Türkiye’deki KA’nın Teşkilat Yapısı

Ulusal düzeyde koordinasyonundan eski DPT yeni Kalkınma Bakanlığı’nın sorumlu olduğu KA’nın teşkilat yapısında Kalkınma Kurulu, Yönetim Kurulu, Genel Sekreterlik ve Yatırım Destek Ofisleri mevcuttur. Bu kurumsal birimlerden oluşan KA’nın teşkilat yapısı Türkiye’deki diğer kamu kuruluşlarından farklıdır. Bütün kamu kuruluşlarında karar alma ve icra yetkisine sahip olan bir Genel Kurul bulunurken, ajanslarda bulunmamaktadır. Diğer kamu kuruluşlarındaki Genel Kurul’un karar alma görev ve yetkisi Yönetim Kurulu’na, icra yetkisi de Genel Sekreterliğe verilmiştir. Kalkınma Kurulu ise bir karar organı değil, sadece danışma ve tavsiye görevi üstlenen bir birimdir (Akgül, 2010: 647). Bunun yanı sıra ajans teşkilat yapısı oluşturulurken, kamu kesimi ile özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasında dengenin önemli olduğu, sade, basit, anlaşılır, birimlerin görevlerinin açık olarak belirtildiği ve yatay ilişkilerin söz konusu olduğu bir yapılanma ortaya konulmuştur.

38

KA Teşkilat yapısını anlamak, görev ve yetki paylaşımını görmek için 5449 Sayılı Kanunun üçüncü bölümünde yer alan organların tek tek incelenmesi gerekmektedir. Kurumlarda meydana gelen yeni oluşuma, yani DPT’nin Kalkınma Bakanlığı’na dönüşümüne rağmen kanunda herhangi bir revizyon yapılmamıştır. Bu Kanun çalışmamızda da isimler değiştirilmeden ilk şekilliyle kullanılmaktadır.

Şekil 1. KA Teşkilat Yapısı

Kaynak: Akgül ve diğ. (2010: 669).

2.3.1. Kalkınma Kurulu

5449 sayılı Kanun gereğince, bölgesel gelişme hedefine yönelik olarak; bölgedeki kamu kurum ve kuruluşları, özel kesim, sivil toplum kuruluşları, üniversiteler ve yerel yönetimler arasında işbirliğini geliştirmek ve ajansı yönlendirmek amacıyla Kalkınma Kurulu oluşturulmaktadır. Bu kurul ajansın danışma organı olarak nitelendirilmektedir. Bu kurul illerin dengeli bir şekilde temsilini sağlayacak yapıda, en fazla yüz üyeden oluşmaktadır. Kalkınma Kurulu’na temsilci gönderecek kamu kurum ve kuruluşları ile özel kesim ve sivil toplum kuruluşlarının gönderecekleri temsilcilerinin sayısı, görev süresi ve diğer hususlar kuruluş kararnamesi ile belirlenmektedir (www.dpt.gov.tr, 23.03.2011).

Kurul yapacağı ilk toplantıda kendi üyeleri arasından bir Başkan ve bir de Başkan Vekili seçer. Bu Başkan ve Başkan Vekili’nin görev süresi iki yıl olarak belirlenmiştir. Kurul, Başkanın daveti üzerine yılda en az iki defa toplanır. Ayrıca kurul, üye tam

YÖNETİM KURULU GENEL SEKRETERLİK YATIRIM DESTEK OFİSLERİ K A LK IN M A K UR UL U PLAN, FAALİYET VE RAPORLAR SEÇİM, TAVSİYE, İZLEME, DEĞERLENDİRME

39

sayısının beşte birinin talebi üzerine Kurul Başkanı tarafından toplantıya çağrılır. Kalkınma Kurulu, üye tam sayısının yarıdan bir fazlası ile toplanır, katılanların çoğu ile karar alır. Toplantı yeter sayısı sağlanmayan hallerde on beş günü aşmayacak şekilde yeni toplantı tarihi Başkan tarafından belirlenir (www.dpt.gov.tr, 23.03.2011).

Kalkınma Kurulu’nun görev ve yetkilerini ise şu şekilde ifade edebiliriz; tek ilden oluşan bölgelerde Yönetim Kurulu’nda yer alacak özel kesim ve/veya sivil toplum kuruluşları temsilcilerini ve iki katı yedeklerini sırasıyla seçmek. Ajansın yıllık faaliyet ve iç denetim raporlarını görüşmek, değerlendirmek ve Yönetim Kuruluna önerilerde bulunmak. Bölgenin sorunlarına ve çözüm önerilerine, tanıtımına, potansiyeline ve önceliklerine yönelik olarak yönetim kuruluna tavsiyelerde bulunmak.Toplantı sonuçlarını DPT’ye raporlamak ve toplantıya ilişkin bir sonuç bildirisi yayınlamaktır (www.dpt.gov.tr, 23.03.2011).

Kalkınma Kurulu’nun bir karar organı olmaması, Yönetim Kurulu’na tavsiyelerde bulunması ve Genel Sekreterliğe danışmanlık yapma görev ve sorumluluğunu taşıması, Türkiye’deki diğer kamu kurumlarında görülmeyen ve pek de alışık olunmayan bir kurumsal birim yapılanmasıdır. Bu nedenle de Kalkınma Kurulu, Ajansların en çok tartışılan birimi konumundadır ( Akgül, 2010: 648).

