veya birden çok binadan meydana gelen bir sitedeki mevcut binalardan birinin altında ya da çatı katında veya sitenin dıĢında uygun bir yere müstakil olarak tesis edilen ısıtma tesisleridir.
1.10. Doğal Gaz
Yerden çıkarılan veya çıkarılabilen gaz halindeki doğal hidrokarbonlar ile bu gazların piyasaya sunulmak üzere çeĢitli yöntemlerle sıvılaĢtırılmıĢ, basınçlandırılmıĢ veya fiziksel iĢlemlere tabi tutulmuĢ.(SıvılaĢtırılmıĢ Petrol Gazı hariç) diğer hallerini ifade eder.
1.11. Brülör
Gazı yakma havası (oksijen) ile belirli oranlarda karıĢtıran ve ısı ihtiyacına göre gerekli gaz hava karıĢım oranını, alevin biçim ve büyüklüğünü ayarlamak suretiyle issiz ve tam yanmayı ve alevin meydana gelmesini sağlar. Bu amaçla otomatik kumanda, kontrol, ayar, ateĢleme ve güvenlik tertibatı ile donatılan ve gerektiğinde yakma havasını cebri veya tabii olarak sağlayan elemanları içeren cihazdır.
1.12. Tam Yanma
Doğal gazın, kimyevi bileĢimine uygun olarak hesaplanmıĢ gerekli miktarda yakma havası ile kimyasal tepkimeye girmesi olayıdır.
CH4 + 2O2 + 8N2 CO2 + 2H2O + 8N2 + ENERJĠ 1.13. Vent Hattı
Boru hattındaki gazın gerektiğinde tahliyesi için boru hattına, emniyet kapama vanaları sistemine, basınç tahliye vanalarına, brülör öncesi gaz kontrol hatlarına monte edilen, küresel vana ve borulardan oluĢan hattır.
1.14. Alçak Basınçlı Buhar Kazanı
Alçak basınçlı buhar kazanı, izin verilen iĢletme üst basıncı (TS EN 764) en çok 0,5 Atü olan TS 377 EN 12953, TS 497, TS EN 12952‟e göre projelendirilip imal edilen ve TS 2838‟e uygun güvenlik tertibatı ile donatılan buhar üreticileridir.
1.15. Yüksek Basınçlı Buhar Kazanı
TS 377 EN 12953 da belirtilen ve iĢletme üst basıncı 0,5 Atü den yüksek olan buhar üreticileridir.
1.16. Isı Gücü
Isı gücü, su, buhar veya hava gibi bir ısı taĢıyıcı akıĢkana, bir ısı üreticisi tarafından birim zamanda aktarılan yararlı ısı miktarıdır (kW, kcal/h).
1.17. Anma Isı Gücü (QN)
Anma ısı gücü, belirli bir yakıt (katı, sıvı veya gaz) için TS 4040‟da yer alan Ģartları sağlamak üzere önceden belirtilen ve kararlı durumda, ısı üreticisinden ısı taĢıyıcısı akıĢkana sürekli olarak aktarılan ısı miktarıdır. (kW, kcal/h).
1.18. Anma Isı Gücü Alanı (AN)
Anma ısı gücü alanı (AN), belirli bir yakıt türü (katı, sıvı, gaz) için, ısı üreticisinin kararlı duruma eriĢmesinden sonra anma ısı gücünü sürekli olarak veren. Bir tarafında ısıtıcı akıĢkanın bulunduğu ve diğer tarafını alev ve sıcak yanmıĢ gazların yaladığı, imalatçı tarafından ısı üreticisinin (sıcak su kazanı, buhar kazanı vb.) etiketinde belirtmiĢ olduğu alandır.(m2)
1.19. Isıtma Yüzeyi (F)
Isıtma yüzeyi, arkasında ısıtılan su vb. akıĢkanın bulunduğu ve alevin ve/veya sıcak gazların temas edip ısı geçiĢinin sağlandığı (su borulu kazanlarda bunun tersi) kazan yüzeylerinin toplamı olup birimi
“m2”dir.
1.20. Atık Gaz
Atık gaz, yakıtın yakılması sonucu meydana gelen ve faydalı ısısından yararlanıldıktan sonra atılan gaz halindeki yanma ürünleridir.
