D. Suçun Mağduru
2. TĠPĠKLĠĞĠN MANEVĠ UNSURU
ĠĢlenilen bir fiilden ötürü cezai sorumluluğun varlığından bahsedebilmek için hareket ile kanunun müeyyide öngördüğü netice arasındaki illiyet bağının varlığı yetmemekte, ayrıca fail ile fiil arasında manevi bir bağın bulunması da gerekmektedir.222
Bir kimsenin cezalandırılabilmesi için tipe uygunluk ve hukuka aykırılık yeterli görülmez; aynı zamanda suça konu hareket, faile Ģahsen isnat edilebilmeli ve failin fiili hakkında bir değer hükmü verilebilmelidir.223
Bir fiilin suç olarak nitelendirilip sonucuna ceza öngörülmesi için bilinçli bir hareketin varlığı aranır. Bu anlamda suç ancak, bilerek ve istenerek gerçekleĢtirilen bir fiille iĢlenebilir.224
Bir fiilde manevi bağ yok ise o fiil, ahlaken ve hukuken kınanamaz.225
Failin, kanunun yasakladığı neticenin ortaya çıkacağını bilerek ve isteyerek hareket etmesi, yani failin neticesini bilerek ve isteyerek fiili iĢleme iradesi, kast olarak nitelendirilir.226 Kastın unsurları, bilme ve isteme olarak kabul edilir.227
TCK m.21‟e göre suçun oluĢması, kastın varlığına bağlanmıĢtır. Bu yolla kanun koyucu her suç için kasttan ayrıca bahsetmek yerine genel bir ifade ile suçların ancak kastla iĢlenebileceğini hüküm altına almıĢtır. Ancak kanunda bir fiilin özel olarak taksirle iĢlenebileceği belirtilmiĢse(TCK m.22) o fiilin taksirle iĢlenmesi de cezalandırılır.228
Defter ve belgelerin ibraz edilmemesi suçu ile ilgili olmak üzere VUK m.359 incelendiğinde taksirle iĢlenebileceğine dair bir hükmün yer almadığı görülecektir. Bu sebeple defter ve belgelerin ibraz edilmemesi suçu yalnızca kasten iĢlenebilen bir suçtur.229
Nitekim
221 ÖZCAN, s.132-133. 222 HAKERĠ, s.202-203.
223 ÖZBEK/KANBUR/DOĞAN/BACAKSIZ/TEPE, s.198.; ÖZGENÇ, Ġzzet: Türk Ceza Hukuku Genel
Hükümler, 11. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara, 2015, s.331.
224 KARAKOÇ, Vergi Ceza Hukuku, s.101.
225 ÖZEN, Ceza Hukukunda Taksir, Ankara, Adalet Yayınları, 2011, s.44.; ZAFER, Ceza Hukuku Genel
Hükümler, s.226.
226 ÖZBEK/KANBUR/DOĞAN/BACAKSIZ/TEPE, s.371. 227
AĞAR, s.285.
228 ġEN, Ersan: Türk Ceza Hukuku, Suçun Genel Esasları ve Unsurları, Der Yayınları, Ġstanbul 2002, s.321-
322.; ZAFER, s.235.; KIZILOT/KIZILOT, s. 498.
229
KARABULUT, Cem,, Vergi Suçları ve Yeni TCK Ġle Yapılan DeğiĢiklikler, Vergi Raporu, Nisan-Mayıs 2006, s.52; KARAKOÇ, Yusuf, Genel Vergi Hukuku, s. 521.
