Türkiye Bankalar Birliğinin Yapısı ve Faaliyetleri

Türkiye Bankalar Birliğinin (TBB) statüsü 17/07/2006 tarihli ve 26231 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenmiştir. Bu statünün 1.maddesinde “Türkiye Bankalar Birliği, Bankacılık Kanunu gereğince kurulmuş tüzel kişiliği haiz ve kamu kurumu niteliğinde bir meslek kuruluşudur.

Yönetim merkezi İstanbul olup, yurt içinde gerekli teşkilatı kurabilir denilmek suretiyle kuruluş yapısı tanımlanmıştır.

Aynı kanunun 4. Maddesinde birliğin amacı “Birliğin amacı, serbest piyasa ekonomisi ve tam rekabet ilkeleri çerçevesinde, bankacılık düzenleme ilke ve kuralları doğrultusunda bankaların hak ve menfaatlerini savunmak, bankacılık sisteminin büyümesi, sağlıklı olarak çalışması ve bankacılık mesleğinin gelişmesi, rekabet gücünün artırılması amacıyla çalışmalar yapmak, rekabetçi bir ortamın oluşturulması ve haksız rekabetin önlenmesi için gerekli kararları almak/alınmasını sağlamak, uygulamak ve uygulanmasını talep etmektir” şeklinde belirtilmiş ve aşağıda bazı görevleri sıralanmıştır (www.tbb.org.tr/hakkımızda/kurumsal/statü/);

35

- Türk bankacılık sisteminin ve mesleğinin geliştirilmesi doğrultusunda politikalar oluşturmak, uygulamak ve kararlar almak.

- Üyeleri arasında haksız rekabeti önlemek ve rekabetçi ortamın korunması amacıyla her türlü tedbiri almak ve uygulamak.

- Ekonomi, mali sektör ve bankacılık sistemindeki yurt içi ve yurt dışı gelişmeleri izleyerek toplayacağı bilgileri üyelerine ve ilgililere ulaştırmak.

- Bankalar arası ilişkilerde mesleki dayanışmayı güçlendirecek kararlar almak.

- Bankacılıkla ilgili konularda seminer, sempozyum, konferans ve eğitim programları düzenleyerek bankacılığın gelişmesine ve ekonomik sektörde etkili bir yer edinmesine öncülük etmek.

1.2.6.2. Genel Kurul

Türkiye Bankalar Birliği Statüsünün 7. maddesinde Genel Kurulun oluşumu ile görev ve yetkileri belirlenmiştir.

Buna göre Birlik Genel Kurulu bankaların temsilcilerinden oluşmakta ve Genel Kurul aşağıdaki görevleri yapmaktadır (www.tbb.org.tr/hakkımızda/kurumsal/statü);

- Birliğin yıllık çalışma ve hesaplarına dair Yönetim Kurulu ve Denetçiler raporlarıyla bütçeyi incelemek ve onaylamak,

- Yönetim Kurulu üyesi bankaları banka gruplarına göre ayrı ayrı seçmek, - Denetçi bankaları seçmek,

- Birliğin görev ve amaçlarıyla ilgili konularda Yönetim Kurulu tarafından yapılacak veya Genel Kurula arz edilmek üzere her yıl Mart ayı sonuna kadar üyelerce Yönetim Kuruluna gönderilecek öneri ve dilekleri görüşmek, gerekli kararı almak, yeni çalışma yılı hakkında kararlar vermek,

- Statüde yapılmasına gerek görülecek değişiklikler hakkında Kuruma önerilerde bulunmak.

1.2.6.3. Yönetim Kurulu

Türkiye Bankalar Birliği Statüsünün 13. Maddesinde Yönetim Kurulunun görevleri aşağıdaki şekilde gösterilmiştir (www.tbb.org.tr/hakkımızda/kurumsal/statü);

- Yönetim kurulu, kurumun yasal mevzuatı çerçevesinde belirlenen görevleri yapmakla yükümlüdür.

- Birliğin faaliyet gösterdiği alanda birliğin sorumluluğu dolayısıyla oluşacak tüm işlemlerde imzalara ilişkin verilecek yetkileri belirlemek.

36

- Yönetim Kurulu başkan ve başkan vekilini seçmek.

- Genel Sekreteri atamak ve ücretini belirlemek.

- Üyeler ve bireysel müşterileri arasındaki ihtilafların değerlendirilmesi ve çözüme kavuşturulmasını temin etmek üzere usul ve esasları belirlemek ve Kurulca onaylanan bu usûl ve esaslar dâhilinde hakem heyeti oluşturmak.

- Genel Kurulu olağan ve olağanüstü toplantıya çağırmak, yapılacak Genel Kurul toplantılarının gündemini, yerini, gün ve saatini belirlemek.

- Birlik iç yönetmeliklerini onaylamak.

- Birlik ücret politikasını belirlemek, Birlik bünyesinde kurulacak veya kapatılacak birimleri tespit etmek, Birliğin amaçlarını gerçekleştirmesi için gayrimenkul satın alınması veya satılmasına karar vermek.

- Disiplin kararlarını almak.

1.2.6.4. Denetim Kurulu

Türkiye Bankalar Birliği Statüsünün 25. maddesinde Denetim Kurulunun görevleri belirtilmiştir. Buna göre “Birliğin hesap ve kayıt düzeni bağımsız denetim kuruluşlarınca denetlenir ve hazırlanacak denetim raporları ile yıllık faaliyet raporları her yıl Birliğin mali yılının bitiminden itibaren üç ay içinde Kuruma tevdi edilir denilmek suretiyle bağımsız denetime verilen önemden bahsedilmiştir (www.tbb.org.tr/hakkımızda/kurumsal/statü).

