Yenilenen öğretim programlarında üst düzey düşünme becerilerinin tüm derslerin omurgasında yer alması gerektiği belirtilmiştir. Bilgisayar dersinin ilkokul ve ortaokul döneminde gerekli olduğu, diğer tüm dersler kadar öneme sahip olduğu, programlama eğitimi gibi kazanımları ile öğrencilere düşünme becerileri kazandırma potansiyeli biliniyorken bununla ilgili çalışma yapılmaması bu gibi araştırmalara ihtiyaç duyulduğunu göstermektedir.
Programlama sürecinin her bir bileşeni karmaşık bilişsel beceriler gerektirmektedir. Özellikle hata ayıklama ve doğrulama aşaması buna en çok ihtiyaç duyulan kısımdır. Bu aşamalarda bir takım üst düzey düşünme becerilerine sahip olması gerekmektedir. Burada programlama sürecine tam olarak hâkim olmak için gerekli olan
13
becerilerin, problem çözme becerileriyle benzer oldukları söylenebilir. Programlama eğitimiyle de bu becerilerin kazandırılabileceği ve program yazmada ilerleme kaydedilebileceği öngörülmektedir.
Günümüzdeki teknolojik gelişmeler düşünüldüğünde öğrencilerin bu gelişmelere uyum sağlamaları ve değişime ayak uydurabilmeleri için bazı standartlara sahip olmaları önemlidir (ISTE, 2018). Buna göre öncelikle öğrenciler kendilerine özel hedefler belirlemeli ve bu hedefleri gerçekleştirmek için teknolojiden de yararlanarak daha etkili öğrenme süreçleri yaşamalıdırlar. Ayrıca, bu çağın öğrencileri dijital dünyaya uyum sağlamalı, iyi birer dijital vatandaş olmalı, en uygun araştırma teknik ve stratejilerini kullanarak doğru bilgiye ulaşmalıdırlar. Bunun yanında, yaratıcı ve yenilikçi çözümler bularak karşılaştıkları problemleri doğru tanımlamalı ve çözüm için uygun teknolojiler kullanmalıdırlar. Daha ötesi, öğrenciler kendilerini etkili ve doğru bir şekilde ifade edebilmek için en uygun araçları kullanmalı, çok iyi birer iletişimci olarak küreselleşen dünyada iş birliği yapabilen bireyler olmalıdırlar (ISTE, 2018).
Programlama öğretiminin, yukarıda bahsedilen becerilerden bazılarının kazandırılmasında kullanılabileceği anlaşılmaktadır. Örneğin, problem çözme becerilerinin geliştirilmesinde programlama öğretiminin etkili olduğunu gösteren çok sayıda çalışma bulunmaktadır (Nam ve diğerleri, 2010; Taylor, Harlow ve Forret, 2010;
Shin ve Park, 2014; Yıldırım, 2016; Yünkül, Durak, Çankaya ve Mısırlı, 2017).
Son yıllarda programlama öğretimi zorunlu olarak okutulan bir ders olarak çeşitli ülkelerin öğretim programlarına girmiştir (Balanskat ve Engelhardt, 2015; Sayın ve Seferoğlu, 2016; Demirer ve Sak, 2016). Programlama öğrenme süreci, öğrencilerin problem çözme becerisi, yaratıcı ve algoritmik düşünme gibi beceriler kazanmalarına yardımcı olmakla birlikte kavramların soyut olması nedeniyle bu becerilerin kazanılması her zaman kolay olmamaktadır. Programlama sürecini somutlaştırmak için Scratch gibi görsel programlama dilleri kullanılması öğrencilere yardımcı olabilir (Ersoy ve diğerleri, 2011; Resnick ve diğerleri, 2009). Öğrenciler blok tabanlı programlama dillerini kullanarak programlama öğrenirken sürece aktif bir şekilde katılarak daha anlamlı ve kalıcı öğrenmeler gerçekleştirebilirler. Bu ortamlarda öğrenciler çeşitli senaryolar oluşturabilmekte ve bu sayede de sahip oldukları bilgileri örgütleyerek daha anlamlı ilişkiler kurabilirler (Erekmekçi ve Fidan, 2012).
Programlama eğitiminde yaşanan sorunlar özellikle başlangıç düzeyindeki öğrencilerin programlama mantığını anlamada ve somutlaştırmada zorlanmalarına ve
dolaylı olarak olumsuz bir tutum geliştirmelerine sebep olmaktadır (Kinnunen ve Malmi, 2008). Yaşanan bu sorunun çözümü için başlangıç seviyesindeki programlama öğretimi derslerinde temel programlama mantığı, programlama kavramları ile yapıları basit ve etkili bir şekilde öğretilmelidir (Rajaravivarma, 2005; Gee, 2005). Blok tabanlı programlama dillerinin yardımıyla küçük yaştaki çocukların da eğlenceli bir şekilde yaratıcılık, algoritmik düşünme, problem çözme ve bilgi işlemsel düşünme becerileri gibi becerileri erken dönemde kazanmaları sağlanabilir (Shin ve diğerleri, 2013; Çatlak, Tekdal ve Baz, 2015). Bu nedenle Scratch kullanılarak yapılan programlama öğretimi etkinlikleri; öğrencilerin problem çözme becerilerinin gelişmesini ve bilgisayara yönelik tutumlarını olumlu bir şekilde etkileyebilir. Bu sayede, öğrenciler temel programlama mantığını daha iyi öğrenerek daha iyi bir öğrenme süreci yaşayabilirler.
Bireylere günümüz dünyasında ihtiyaç duyulan çeşitli beceriler kazandırma potansiyelinden dolayı programlama öğretimi konusu giderek daha fazla gündem olmaktadır. Bununla birlikte bu konuda nitelikli ve yeterli kaynak bulma konusunda sıkıntı yaşanmaktadır. Buna paralel olarak, ülkemizde ortaokul öğrencileriyle Scratch kullanımına ilişkin çalışmaların sayısının az olduğu görülmüştür. Ayrıca daha önce yapılan çalışmalarda programlama dili eğitimi alanında daha çok öğretim yöntemleri ile ilgilenilmiş, problem çözme ve eleştirel düşünme becerilerine yönelik lisans ve ortaöğretim düzeyinde çalışmalar yapılmış, fakat ilköğretim düzeyinde blok tabanlı programlamanın hem problem çözme becerisine hem de bilgisayara yönelik tutuma etkisi ile ilgili bir çalışma yapılmamıştır. Bu nedenle, bu araştırmanın ilgili literatüre katkıda bulunacağı öngörülmektedir. Buna ek olarak, programlama öğretiminin ilgili müfredata eklenmesinin ardından, programlama öğretimi için uygun bir programlama öğretimi aracı seçebilmeleri konusunda öğretmenlere yardımcı olması beklenmektedir.
Bu çalışma, ortaokul öğrencileri ile Scratch programlama öğretimi aracı kullanarak yapılan programlama öğretiminin;
Öğrencilerin problem çözme becerilerine ve bilgisayara yönelik tutumlarına olan etkisi,
İlkokul ve ortaokulda programlama öğretimi amacıyla Scratch aracının kullanılmasının etkili olabilme durumunun tespiti,
15
Her seviyede programlama öğreten eğitimciler için görsel programlama imkânı sunan blok tabanlı programlama öğretimi araçlarının kullanımı konusunda farkındalık sağlaması potansiyeli,
Bilişim Teknolojileri ve Yazılım derslerinde işlenen programlama öğretiminde kullanılabilecek içerik konusunda katkı sağlaması,
açılarından önemlidir.