Türkiye Otomotiv Sektörü Stratejileri ve Politikaları

174 4.2.8.Türkiye Motorlu Araç Parkı Yaşı

Araç parkı yaşı, yeni araç satışı ve satış sonrası pazar değerlendirmeleri bakımından önemli bir göstergedir.

Tablo 4.26: 2016 Yılı Türkiye Motorlu Araç Parkı Yüzdesi(%) ve Yaş Ortalaması

Yaş Grubu Otomobil Minibüs Otobüs Kamyonet Kamyon

Toplam 100 100 100 100 100

0-5 36,2 29,0 30,8 35,8 27,5

6-10 16,0 20,4 24,6 27,6 17,2

11-15 12,1 18,0 13,8 16,1 12,9

16-20 13,4 18,4 13,3 11,4 16,9

21+ 22,3 14,1 17,6 9,1 25,5

Ortalama

Yaş 12,2 12,4 12,2 10,1 15

www.tuik.gov.tr

Tablo 4.26’da yer alan Tüik tarafından yapılan araştırmaya göre; Türkiye’de 2016 yılı sonu itibarıyla trafiğe kayıtlı 21 milyon 90 bin 424 adet motorlu kara taşıtı için ortalama yaş 12,9 olarak hesaplanmıştır. Ortalama yaş otomobillerde 12,2, minibüslerde 12,4, otobüslerde 12,2, kamyonetlerde 10,1, kamyonlarda 15 olarak hesaplanmıştır.⁴⁰⁶ Tablo 4.26’ ya göre aynı zamanda; 5 yaş üstü araçların yüzdesine bakıldığında otomobil için %63,8, minibüs için %71, otobüs için %69,2, kamyonet için %64,2, kamyon için %72,5 olarak belirlenmiştir. Bununla birlikte, Motorlu Taşıtlar Sektör Araştırması Raporu (2011, 32)’na göre; ortalama araç yaşı satış sonrası pazar bakımından oldukça önemli olmaktadır.⁴⁰⁷

175

Şekil 4.1: Türkiye Otomotiv Sektörü Strateji Çalışmaları

T.C.Kalkınma Bakanlığı- Onuncu Kalkınma Planı, Otomotiv Sanayi Çalışma Grubu Raporu (2014-2018), Ankara-2014, 54.’ten yararlanılarak hazırlanmıştır.

i.Türkiye Otomotiv Sektörü Strateji Belgesi ve Eylem Planı (2016-2019)

Türkiye otomotiv sektörünün; ülke ekonomisi ve ilişki olduğu sektörlerin gelişimi, küresel rekabet gücü kazanması açısından oldukça önemli olup bu doğrultuda;

kamunun ve özel sektörün, doğru politikaların tasarımı için sürekli ve düzenli olarak birlikte çalışması büyük önem taşımaktadır. Bu nedenledir ki kamu, özel sektör ve üniversitelerin ilgili temsilcilerinin katılımı ile daha sürdürülebilir ve rekabetçi otomotiv sektörü oluşturulması amacıyla strateji belgesi ve eylem planı çalışması hazırlanmıştır.

“Sanayi politikalarını hazırlamak, stratejiler geliştirmek, bunların uygulanmasını sağlamak, sonuçlarını izlemek ve değerlendirmek, sanayinin genel problemlerini tespit etmek ve çözüm önerileri geliştirmek Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın önemli görevleri arasında yer almaktadır. Bu görev, 635 Sayılı Bilim, sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında KHK’nın 2.maddesinin 1.fıkrasının (a) bendinde; “Kalkınma planları ve yıllık programlardaki ilke, hedef ve politikalar doğrultusunda sanayi politika ve stratejilerini, sanayi ürünlerine yönelik idari ve teknik düzenlemeleri hazırlamak ve uygulamasını sağlamak, sanayi işletmelerinin sicilini tutmak, sanayi istatistikleri ve analizleri üretmek” şeklinde ifade edilmiştir.”⁴⁰⁸

Yukarıda yer alan ifadeye göre Bilim, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan çalışmada; sektör vizyonu “sahip olunan yerli markaları ile dünya otomotiv pazarında söz sahibi olmak” olurken genel amaç da “güçlü ve rekabetçi

408 T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı- Sanayi Genel Müdürlüğü, “Türkiye Otomotiv Sektörü Strateji Belgesi ve Eylem Planı(2016-2019)”, 2016, 31.