1.21. Valf (Ventil)
Valf, sızdırmazlık (kapatma) elemanı, akıĢ yönüne karĢı hareket ederek sızdırmazlık yüzeyinden uzaklaĢmak (valfın açılması) veya yaklaĢmak (valfin kapanması) suretiyle akıĢ kesen bir tesisat elemanıdır.
1.22. Vana
AkıĢ kesme tesisat elemanıdır. (TS EN 331,TS 9809) 1.23. Sayaç
MüĢterilerin doğal gaz tüketimini ölçen Ölçü ve Ölçü Aletleri Muayene Yönetmeliğine tabi cihazı, (TS EN 12480, TS 5910 EN 1359, TS 5477 EN 12261)
1.24. Gaz Teslim Noktası
MüĢteriye gaz arzının sağlanacağı, Servis Kutusu veya Basınç DüĢürme ve Ölçüm Ġstasyonudur.
1.25. Gaz Teslim Noktası Regülatörü
Gaz teslim noktasında tesis edilen ve ana dağıtım hattındaki basıncın gerek duyulan basınca düĢürülmesi amacı ile tesis edilen regülatörlerdir.
1.26. Domestik Regülatör
Gaz teslim noktası ile gaz yakan cihazlar arasında bulunan boru hattındaki mevcut basıncın, gaz yakma basıncından yüksek olduğu durumlarda tesis edilen regülatörlerdir.
1.27. Rakor
Gaz hattının bir kısmını herhangi bir sebepten dolayı sökmek, tamir etmek vb. iĢler için kullanılan uzun diĢli boru parçası, manĢon ve kontra somundan oluĢan bağlantı elemanıdır.
1.28. Filtre
Gaz tesisatındaki yabancı maddelerin sayaç, gaz hattı elemanları veya yakıcı cihazlara geçiĢini engellemek amacı ile kullanılan elemandır.
1.29. Test Nipeli
Sızdırmazlık testi, bakım ve ayarlar sırasında yapılacak basınç ölçümlerinde kullanılmak amacı ile doğal gaz boru hattı üzerine konulan elemanlardır.
1.30. Brülör Gaz Kontrol Hattı (Gas Train)
Doğal gaz yakan cihazların (Brülör, bek v.b.) emniyetli ve verimli olarak çalıĢmalarını temin etmek maksadıyla tesis edilen sistemlerdir.
1.31. Tabii Havalandırma Sistemi
Yakma havasını bulunduğu ortamdan alan yakıcı cihazların bulunduğu mahallerin havalandırmasının dıĢ atmosfere açık bölümden tabii olarak yapılmasını sağlayan sistemdir. (kanal, menfez vb.)
1.32. Cebri (Mekanik) Havalandırma Sistemi
Alt ve üst havalandırmanın, vantilatör, aspiratör gibi mekanik sistemlerle havalandırma kanalları kullanılarak sağlandığı sistemdir.
1.33. Alt Havalandırma
Yakıcı cihaz için gerekli yakma havasını temin için tesis edilen sistemdir.
1.34. Üst Havalandırma
Ortamda bulunabilecek atık ve/veya çiğ gazların dıĢ ortama tahliyesi ve yakma havasının alt havalandırma noktasından ortama giriĢinin rahat yapılabilmesi için tesis edilen sistemlerdir.
1.35. Üst Isıl Değer
Üst ısıl değeri, belirli bir sıcaklık derecesinde bulunan 1 Nm3 gazın tam yanma için gerekli minimum hava ile karıĢtırılarak herhangi bir ısı kaybı olmadan yakıldığında ve yanma ürünleri baĢlangıç derecesine kadar soğutulup karıĢımındaki su buharı yoğuĢturulduğunda açığa çıkan ısı miktarıdır.
Sembolü Ho, Birimi kcal/Nm3‟tür.
1.36. Alt Isıl Değer
Alt ısıl değeri, belirli bir sıcaklık derecesinde 1 Nm3 gazın, tam yanma için gerekli minimum hava ile karıĢtırılarak herhangi bir ısı kaybı olmadan yakıldığında ve yanma ürünleri, karıĢımdaki su buharı yoğuĢturulmadan baĢlangıç sıcaklığına kadar soğutulduğunda açığa çıkan ısı miktarıdır. Sembolü Hu, birimi kcal/Nm3‟tür.