1.2.6.5. Danışma Kurulu

Türkiye Bankalar Birliği Statüsünün 21. maddesinde Danışma Kurulunun oluşumundan bahsedilmiştir. Bu maddeye göre “Danışma Kurulu, Yönetim Kurulunda temsil edilen bankaların Yönetim Kurulları tarafından o bankaların çoğunluk hisselerini elinde bulunduran hissedarların aday gösterdikleri kişiler arasından seçilerek Yönetim Kurulu Başkanlığına bildirilen üyelerden oluşur.

Danışma Kurulu, Yönetim Kurulunun danışma birimidir”, denilmek suretiyle de Danışma Kurulunun yapısından bahsedilmiştir (www.tbb.org.tr/

hakkımızda/kurumsal/statü).

1.2.6.6. Genel Sekreterlik

Türkiye Bankalar Birliği Statüsünün 21. Maddesinde Birliğin Danışma Kurulundan bahsedilmiş ve Danışma Kurulunun sekreterlik hizmetlerinin Genel Sekreterlik tarafından yürütüleceği belirtilmiştir.(www.tbb.org.tr/hakkımızda/kurumsal/statü).

37 1.3. Dünya’da Bankacılık Sistemi

Dünya’da bankacılık sisteminin etkili olarak işlemesi ve ekonomilere katkı sağlaması için ülkelerin bankacılık sektörü ile yakından ilgilenmeleri, teşvikte bulunmaları ve olası problemler ile ilgili düzenlemeler yapması gerekmektedir. Bankacılık sistemi, geliştirdiği, uyguladığı çeşitli ödeme ve kredilendirme yöntemleri finansal kiralama, factoring, forfaiting gibi finansman teknikleri, teminat mektupları, belgeler karşılığında ödeme, akreditif (belirli bir nicelikteki para için bir bankanın veya bir finans kurumunun yükümlülüğü altında, üçüncü bir kişi yararına bir başka bankada veya şubesinde açtırılan kredi) gibi ödeme yöntemleri ile ulusal ve uluslararası ticaretin artmasına katkıda bulunmaktadır.

Bankacılık sektöründe pazara giriş engelleri, kartel anlaşmaları ve son yıllarda artan birleşme ve devralmalar rekabeti kısıtlamaktadır. Bankacılık sektöründe eşit rekabet koşulları oluşturmaya yönelik önlemler aşağıda sıralanmıştır (Erişah vd., 2009: 38-39);

- Denetim otoritesinin bağımsızlığı, ilgili tüm taraflara adil, tutarlı, açık ve şeffaf olması, tarafların hak ve sorumluluklarının eksiksiz olarak karşılandığının izlenmesi, hem ulusal hem de uluslararası boyutta yoğun bir rekabetin yaşandığı bankacılık sisteminde eşit rekabet şartlarının sağlanması açısından özel bir önem taşımaktadır.

- Bankacılık alanında işlem yapabilmek ve faaliyette bulunma gerekçesiyle sahaya giriş yapabilmek zor olduğu kadar yine bu sahadan çıkış da bir o kadar zor olmaktadır. Yeni banka oluşumlarına faaliyet izni tanınmaması bu sistemin rekabetçi piyasa yapısına da uygun olmadığı anlamına gelmektedir.

Bu sebeple, bankacılık alanında faaliyet gösterebilmek amacıyla sisteme dahil olabilmek için nesnel ölçütler belirlenmeli ve bu ölçütleri sağlayan kuruluşların piyasaya girişlerine kolaylık sağlanmalıdır. Ancak bu şekilde rekabetçi bir ortamda bankaların hak etmiş oldukları seviyelere gelmesi de sağlanabilecektir.

- Yine her zaman vurguladığımız gibi, bankacılık alanında güçlü ve temeli sağlam kuruluşların oluşmasına imkan verecek nesnel ölçütlerin belirlenmesi ile daha etkili ve verimli bir sektör yapısının oluşması da sağlanacaktır.

Rekabet koşullarının sınırlandırıldığı ortamlarda, aynı zamanda banka birleşmeleri de engellenmektedir. Diğer taraftan mali durumu bozulan

38

bankaların sistem içinde kamu desteği ile faaliyetlerini sürdürmelerine olanak tanınması, hem kamuya zarar vermekte hem de haksız rekabeti artırmaktadır.

- Ülkeler artık küreselleşen dünyadaki yeniliklere ve değişimlere uyum sağlayabilmek amacıyla birtakım düzenlemelere gitmek durumundadır.

Çünkü, piyasalar arasında sınırların hemen hemen ortadan kalktığı finans sektöründe gerektiği gibi rekabet edebilmek ve sağlıklı bir piyasa yapısı oluşturabilmek için bu kurallara uymak bir önkoşul olmaktadır. Bu kapsamda, gelişmiş ülkelerin finans sektörlerini düzenleyen yasal düzenlemelerine bakıldığında, düzenlemelerin sadece kurumlara yönelik değil daha geniş kapsamda faaliyet ve piyasa içerikli olduğu görülmektedir.

Yukarıda maddeler halinde sıralanan önlemler incelendiğinde, bankacılık alanında haksız rekabet ortamının oluşmaması ve piyasalarda etkin bir konuma sahip olan bankaların mevcut yapılarının korunarak daha işlevsel hale getirilmesi gerektiği sonucu çıkarılabilir. Bu bakımdan bankaların ve bankacılık sektörünün küresel ekonomik sistemde mevcudiyetinin belirli birtakım düzenlemelerle olumlu yönde geliştirilmesi gerekmektedir.