Nakit Akış Tablosu

Finansal tablo kullanıcılarının geleceğe yönelik nakit tahsilatları işletmeler için nakit çıkışını ifade edeceğinden bu nakit akışları işletmenin yükümlülüklerinden, nakit ihtiyacından ve yeni yatırımlardan nakit yaratabilme kabiliyetinden etkilenmektedir. İşletmelerin nakit yaratma kabiliyetleri de nakit dışı kaynaklara yapılan nakit harcamaların bu yatırımlardan sağlanan nakit getirisinden az veya fazla olması ile ölçülür (FASB, 1978).

Bu nedenlerle nakit ve nakit benzerlerinin giriş ve çıkışlarını gösteren nakit akış tablosunun sağladığı bilgiler hem finansal tablo kullanıcıları hem de işletmeler açısından diğer finansal tablolar ile birlikte işletmenin likiditesi, finansal esnekliği, kârlılığı ve riski hakkında önemli bir bilgi kaynağıdır (IASB, 2012 s. 2461).

26.12.1992 tarihli ve 21447 sayılı 1. mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanan ve 1994 yılında yürürlüğe giren “Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği”

nakit akış tablosunu ek finansal tablo olarak sınıflandırmaktadır. Bu nedenle ülkemizde halka açık şirketler dışında çoğu işletme nakit akış tablolarını kendi bünyelerinde hazırlamakta fakat bu bilgileri kamuya açıklamamaktadır.

23 Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği'ne göre nakit akış tablosu özet olarak aşağıdaki şekilde düzenlenmektedir:

(+) Dönem Başı Nakit Mevcudu XX (+) Dönem İçi Nakit Girişleri XX (-) Dönem İçi Nakit Çıkışları (XX)

= Dönem Sonu Nakit Mevcudu XX

Dönem başı nakit mevcudu ile dönem sonu nakit mevcudu arasındaki fark olumlu ise nakit artışı, olumsuz ise nakit azalışı olacaktır. Ancak tablodan da anlaşılacağı üzere nakit giriş ve çıkışları işletme faaliyetleri açısından her hangi bir ayrıma tabi tutulmamıştır. Bir finansal tablo kullanıcısı nakit akışlarını işletme faaliyetlerine göre değerlendirmek istediğinde giriş ve çıkışların alt kalemlerine bakıp ayrı bir aritmetiksel işlem yapması gerekmektedir. Bu şekilde bile ulaşacağı rakamlar kesin olmayıp yaklaşık sonuçlar olacaktır. Doğal olarak bu yaklaşık sonuçlara göre yapılacak analizler gelecek nakit akışlarına dair yanlış sonuçlar verecektir.

Halka açık şirketler ise 2005 yılından itibaren finansal raporlarını Uluslararası Finansal Raporlama Standartları'na uygun olarak hazırlamak ve açıklamak zorunda oldukları için nakit akış tablolarını kamuya açıklamaktadırlar.

TMS 7: Nakit Akış Tabloları Standardı kapsamında nakit akış tablosu; cari dönemde ortaya çıkan nakit akışlarını “işletme faaliyetlerinden”, “yatırım faaliyetlerinden” ve “finansman faaliyetlerinden”, olmak üzere üç ana bölümde

24 sınıflandıran, nakit ve nakit benzerlerindeki değişikliklere ilişkin bilgileri yatırımcılar, kredi kuruluşları, hissedarlar ve yöneticiler gibi finansal tablo kullanıcılarına sunmayı amaçlayan bir finansal tablodur. TMS 7'ye göre nakit akış tablosu özet olarak aşağıdaki şekilde düzenlenmektedir:

İşletme faaliyetlerine ilişkin net nakit akışları XX Yatırım faaliyetlerine ilişkin net nakit akışları XX Finansman faaliyetlerine ilişkin net nakit akışları XX

Nakit artışı (azalışı) XX

(+) Dönem başı nakit mevcudu XX

Dönem sonu nakit mevcudu XX

Standartta geçen kavramların tanımları ise şu şekildir:

 Nakit: İşletmedeki nakit ile vadesiz mevduatı,

 Nakit benzeri: Tutarı belirli bir nakde kolayca çevrilebilen kısa vadeli ve yüksek likiditeye sahip ve değerindeki değişim riski önemsiz olan yatırımları,

 Nakit akışları: Nakit ve nakit benzerlerinin giriş ve çıkışlarını,

 İşletme faaliyetleri: Bir işletmenin ana gelir getirici faaliyetleri ile yatırım ve finansman faaliyeti olmayan diğer faaliyetleri,

 Yatırım faaliyetleri: Uzun vadeli varlıkların ve nakit benzerleri içerisinde yer almayan diğer yatırımların elde edilmesi ve elden çıkarılmasına ilişkin faaliyetleri,

25

 Finansman faaliyetleri: Özkaynaklar (özsermaye) ile yabancı kaynakların (borçlanmaların) yapısında ve tutarında değişiklik meydana getiren faaliyetleri ifade etmektedir.

Nakit akış tablosu Tablo 1’de gösterilen üç sınıflandırma için gerçekleşen nakit akışlarını içerir:

26 Tablo 1: Nakit Akışlarının Sınıflandırılması

Faaliyet Çeşitleri İşlem Çeşitleri Nakit Giriş Örnekleri Nakit Çıkış Örnekleri

İşletme Faaliyetleri

İşletmenin günlük ticari faaliyetleri ile ilgili nakit işlemler

 Müşterilerden tahsilatlar

 Yatırımlardan kaynaklanan kâr payı ödemeleri

 Tedarikçilere yapılan ödemler

 Personele yapılan ödemeler

 Vergi ödemeleri Yatırım

Faaliyetleri

Uzun vadeli varlıkların elde edilmeleri ve elden çıkarılmaları ile ilgili nakit işlemler

 Arsa veya bina satışlarından kaynaklanan kazançlar

 Menkul kıymet satışlarından kaynaklanan kazançlar

 Bina veya teçhizat alımları

 İştirak veya bağlı ortaklık yatırımları

Finansman Faaliyetleri

Uzun vadeli borçlar ve özsermaye ile ilgili nakit işlemler

 Yeni hisse senesi ihraç kazançları

 Tahvil ihracından sağlanan kazançlar

 Uzun vadeli verilen borçlardan sağlanan kazançlar

 Hissedarlara yapılan kâr payı ödemeleri

 Vadesinden önce itfa edilebilen imtiyazlı tahviller için yapılan ödemeler

Kaynak: Berry, 2010, s. 205

27 “Bir işletmenin ana gelir getirici faaliyetleri ile yatırım ve finansman faaliyeti olmayan diğer faaliyetleri”nden sağladığı "işletme faaliyetleri nakit akışları" iki açıdan önemli bir performans göstergesidir. İlk olarak, genellikle işletmenin ana gelir getirici faaliyetleriyle ilgili olup, dış finansman kaynaklarına ihtiyaç duyulmadan işletmenin; borçlarını geri ödeyebilmesi, faaliyetlerini sürdürebilmesi, kâr payı ödemelerini yapabilmesi ve yeni yatırımlara başlayabilmesinin mümkün olup olmadığı hususlarında temel bir gösterge teşkil etmektedir. İkinci olarak işletme faaliyetlerden kaynaklanan nakit akışlarına ilişkin bilgi, diğer bilgilerle birlikte değerlendirilerek, gelecek nakit akışlarına dair tahminlerde kullanılabilir (TMS/TFRS, 2011c).