Türkiye Otomotiv Sektörü Strateji

Çalışmaları

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

Türkiye Otomotiv Sektörü Strateji Belgesi

ve Eylem Planı (2016-2019)

Ekonomi Bakanlığı

2023 İhracat Stratejisi ve Eylem Planı

GİTES Girdi Tedarik Stratejisi

176

tedarik sanayi ve kendi ürettiği yerli markaları ile ileri teknoloji kullanımını yaygınlaştırmak ve katma değer oranını yükseltmek” olmuştur.

Vizyon ve amaçlar doğrultusunda belirtilen hedefler şu şekildedir;

1. “Yerli marka araç üretimi için gerekli altyapıyı oluşturmak”,

2. “Sektörün markalaşma kabiliyetini ve küresel rekabet gücünü arttırmak”, 3. “Otomotiv sektörünün güçlendirilmesine yönelik hukuki ve idari düzenlemeler

geliştirmek.”

Belirtilen üç farklı hedef ile rekabetin oldukça yoğun yaşandığı otomotiv sektöründe sınırlı olan karlılık düzeyi küresel entegrasyona uyum ile beraber arttırılmaya çalışılmaktadır.

ii. 2023 Türkiye İhracat Stratejisi ve Eylem Planı

2023 Türkiye İhracat Stratejisi ve Eylem Planı, 2012-2023 dönemini kapsamaktadır.

Strateji, ihracat hedefine ulaşmak için, hangi politikalara, paydaşlara, süreçlere ve yetkinliklere ihtiyaç olduğu tespit edilerek, izleme değerlendirme, iç ve dış gelişmeler ışığında güncelleme ve revizyonlarının yapılabilmesini teminen 3 aşamada 4’er yıllık dönemler halinde tasarlanmıştır.

Stratejinin ilk aşamasını 2012-2015, ikinci aşamasını 2016-2019 ve son üçüncü aşamasını 2020-2023 dönemi oluşturmaktadır. Dönemlerin bitiminde stratejinin güncellenerek bir sonraki döneme ilişkin revize edilen versiyonunun yeniden yayımlanması planlanmaktadır.

Stratejinin uygulamaya aktarıldığı ilk dönem olan 2012-2015 döneminde kısa vadeli projeler ele alınırken, 2012-2019 döneminde orta, 2012-2023 döneminde uzun vadeli projeksiyonlar yer almaktadır.⁴⁰⁹

2023 Türkiye İhracat Stratejisi Sektörel Kurul Projesi “Kara Taşıtları ve Yan Sanayi Sektörü Mart 2010”

Türkiye ihracatta artışı kendine hedef olarak belirlemiş olup bu hedefini sürdürülebilir hale getirerek daha yüksek düzeylere taşımak ve Cumhuriyetin 100.

409T.C.Kalkınma Bakanlığı, DPT, Onuncu Beş Yılık Kalkınma Planı, age, 59.

177

Yıldönümü olan 2023 yılında 500 milyar dolar ve dünya ticaretinden alınan payı da yüzde 1,5 düzeyine çıkartmak da önemli hedefleri arsında yer almaktadır.

Bu amaç doğrultusunda; TİM tarafından, 2009 yılının Mart ayında Türkiye’nin 2000’li yıllarda ivme kazanan ihracat büyümesinin Cumhuriyetin 100. yılı için amaçlanan 500 milyar $ tutarındaki büyük hedefe ulaşması için “Türkiye’nin 2023 İhracat Stratejisinin Uygulamaya Aktarılması ve Performans Yönetimi” projesi başlatılmıştır. Sanayi grubu ve tarım grubu için ayrı olarak düzenlenen çalıştaylar sonucunda ve toplamda 200 üst düzey katılımcının katkılarıyla “Türkiye’nin 2023 İhracat Haritası ve Performans Programı” ortaya çıkmıştır. “Türkiye’nin 2023 İhracat Stratejisinin Uygulamaya Aktarılması ve Performans Yönetimi” projesi devam ederken, söz konusu stratejinin sektörel bazdaki ayrıntıları Türkiye İhracatını oluşturan sektörler için ayrı “Strateji Haritası ve Performans Programı” oluşturulması ile sağlanmıştır. Bu çalışma kapsamında faaliyet alanları ortak sektörler belirlenerek 24 sektör için katılımcıların görüşleri ile ve daha önce bu sektörler üzerine yapılan çalışmalar ışığında her sektör için “Strateji Haritası ve Performans Programı”

