Türkiye‟ de Özel Güvenliğin Görev ve Yetkileri

Görev, bir nesne veya bir kimsenin yaptığı iĢ, resmî iĢ, vazife olarak tanımlanmaktadır. Özel güvenliğin temel görevi suçu önleyici bir varlık sağlamaktır. Suç oluĢmasına engel oluĢturmak için kullanılan cihazlarla birlikte güvenliği sağlamak ve kontrol altında tutmak diye de tanımlanabilir.

Alınan önleyici tedbirlere rağmen suçun oluĢması neticesinde olaya ilk elden müdahale etmek, genel kolluk gelene kadar kiĢileri ve suçla ilgili delil, tanık, belge ve kayıtları muhafaza altına almaktan özel güvenlik görevlileri sorumludur. Suçun oluĢması neticesinde bu müdahaleleri yapabilmesi için genel kolluk kuvvetlerinde olduğu gibi yasalar çerçevesinde sınırlı olmak üzere yetkiler de verilmiĢtir. Suçun oluĢumundan sonra ilk olarak genel kolluk görevlileri ile iletiĢime geçmesi gereken özel kolluk, genel kolluk görevlileri gelinceye kadar muhafaza ettiği olay yerini,

39 _{Emniyet Genel Müdürlüğü Özel Güvenlik Dairesi BaĢkanlığı Resmi Ġnternet Sitesi,}

24

kiĢileri ve konuyu devreder. SoruĢturmada kullanılabilecek her türlü delil ve tanıkların bulunması ve araĢtırması konusunda genel kolluğa yardımcı olur. Sınırlı yetkiler dahilinde olsa da kendi görev alanında yetkilerini yine ilgili kanundan alan özel güvenlik görevlileri görevlerini yerine getirirken özel güvenlik kimliklerini görünür Ģekilde yakalarında bulundurmalıdır. Özel güvenlikler kimliklerinde belirtilen yer ve adres dıĢındaki olaylara müdahale yetkisi bulunmamaktadır.

Silahlı özel güvenlikler ise görevli bulundukları alan dıĢında silah taĢıma ve kullanma yetkisine sahip olmadığından sadece genel kollukça düzenlenmiĢ ruhsat bilgileri dahilinde kendi çalıĢtığı alanda bunu kullanabilir ve görevi bittiğinde bulunduğu kuruma teslim eder. Genel kolluk görevlilerine göre daha sınırlı yetkilere sahip olan özel kolluk görevlilerine tanınan yetkilerin hepsi yasal düzenlemeler ile sağlanmıĢtır.

Özel güvenliğin görevleri, 2495 sayılı “Bazı Kurum ve KuruluĢların Korunması ve Güvenliklerinin Sağlanması” hakkındaki kanunun yetersiz kalmasıyla, 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun yürürlüğe girmiĢ ve bu kanunun 3. maddesinde Ģu Ģekilde açıklanmıĢtır:

Madde 3:

“KiĢilerin silahlı personel tarafından korunması, kurum ve kuruluĢlar bünyesinde özel güvenlik birimi kurulması veya güvenlik hizmetinin Ģirketlere gördürülmesi özel güvenlik komisyonunun kararı üzerine valinin iznine bağlıdır. Toplantı, konser, sahne gösterileri ve benzeri etkinliklerde; para veya değerli eĢya nakli gibi geçici veya acil hallerde, komisyon kararı aranmaksızın, vali tarafından özel güvenlik izni verilebilir.

KiĢi ve kuruluĢların talebi üzerine, koruma ve güvenlik ihtiyacı dikkate alınarak, güvenlik hizmetinin istihdam edilecek personel eliyle sağlanmasına, kurum ve kuruluĢlar bünyesinde özel güvenlik birimi kurulmasına ya da bu hizmetin güvenlik Ģirketlerine gördürülmesine izin verilir. Bir kuruluĢ bünyesinde özel güvenlik birimi kurulmuĢ olması, ihtiyaç duyulduğunda ayrıca güvenlik Ģirketlerine hizmet gördürülmesine mani değildir. Komisyon, koruma ve güvenlik hizmetini yerine getirecek personelin, bulundurulabilecek veya taĢınabilecek silah ve teçhizatın azamî miktarını ve niteliğini, gerekli hallerde diğer fizikî ve aletli güvenlik tedbirlerini belirlemeye yetkilidir. Havalimanı ve liman gibi yerlerde alınacak güvenlik tedbirlerine iliĢkin uluslararası yükümlülükler saklıdır.