1.37. Wobbe Sayısı
Wobbe sayısı, bir gazın sabit beslenme basıncında yakılması ile açığa çıkan ısı ile ilgili olup aĢağıdaki formülle hesaplanır.
W = Gazın üst ısıl değeri / (Gazın bağıl yoğunluğu) 1/2 1.38. Gaz Modülü
Bir cihazın wobbe sayısı farklı baĢka bir gazla çalıĢabilir hale dönüĢtürülmesinde, ısı girdi paritesi ve primer hava sürüklenmesinin doğru değerini elde etmek için, cihazın daha önce çalıĢtığı gazla aynı olması gereken orandır.
1.39. II. Gaz Ailesi
II. gaz ailesi, standart Ģartlar altında, wobbe sayıları 11,46 16,1 kWh/m3 arasında olan gazlar olup, doğal gaz bu gaz ailesindendir.
1.40. Ġç Tesisat
Gaz teslim noktasından itibaren, sayaç hariç, müĢteri tarafından yaptırılan ve mülkiyeti müĢteriye ait olan boru hattı ve ekipmanı ile tüketim cihazları ile tesisat arasındaki esnek bağlantı elemanı, atık gaz çıkıĢ borusu, baca ve havalandırmadan oluĢan sistemdir.
1.41. Bina Bağlantı Hattı
Gaz teslim noktası ile ana kesme vanası arasındaki hattır.
1.42. Kolon Hattı
Ana kapama vanası ile sayaç bağlantısı arasında ölçülmemiĢ gazı ileten hat bölümü.
1.43. Ana Kesme Vanası (AKV)
Bina bağlantı hattı üzerinde tesis edilen ve gerektiğinde gaz akıĢının tamamının kesilmesini temin etmek amacı ile kullanılan tesisat elemanıdır.
1.44. Tesisat Galerisi
Bina dıĢında, doğal gaz ve/veya diğer tesisat hatlarının geçtiği, havalandırma ve aydınlatması temin edilmiĢ istenildiğinde kontrolü, bakım ve onarımı yapılabilen toprak altı tesisat kanallarıdır.
1.45. Tesisat ġaftı
Bina içinde, doğal gaz ve/veya diğer tesisat hatlarının geçtiği, havalandırması temin edilmiĢ, binanın her katında bakım, onarım ve kontrol maksatlı ulaĢılabilen tesisat kanallarıdır.
1.46. Tesisat Kanalı
Ġçinden bir veya birkaç tesisatın geçirilmesi düĢünülerek özel olarak inĢa edilmiĢ kanallardır.
1.47. Toplam Kapasite
Bir binada bulunan bütün cihazlar tarafından bir saatte tüketilebileceği kabul edilen ve bina tesisatı boyutlandırılmasında kullanılan maksimum gaz debisidir.
1.48. Kazan
Isınma veya proses amaçlı sıcak su veya su buharı üreten, bazı hallerde kullanım amaçlı sıcak su temin eden cihazlardır.
1.49. Boyler
Kazan ile eĢ güdümlü çalıĢan veya kendine ait bir yakma sistemi bulunan kullanım amaçlı sıcak su üretim maksatlı cihazlardır.
1.50. Kat Kaloriferi
Anma ısı yükü 70 kW‟yi aĢmayan bireysel veya küçük tüketimli bina merkezi ısıtma sistemlerinde kullanılan yer tipi cihazlardır.
1.51. Kombi
Anma ısı yükü 70 kW‟yi aĢmayan, genellikle “B”,“B1” ve “C” tipi olarak imal edilen ısıtma ve kullanım sıcak suyu üretme maksatlı duvar tipi kombine cihazlardır.
1.52. ġofben
Kullanım sıcak suyu üretme maksatlı cihazlardır.
1.53. Soba
Gaz yakarak elde ettiği ısıyı doğrudan ısıtma yüzeyleri üzerinden ortama veren cihazlardır.
1.54. Hava Isıtıcısı
Isıtma amaçlı sıcak hava üreten cihazlardır.