hazırlanmıştır. Bu çerçevede hazırlanan Kara Taşıtları ve Yan Sanayi Sektörü Mart 2010 ile ilgili bilgiler aşağıda özetlenmektedir:⁴¹⁰

Değişim Gündemi

• 4 milyon araç üretimi gerçekleştirmek,

• Ana sanayinin bölgesel güç haline gelmesini sağlamak,

• Yan sanayide teknolojik gelişmişlik düzeyini artırmak,

• Küresel değer zincirindeki yerin geliştirilmesi ile üretim merkezinden ziyade, Yenilikçilik (İnovasyon), Ar-Ge ve Tasarım = Mükemmeliyet Merkezi olmak,

• Özgün tasarımlı, katma değeri yüksek, ileri teknolojili ürünler geliştirmek (Hibrit araçlar, elektrikli araçlar, batarya) ve

• “From Concept to Car” yaklaşımıyla Türk otomotiv sanayini pazarlamaktır.

Kara Taşıtları ve Yan Sanayi Sektörü Strateji Haritası / Stratejik Hedefler Temel İhracat Hedefler

• Hedef Pazarlarda Bilinirliği Artırmak,

410T.C.Kalkınma Bakanlığı, DPT- Onuncu Beş Yılık Kalkınma Planı- “Otomotiv Sanayi Çalışma Grubu Raporu”, 2014-2018”, Ankara-2014, 59.

178

• Alt-Sektörde İstikrarlı İhracat Artışı Sağlamak,

• İhracat Kapasitesini Geliştirmek,

• Sektörde İstikrarlı İhracat Artışı Sağlamak, İnsan Kaynakları

• Pazarlara yönelik yetkinlikleri gelişmiş nitelikli işgücü, teknik eleman ve Ar-Ge personeli istihdamını artırmak,

Bilgi Altyapısı

• Tekno-girişim sermayesini artırmak, Kurumlar Arası İşbirliği

• Rekabet Öncesi İşbirliği” kültürü çerçevesinde firmalar arası “yatay entegrasyon”

ile ana sanayi ve yan sanayi arasında “dikey entegrasyonu” sağlamak, Mevzuat

• Tüm yasal düzenlemeleri sektörün rekabetçi gücünü gözeterek, AB ve DTÖ kuralları çerçevesinde yapılandırmak,

• Uygun koşullarda finansman desteği sağla, Yan sanayinin finansmana erişim imkanlarını geliştirmek,

Üretim

• Üretim kapasitesini ve verimliliği artırmak,

• Kaliteli yerli hammadde üretimini artır ve hammadde planlamasını geliştirmek,

• Malzeme geri kazanım sistem ve teknolojisini geliştirmek,

• Sektörün rekabet gücünü desteklemek için artan çevre ve güvenlik standartları ile uyumlandırmak,

Pazarlama ve Satış

• Saygın ve lider “Türk Otomotiv Markalarını” oluştur ve Ülke imajını geliştirmek,

• Uluslararası işbirlikleri için doğru partner bulmak,

• Yeni nişler ve segmentler yaratmak,

• Büyük tedarikçilere nüfus ederek satış ağını genişletmek,

• Sektörel tanıtım faaliyetlerini yaygınlaştırmak,

179 Ürün Geliştirme

• Özgün tasarımlı, katma değeri yüksek, ileri teknoloji ile üretilmiş ürünler geliştirmek,

• Türkiye’yi tasarım, Ar-Ge ve yenilikçilik merkezi haline getir, yan sanayideki ARGE çalışmalarını yaygınlaştırmak,