25

Geçici haller dıĢındaki özel güvenlik uygulaması, en az bir ay önce baĢvurulması

Ģartıyla komisyonun kararı ve valinin onayı ile sona erdirilebilir.” (Madde 3) 40

KiĢi ve kuruluĢların talebinden doğan, geçici ve acil hallerdeki özel güvenlik ihtiyacı, özel güvenlik personelinin bulundurması gereken teçhizat bu maddede belirtilmiĢtir.

Yetki ise, bir görevi, bir iĢi yasaların verdiği imkânlara göre, belli Ģartlarla yürütmeyi sağlayan hak, salahiyet anlamlarına gelmektedir. Bir baĢka deyiĢle “yetki”,kanun, tüzük ve yönetmeliklerde yapılması istenilen hizmetleri yapabilme gücü olarak tanımlanabilir. Yetkinin kaynağı ve sınırları Anayasa ve kanunlardır. Kimse kendiliğinden yetki kullanamaz. Bunun istisnası takdir yetkisidir. Özel güvenliğin yetkileri, 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun 7. maddesinde Ģu Ģekilde belirtilmektedir:

Madde 7:

a) Koruma ve güvenliğini sağladıkları alanlara girmek isteyenleri duyarlı

kapıdan geçirme, bu kiĢilerin üstlerini dedektörle arama, eĢyaları X-ray cihazından veya benzeri güvenlik sistemlerinden geçirme.

b) Toplantı, konser, spor müsabakası, sahne gösterileri ve benzeri etkinlikler ile

cenaze ve düğün törenlerinde kimlik sorma, duyarlı kapıdan geçirme, bu kiĢilerin üstlerini dedektörle arama, eĢyaları X-ray cihazından veya benzeri güvenlik sistemlerinden geçirme.

c) 1412 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununun 127’nci maddesine göre

yakalama ve yakalama nedeniyle orantılı arama.

d) Görev alanında, haklarında yakalama, tutuklama veya mahkûmiyet kararı

bulunan kiĢileri yakalama ve arama.

e) Yangın, deprem gibi tabiî afet durumlarında ve imdat istenmesi halinde görev

alanındaki iĢyeri ve konutlara girme.

f) Hava meydanı, liman, gar, istasyon ve terminal gibi toplu ulaĢım tesislerinde

kimlik sorma, duyarlı kapıdan geçirme, bu kiĢilerin üstlerini dedektörle arama, eĢyaları X-ray cihazından veya benzeri güvenlik sistemlerinden geçirme.

g) Genel kolluk kuvvetlerine derhal bildirmek Ģartıyla, aramalar sırasında suç

teĢkil eden veya delil olabilecek ya da suç teĢkil etmemekle birlikte tehlike doğurabilecek eĢyayı emanete alma.

h) Terk edilmiĢ ve bulunmuĢ eĢyayı emanete alma.

26

i) KiĢinin vücudu veya sağlığı bakımından mevcut bir tehlikeden korunması

amacıyla yakalama.

j) Olay yerini ve delilleri koruma, bu amaçla Ceza Muhakemeleri Usulü

Kanununun 157 nci maddesine göre yakalama.

k) Türk Medeni Kanununun 981’inci maddesine, Borçlar Kanununun 52’nci

maddesine, Türk Ceza Kanununun 49’uncu maddesinin birinci fıkrasının (1) ve (2)

numaralı bentlerine göre zor kullanma.41

Bu maddede özel güvenliklerin görev aldığı ve alabileceği alanlar sıralanmıĢ; görev alanlarına girmeyen bölgeler açıklanmıĢtır.