1.55. Radyant Isıtıcı
Ġnsan boyundan yüksek seviyeden, gaz yakıp bulunduğu mekana ısı transferini ıĢınım ile yaparak ısıtan cihazlardır.
1.56. A Tipi Cihazlar (Bacasız Cihazlar)
A tipi cihazlar yanma için gerekli havayı monte edildikleri ortamdan alan, atık gaz tesisatı olmayan, yanma ürünlerini bulundukları ortama veren cihazlardır.
1.57. B Tipi Cihazlar (Bacalı Cihazlar)
B tipi cihazlar yanma için gerekli olan havayı monte edildikleri ortamdan alan, açık yanma odalı, yanma ürünlerinin uygun bir atık gaz tesisatı ve uygun bir baca vasıtası ile dıĢ ortama veren cihazlardır.
1.58. B1 Tipi Cihazlar (Vantilatörlü – Bacalı Cihazlar)
B1 Tipi Cihazlar yanma için gerekli olan havayı monte edildikleri ortamdan alan açık yanma odalı,
yanma ürünlerini bir vantilatör yardımı ve özel atık gaz elemanları vasıtası ile doğrudan veya atık gaz bağlantı elemanları ve uygun bir baca vasıtası ile dıĢ ortama verir. Havalandırma ihtiyacı bakımından B tipi cihazlar ile aynı kategoride mütalaa edilen cihazlardır.
1.59. C Tipi Denge Bacalı (Denge Bacalı – Hermetik Cihazlar)
C Tipi denge bacalı cihazlar, yanma için gerekli olan havayı, monte edildikleri ortamdan bağımsız olarak özel hava bağlantısı ile dıĢ ortamdan alan, kapalı yanma odalı, yanma ürünlerini özel atık gaz elemanları ile dıĢ ortama veren havalandırmaları bulundukları ortamdan bağımsız olan cihazlardır.
1.60. YoğuĢmalı Cihazlar
YoğuĢmalı cihazlar, kullanma ve ısıtma sıcak suyunu ısıtmak için kullandıkları gazın yanma ısısı dıĢında atık gazın içindeki su buharını yoğuĢturarak, buharın yoğuĢma gizli ısısından da yararlanan ve genellikle “ C ” tipi denge bacalı olarak imal edilen cihazlardır.
1.61. Ocak
Yemek piĢirme ve/veya yemek ısıtma maksatlı açık yanmalı cihazlardır.
1.62. Baca Klapesi
Bacada veya duman kanalında termik veya mekanik olarak çalıĢan yatay veya düĢey bir eksen etrafında (menteĢe gibi) dönerek akıĢı kesen veya düzenleyen bir tesisat elemanıdır.
1.63. Baca Sensörü (Atık Gaz AkıĢ Sigortası)
Atık gaz borusuna/kanalına monte edilen ve bacada meydana gelen yığılma ve geri tepme gibi durumlarında gazı kesen emniyet tertibatıdır.
1.64. Atık Gaz ÇıkıĢ Borusu (Duman Kanalı)
Gaz tüketim cihazı ile baca arasındaki irtibatı sağlayan daire, kare veya dikdörtgen kesitli baca bağlantı kanallarıdır.
1.65. Baca
Gaz tüketim cihazlarında yanma sonucu oluĢan atık gazların atmosfere atılmasını sağlayan daire, kare veya dikdörtgen kesitli kanaldır.
1.66. Baca ġapkası
Bacanın çekiĢ etkisini düzenleyen, bacayı harici etkilerden koruyan ve baca çıkıĢ ucuna yerleĢtirilen Ģapkadır.
1.67. Etkili Baca Yüksekliği
Atık gazın bacaya girdiği yer ile atık gazın bacayı terk etiği nokta arasındaki yükseklik farkıdır.
1.68. Müstakil (Bireysel) Baca
Tek bir birime hizmet vermek üzere inĢa edilmiĢ, binanın bir katından çatının üstüne kadar çıkan ve diğer katlarla cihaz bağlantısı olmayan bacadır.