• Sektörün gelişimi için gerekli test ve analiz altyapısını oluşturmak, Lojistik

• Lojistikte altyapı planlamasını iyileştirmek (liman kapasiteleri, demiryolu bağlantıları),

Hizmetler

• Gelişmekte olan pazarlardaki KOBİ’lere sigorta sistemini geliştirmek,

• Seçici teknolojik yatırımlar ile gelişmiş ve nakit zengini gelişmekte olan pazarlarda yeni segmentlere girmek, mevcut seğmenlerden pazar payını artırmak, Cumhuriyetimizin 100’ üncü kuruluş yıldönümünü kutlayacağımız 2023 yılına ilişkin vizyon ve hedefler sanayimizi açısından da önemli ve heyecan vericidir. Özellikle son 10 yıl içinde ekonomide sağlanan istikrarlı büyüme; özellikle dış alemin ilgisini çekmektedir. Mevcut potansiyel değerlendirildiğinde mikro önlemeleri de kapsayan yapısal değişikliklerle bu gelişmenin desteklenmesi halinde sürdürülebileceği görülmektedir. TİM 2023 Türkiye İhracat Stratejisinin Uygulamaya Aktarılması Ve Sektörel Kırılım Projesi kapsamında sanayimiz için öngörülen üretim hedefi 4 milyon adettir. Burada sanayimizin 3 milyon adet taşıt aracı ihracatı ile tüm tedarik zincirinde toplam olarak 75 milyar dolarlık bir ihracata ulaşması hedeflenmektedir.

411

iii.Girdi Tedarik Stratejisi (GİTES)

Ekonomi Bakanlığı kapsamında yürütülen GİTES çalışmaları, 12 Mayıs 2010 tarihli Başbakanlık Genelgesi (2010/12) ile kurulan ve Bakanlar Kurulu’nun yeni yapısı paralelinde 6 Eylül 2011 tarihli 28046 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Başbakanlık Genelgesi (2011/11) ile üyeleri güncellenen İhracata Dönük Üretim Stratejisi Değerlendirme Kurulu bünyesinde yürütülmeye başlanmıştır.

411 T.C.Kalkınma Bakanlığı, DPT- Onuncu Beş Yılık Kalkınma Planı, age, 61.

180

GİTES çalışmaları Ekonomi Bakanlığı kapsamında yürütülmekte olup, ilgili birçok farklı bakanlık, kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum ve meslek kuruluşlarının üst düzey temsilcilerinin katılımı ile sürdürülmektedir.⁴¹² Çalışmalar ile hedeflenilen;

“Tüm tedarik zincirinde daha fazla katma değerin Türkiye’de bırakılması, tedarik sürekliliği ve güvenliği ile ihracatta sürdürülebilir küresel rekabet gücü artışının sağlanması, ara malı ithalat bağımlılığının azaltılmasıdır.” Bu hedeflere ulaşabilmek için, ilgili tüm politika araçlarının birbiriyle etkileşimli olarak, bütünsel bir yaklaşımla kullanılması gerekmektedir. ⁴¹³ GİTES bünyesinde önem arz eden otomotiv ana ve yan sanayi üretiminde temel girdileri oluşturan “demir-çelik, demir dışı metaller, plastik ve kauçuk ürünlerinin yanı sıra kompozit malzemelerin öncellikle yurt içi tedarik imkânlarının geliştirilmesi, mevcut üretimlerin nitelik ve nicelik açısından daha üst seviyelere taşınması”, tedarik güvenliğinin sağlanması ve daha yüksek yerli katma değer açısından oldukça önemlidir.⁴¹⁴

Bu doğrultuda sektörle ilgili belirlenen hedefler şu şekildedir;

1. “Motor ve aktarma organlarında yurt içi üretim ve katma değerin artırılması”, 2. “Yan sanayi yetkinliğinin küresel ölçek seviyesine yükseltilmesi”,

3. “Temel girdilerde üretimin geliştirilmesi”,

4. “Elektronik bileşenlerde yurtiçi tedarik imkânlarının geliştirilmesi”

4.4.Türkiye Otomotiv Sektörü SWOT Analizi