71
VUK‟ta belirtilen fiillerin taksirle iĢlenmesi halinde, manevi unsurun eksik olması sebebi ile fiil suç oluĢturmaz.230
Burada bahsi geçen kast ise özel değil, genel kasttır.231
Vergi kaçakçılığı suçu hem ani kast Ģeklinde hem de tasarlama kastı Ģeklinde iĢlenebilen bir suçtur.232
Fail; suça konu fiili icra ederken, suçun kanunda yer alan unsurlarının gerçekleĢtiğinin bilincinde olarak, suç yoluna girdiği andan itibaren suça iliĢkin kastla hareket etmelidir.233
Yargıtay, vergi kaçakçılığı suçlarını „özgü‟ suç olarak tanımlamıĢ; buna dayanak olarak da, bu suçların ceza genel ilkelerinden farklı olarak cezai sorumluluğa, takip Ģartlarına ve cezaların belirlenmesine iliĢkin farklı düzenlemelerin yapılmasını göstermiĢtir. Ancak VUK m.359 kapsamındaki tüm suçlar, özgü suç olma özelliğini haiz değildir. Buna göre; „gizleme‟ fiili özgü suç özelliğini ihtiva ederken, VUK m.359/b‟de yer alan „sahte belge düzenleme‟ fiili ile VUK m.359/c‟de yer alan „Maliye Bakanlığı ile anlaĢması olmadığı halde belge basma veya bilerek kullanma‟ fiili, herkes tarafından iĢlenebileceği için özgü suç özelliğini ihtiva etmez, genel suçtur.234
Bir suçun meydana gelmesi için maddi unsura ve manevi unsura birlikte ihtiyaç vardır. Bu durum kendini „gizleme‟ fiilinde de gösterir. Gizleme fiiline iliĢkin maddi unsurlar tamamsa, manevi unsura bakılır. Manevi unsur ise fail ile fiil arasında kurulan manevi bağdır ve suçun kurucu unsurları arasında yer alır.235
Gizleme fiili ile iĢlenen vergi kaçakçılığı suçunun manevi unsurundan kasıt, vergi incelemesi için istenen defter, belge ve kayıtların muhafaza ve ibrazında gerekli özenin gösterilmesi değildir. Buradan hareketle denilebilir ki; defter, belge ve kayıtların taksirle elden çıkması neticesinde ibraz edilmemesi halinde, suçun manevi unsur yokluğundan vergi kaçakçılığı suçu oluĢmaz.236
Gizleme fiili, sırf hareket suçu niteliğindedir. Bu sebeple ibraz etmeme ile suç gerçekleĢtiğinden, bilme ve istemenin yalnızca ibraz etmeme hareketini kapsaması yeterlidir.237
230 KARAKOÇ/ġENYÜZ/BAYRAKLI, s.46-47. 231
BAYAR, s.121.; ÖZCAN, s.220.; OK/GÜNDEL,.163.; ÖZEN, Mustafa: Ceza Hukukunda Taksir, s.55.; TAġTAN, Mehmet: Açıklamalı-Ġçtihatlı Vergi Kaçakçılığı Suçları, Ankara, Adalet Yayınları, 2015, s.24.
232 ĠÇEL, Kayıhan: Ceza Hukukunda Temel Kusurluluk ġekli „‟Kast‟‟, Ġstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal
Bilimler Dergisi, Y. 6, S. 12, Güz 2007/2, s.68.; ÖZCAN, s.221-222.
233 ĠÇEL, Kayıhan: Ceza Hukukunda Temel Kusurluluk ġekli „‟Kast‟‟, s.67. 234
AĞAR, s.288.; Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 05/03/2002, 2002/11-28-79, Yargıtay Kararları Dergisi, Y. 2002, C. 28, S.6, s. 932.
235 ÖZGENÇ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, s.227. 236
ÖZCAN, s.231.
72
VUK m. 359/a-2 değerlendirildiğinde, ibrazı istenen belgelerin yalnızca bir kısmının ibraz edilmemesi halinde de suçun oluĢacağı görülecektir.238 Ancak her somut olay kendi içinde değerlendirilip; defter ve belgelerin hangi kısmının ibraz edilmediği, ibraz edilmeyen kısmın vergi incelemesini ne Ģekilde etkilediği, ibraz etmeme fiilinde failin kastının olup olmadığı hususları araĢtırılmalıdır.239
Yargıtay Kararında: „defter ve belgeleri vergi incelemesi amacı ile istenen sanığın, iş yerini devretiklerini, defter ve belgelerin muhasebecide ya da iş yerinde olduğunu…tanık muhasebeci ifadesinde: defter ve belgelerin kendisinde olduğunu, sanıkların vergi denetimi yazısını on beş gün sonra kendisine getirdiğini ve bunun üzerine evrakları vergi denetmenliğine götürdüğünü ancak vergi denetmeninin evrakları incelemediğini…sonrasında evrakların mahkemeye ibraz edildiğinin anlaşılması karşısında, defter ve belgelerin tam olarak ibraz edilip edilmediğinin araştırılıp sanığın gizleme kastının bulunup bulunmadığının tayini gerekirken eksik inceleme ile…240.‟
IV. DEFTER VE BELGELERĠ ĠBRAZ ETMEME SUÇUNUN ÖZEL GÖRÜNÜM