2.3.2. Yönetim Kurulu

Ajansın karar organı olan Yönetim Kurulu, tek ilden oluşan bölgelerde vali, büyükşehir belediye başkanı, il genel meclisi başkanı, sanayi odası başkanı, ticaret odası başkanı ile kalkınma kurulu tarafından özel kesim ve/veya sivil toplum kuruluşlarından seçilecek üç temsilciden; birden fazla ilden oluşan bölgelerde il valileri, büyükşehir belediye başkanları veya büyükşehir olmayan illerde il merkez belediye başkanları, il genel meclisi başkanları ve her ilden birer kişi olmak kaydıyla ticaret ve sanayi odası başkanlarından oluşur. Ajansı Yönetim Kurulu Başkanı temsil eder ve Yönetim Kurulu’nun Başkanı ise validir. Yönetim Kurulu ilk toplantısında üyeleri arasından bir Başkan Vekili de seçer. Birden fazla ilden oluşan bölgelerde Yönetim Kurulu Başkanlığı ilk yıl ajans merkezi olarak tespit edilen ilin valisi tarafından, gelecek yıllarda illerin alfabetik sırasına göre bölgedeki valiler tarafından birer yıl süreyle dönüşümlü olarak yürütülür. Yönetim Kurulu Başkanı’nın daveti üzerine üye tam

40

sayısının yarısından bir fazlası ile her ay en az bir kere toplanır ve toplantılarda katılanların oy çokluğu ile karar alınır (www.dpt.gov.tr, 23.03.2011).

Yönetim Kurulu’nun görev ve yetkileri ise şu şekilde belirtilmiştir; yıllık çalışma programını kabul etmek ve DPT onayına sunmak. Yıl içinde ihtiyaçlara göre bütçeyi revize etmek. Yılık mali raporu ve kesinleşen bütçe sonuçlarını onaylamak. Altı aylık ara rapor ile yıllık faaliyet raporunu DPT’ye göndermek. Ajans bütçesini onaylamak ve DPT’ye göndermek. Personelin işe alınması ve işine son verilmesine karar vermek. Genel Sekreteri belirlemek ve DPT onayına sunmaktır. Ayrıca Kanun’da Yönetim Kurulu’nun gerekli gördüğü hallerde sayılan bu yetkilerin bir kısmını, sınırlarını açıkça belirlemek şartıyla Genel Sekreter’e devredebileceği de belirtilmiştir (www.dpt.gov.tr, 23.03.2011).

2.3.3. Genel Sekreterlik

Ajansın icra organı olan Genel Sekreterlikte en üst yetkili Genel Sekreter’dir ve Yönetim Kuruluna karşı sorumludur. Kanun’da Genel Sekreterliğin görev ve yetkileri ise şu şekilde ifade edilmiştir; Yönetim Kurulu kararlarını uygulamak. Yıllık çalışma programı ile bütçeyi hazırlamak ve Yönetim Kuruluna sunmak. Bölgedeki kişi kurum ve kuruluşların proje üretme ve uygulama kapasitesini geliştirici faaliyetlerde bulunmak. Özel kesim, sivil toplum kuruluşları ve yerel yönetimlerin proje ve faaliyet tekliflerini değerlendirerek mali destek sağlamak üzere Yönetim Kuruluna öneri götürmek. Desteklenen proje ve faaliyetleri izlemek, değerlendirmek, denetlemek ve raporlamak. Personelin performans ölçütlerini belirlemek ve performansını değerlendirmek, ayrıca personelin işe alımını veya işine son verilmesini Yönetim Kuruluna teklif etmek. Ajansın sekretarya işlerini ve görev alanına giren diğer hizmetleri yürütmek. Yönetim Kurulunun devrettiğitaktirde kurulun yetkilerini kullanmak (www.dpt.gov.tr, 23.03.2011).

Genel Sekreterliğin etkin çalışabilmesi, KA’nın başarılı olmasına ve belirlenen hedeflerine ulaşmasında önemli katkıda bulunacaktır. Bu yüzden de Genel Sekreterliğin etkin çalışabilmesi için gerekli ortamın yaratılması gerekmektedir.

41

2.3.4. Yatırım Destek Ofisleri

Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun Tasarısı’nda Tek Durak Ofisleri olarak ifade edilirken Plan ve Bütçe Komisyonu’nda yapılan görüşme sonucunda Yatırım Destek Ofisleri şeklinde bir tanımlama yapılmıştır. Bölge illerinde, Yönetim Kurulu kararı ile biri koordinatör olmak üzere, en çok beş uzmandan oluşan Yatırım Destek Ofisleri kurulmaktadır. Uzman sayısının yetersiz gelmesi durumunda DPT onayı ile belirlenen sayı arttırılabilir. Yatırım Destek Ofisleri görevleri ile ilgili olarak Genel Sekreterliğe karşı sorumludur. Bölge illerinde, özel kesimdeki yatırımcıların kamu kurum ve kuruluşlarının görev ve yetki alanına giren izin ve ruhsat işlemleri ile diğer idari iş ve işlemlerini ilgili mevzuatta belirtilen süre içerisinde, ilgili mevzuatta bir süre belirtilmemişse öncelikle ve ivedilikle sonuçlandırmak üzere Yönetim Kurulu adına tek elden takip ve koordine etmek, yatırımları izlemek, yatırımcıya bilgi vermek ve yol göstermek ayrıca başvurular hakkında ön inceleme yapmak gibi görev ve yetkilerle donatılmıştır (www.dpt.gov.tr, 23.03.2011).