İşletme faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışlarına aşağıdakiler örnek olarak verilebilir (TMS/TFRS, 2011c):

 Satılan mallardan ve verilen hizmetlerden elde edilen nakit girişleri,

 Royalti², ücret, komisyon ve diğer hasılatla ilgili nakit girişleri,

 Mal ve hizmetler için yapılan ödemelerden kaynaklanan nakit çıkışları,

 Çalışanlara ve çalışanlar adına yapılan ödemelerden kaynaklanan nakit çıkışları,

2 Royalti; bir lisans veya marka sahibinin sahip olduğu hakları bir başkasına devretmesi karşılığı aldığı bedeli ifade ederken; lisans sözleşmesi ise maddi olmayan hukuki bir malın veya bir eserin ücret karşılığında belli bir süre kullanmak üzere bir başkasına devrine ilişkin olarak yapılan yazılı anlaşmadır (Bozkurt, 2011).

28

 Sigorta şirketlerinin aldığı veya ödediği primler, tazminatlar, yıllık ödemeler ve poliçeyle ilgili diğer yükümlülükler nedeniyle oluşan nakit giriş ve çıkışları,

 Finansman veya yatırım faaliyeti ile doğrudan ilgili olmadığı sürece kurum kazancı üzerinden hesaplanan diğer vergiler ile ilgili nakit çıkışları veya söz konusu vergiler kapsamında alınan vergi iadeleri ile ilgili nakit girişleri,

 Alım satım amaçlı elde bulundurulan sözleşmelerle ilgili nakit girişleri ve çıkışları.

Yatırım faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışlarının ayrı olarak gösterilmesi önem arz eder; çünkü gelecekte işletmeye gelir ve nakit akışı sağlaması öngörülen kaynaklar için yapılan harcamaların düzeyi gösterilmiş olur.

Finansman faaliyetlerine ilişkin nakit akışları ise, işletmeye sermaye sağlayanların işletmenin gelecekteki nakit akışlarından talep edecekleri kısmın belirlenmesini sağlamak üzere ayrı olarak açıklanır (TMS/TFRS, 2011c).

Nakit akış tablosunun sağladığı bilgiler şu şekilde özetlenebilir (Berry, 2010;

TMS/TFRS, 2011c):

 Nakdin işletmenin hangi faaliyetinden sağlandığını gösterir (İşletme faaliyetlerinden mi, yatırım faaliyetlerinden mi yoksa finansman faaliyetlerinden mi?).

 Nakitlerin nerelere harcandığını gösterir.

29

 Net kâr ile işletme faaliyetlerinden sağlanan nakit akışlarının arasındaki farkı açıklar. Gelir tablosu tahakkuk tabanlı hazırlandığı için net kâr kalemine ulaşılıncaya kadar amortisman ve yıpranma payı giderleri gibi birçok nakit olmayan işlemleri de içerir. Hâlbuki bir işletmenin pozitif net kârı olmasına rağmen nakit ihtiyacını karşılayabilecek nakdi bulunmayabilir.

Bu nedenle net kâr ve işletme faaliyetlerinden elde edilen nakit arasındaki farkı bilmek işletmenin faaliyetlerini, yatırımlarını ve finansman ihtiyaçlarını planlarken faydalı olacaktır.

 İşletmenin gelecek nakit akışlarının tutarını ve zamanlamasını kâr paylarını ve borçlarını ödeyebilecek düzeyde olup olamayacağını tahmin edebilmek için faydalı bilgiler sunar.

 Diğer finansal tablolarla kullanıldığı zaman, finansal tablo kullanıcılarının işletmenin net aktiflerindeki değişimi, finansal yapısını (likidite ve borç ödeme gücü dahil) ve nakit akışlarının tutar ve zamanlamasını değişen koşullara ve fırsatlara uyum sağlamak amacıyla etkileme yeteneğini değerlendirebilmesi için gerekli bilgiyi sağlar.

 İşletmenin nakit ve nakit benzeri yaratma yeteneğinin değerlendirilmesi ve kullanıcıların gelecekteki nakit akışlarını ölçmek ve başka İşletmelerle karşılaştırmak için modeller geliştirmesini sağlar.

 İşletmeler arasındaki aynı işlem ve olaylar için farklı muhasebe uygulamalarının etkilerini elimine ederek farklı işletmelerin performans raporlamalarının karşılaştırılabilmelerine olanak verir.

30