1.69. Ortak Baca (ġönt Baca)
Çatı üstüne çıkan bir ana baca ile cihazın bağlandığı kattan bir kat yukarıda ana baca ile birleĢen ve ana bacaya paralel bacalardan oluĢan ve birden fazla birime hizmet vermek için inĢa edilmiĢ bacadır.
1.70. Adi Baca
Birden fazla birime hizmet vermek için inĢa edilmiĢ, her katta cihazların doğrudan bağlandıkları bacadır.
1.71. Hidrolik Çap
Kanal kesit alanının (A), kanal çevre uzunluğuna (U) bölümünün 4 katıdır.
Dh = 4.A/U
A Kanal kesit alanı U Kanal çevre uzunluğu Dh Hidrolik çap
1.72. ġömine tipi sobalar
IsıtılmıĢ havanın konveksiyonla yayılımı ile bir odayı ısıtmak için tasarlanmıĢ, alevi veya akkor bölgeleri açıkça görülen, net ısıl değere dayanan anma ısı yükü 20 kW‟ ı geçmeyen atık gaz sistemine göre denge bacalı veya bacalı olan cihazlar.
1.73. Metreküp (m3)
1,01325 bar mutlak basınç ve 15ºC sıcaklıkta bir metre küp hacim kaplayan doğal gaz miktarıdır.
1.74. Yük (q)
Bu standardın amacı bakımından, gaz tüketim cihazında 1 saatte yanan gazın verdiği ısı miktarı (kcal/h veya kWh).
1.74.1 Anma ısı yükü (Gücü)(qn)
Cihazın anma basıncında bir saatte yakabileceği gazın verdiği alt ısı miktarı (kcal/h veya kWh).
1.74.2 Sınır yükü
Yanma tekniği, ısı ekonomisi ve sağlık bakımlarından ve ayrıca cihazın dayanıklılığı ve ömrü de göz önünde bulundurularak, anma yükünden fazla veya eksik olmasına müsaade edilebilecek yük değeri (kcal/h veya kw/h).
1.74.3 Üst sınır yükü
Anma yükünün 1,15 katına eĢit olan yük.
1.74.4 Alt sınır yükü
Anma yükünün 0,55 katına eĢit olan yük.
1.75 Gaz Basıncı
1.75.1 Statik gaz basıncı (Pst)
Gazın durgun haldeki basıncı (birimi bar'dır).
1.75.2 Dinamik gaz basıncı (Pd)
Gazın hareket halindeki basıncı (birimi bar'dır).
1.75.3 ġebeke gaz basıncı
Gaz teslim noktası vanası çıkıĢında ölçülen gaz üst basıncı.
1.75.4 Bağlantı basıncı
Hareket hâlindeki gazın, cihazın bağlantı noktasında ölçülen basıncı.
1.75.5 Bek basıncı
Bek çalıĢırken bekten önce meme çıkıĢında ölçülen gazın beke girdiği noktadaki hava karıĢımsız basıncı (bek basıncı bekten önce ölçülür).
1.75.6 Meme basıncı
Hava karıĢmıĢ bekteki hava karıĢımından önceki gazın meme giriĢindeki akıĢ basıncı (meme basıncı memeden önce ölçülür).
1.76. Elektrik jeneratörleri
Doğal gazın yanması sonucunda açığa çıkan ısı enerjisini, elektrik enerjisine çeviren ve bir grup hâlinde çalıĢan, gidip gelme hareketli, içten yanmalı motorlardır.
1.77. Hava-Atık Gaz Baca Sistemi
C tipi (hermetik) cihazlarda (yoğuĢmalı cihazlar dâhil); cihaz mahalinden bağımsız olarak yanma için gerekli olan taze havayı, çatı üst seviyesinde hafif betondan oluĢmuĢ kanal vasıtası ile sağlayan, yanma sonucu oluĢan atık gazı seramik malzemeden yapılmıĢ bir baca ile çatı üst seviyesinden dıĢarı tahliye eden baca sistemidir.
1.78. Absorbisyonlu, ısı geri kazanımlı soğutma cihazları
3C‟ye kadar soğuk su üretebilen ve ısı geri kazanım ünitesi sayesinde 80C‟ye kadar sıcak su üretebilen, dıĢ ortamda çalıĢmaya uygun çiller ve ısıtıcılardır.