Millî Eğitim Bakanlığınca yayınlanan “PISA 2015 Ulusal Raporu” verileri ışığında PISA süreci hakkında özetle aktaracaklarımız şunlardır:
Kısaca PISA olarak bildiğimiz “Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı” 2000 yılından bu yana devam eden, finansmanını Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD)’nın yaptığı bir araştırma programıdır. 3 yıllık periyotlarla organize edilen PISA araştırmalarında temel alanlar fen, matematik ve okuma becerileri olarak belirlenmiştir. PISA’nın her periyodunda bu temel alanlardan bir tanesine daha fazla odaklanılmaktadır. 2015 PISA’da ağırlıklı alan fen okuryazarlığıdır. Çizelge 3.1‘de araştırmanın yapıldığı yıllara göre ağırlıklı alan gösterilmiştir.
Çizelge 3.1. PISA’nın yapıldığı yıllara göre ağırlıklı alan dağılımı tablosu.
PISA Yılı Temel Alanlar
2000 Okuma Becerileri Matematik Okuryazarlığı Fen Okuryazarlığı 2003 Okuma Becerileri Matematik Okuryazarlığı Fen Okuryazarlığı 2006 Okuma Becerileri Matematik Okuryazarlığı Fen Okuryazarlığı
2009 Okuma Becerileri Matematik Okuryazarlığı Fen Okuryazarlığı 2012 Okuma Becerileri Matematik Okuryazarlığı Fen Okuryazarlığı 2015 Okuma Becerileri Matematik Okuryazarlığı Fen Okuryazarlığı
35
problemlerde günlük yaşamlarına ne kadar aktarabildiklerini, bir başka deyişle okuryazarlıklarını ölçmektir. PISA’nın fen okuryazarlığı için belirlediği fen yeterlikleri
• Bilimsel bir bilgiyi bilimsel bir dille açıklayabilme, çıkarım yapabilme,
• Bilimsel bir soruyu/sorunu bilimsel olarak araştırma yollarını tasarlama, önerme ve değerlendirme,
• Bilimsel verileri bilimsel olarak analiz etme, yorumlama, bulguları tanımlama, sonuç çıkarma
şeklinde sıralanabilir.
2015 yılında altıncı kez yapılan PISA araştırmasına 72 ülkeden toplam 540 bine yakın öğrenci katılmıştır. Katılan ülkelerin 35 tanesi OECD üyesi olup bunlardan bazıları Amerika, Almanya, Birleşik Krallık, Fransa, İtalya, Japonya, Kanada gibi dünyada teknolojinin ve ekonominin lokomotifi olan ülkelerdir.
Türkiye’de bir OECD üyesi ülke olarak ağırlığının 9. ve 10. sınıf öğrencilerinden oluştuğu toplam 5895 öğrenci ile PISA 2015 araştırmasına katılmıştır. Katılım sağlayan tüm ülkelerin fen okuryazarlığı alanında ortalama puanı 465 iken ülkemizin ortalama puanı 425 olmuştur. Bu puan ile fen okuryazarlığı alanında katılımcı 72 ülke arasından sıralamaya 54. sıradan girilebilmiştir. Bu alanda en yüksek ve en düşük puana sahip ülkelerden bazıları Çizelge 3.2’de gösterilmiştir.
Çizelge 3.2. PISA 2015 Fen Okuryazarlığı verilerine göre en yüksek ve en düşük puana sahip ülkeler.
PISA 2015
En yüksek puanlı ülkeler
PISA 2015 En düşük puanlı ülkeler Singapur Tunus Japonya Makedonya Estonya Kosova Tayvan Cezayir
Finlandiya Dominik Cumhuriyeti
36
sıralama bilgisi Çizelge 3.3’te gösterilmiştir.
Çizelge 3.3. Son dört PISA araştırmasına ait fen okuryazarlığı sayısal verileri.
PISA Verileri 2006 2009 2012 2015
Katılan ülke sayısı 57 65 65 72
Katılan tüm ülkeleri ortalama puanı 478 471 477 465
OECD ülkelerinin ortalama puanı 498 495 501 493
Türkiye’nin ortalama puanı 424 454 463 425
Türkiye’nin sırası 47 42 43 54
Fen okuryazarlığı alanı için PISA 2015 uygulamasında 7 yeterlik düzeyi belirlenmiştir. Bu düzeylerden 1’e kadar olanlar alt düzey olarak kabul edilirken, 2. düzey temel düzey ve 5 ve 6. düzeyler ise üst yeterlik düzeyi olarak kabul edilmiştir. Alt düzeyde bulunan öğrenci oranımız 2012’de %26,9 olurken 2015’te %44,4 olmuştur. Üst düzeyde bulunan öğrenci oranı ise 2012’de %1,8 iken 2015’te %0,3 olarak kaydedilmiştir.
Fen okuryazarlığı alanındaki duruma benzer bir durum okuma becerileri ve matematik okuryazarlığı alanlarında da mevcuttur. 2015 PISA verilerine göre ülkemiz hem okuma becerileri alanında hem de matematik okuryazarlığında 72 ülkeden 50. sırada yer alabilmiştir. Rapora göre başarıyı etkileyen nedenler;
• Sosyo-Ekonomik Göstergeler • Fırsat Eşitliği
• Öğrenmeye Ayrılan Zaman
• Öğrencilerin Gelecekteki Akademik Beklentileri • Okul Öncesi Eğitim Durumu
• Öğrenci Devamsızlığı
• Öğrenmeyi Etkileyen Öğretmen Davranışları • Öğretmenlerin Mesleki Gelişimleri
• Öğretmen Başına Düşen Öğrenci Sayısı • Okul Kaynakları
başlıkları altında açıklanmaya çalışılmıştır. Burada tez konumuz ile paralel olarak Okul kaynakları başlığı altındaki sorunları irdeleyecek olursak eğitim materyallerinin eksik
37
olması durumu diğer OECD ülkelerinde ortalama %34 iken ülkemizde %49 olarak gerçekleşmiştir. Materyallerin kalitesiz/yetersiz olması durumu incelendiğinde diğer OECD ülkelerinin ortalaması %30 iken ülkemizde bu oranın %46 olarak gerçekleştiği görülmüştür [58].
3.6.2. TIMMS Araştırması
Millî Eğitim Bakanlığınca yayınlanan “TIMMS 2015 Ulusal Raporu” verileri ışığında TIMMS süreci hakkında özetle aktaracaklarımız şunlardır:
TIMMS (Uluslararası Matematik ve Fen Eğilimleri Araştırması) 1995 yılında Hollanda merkezli Uluslararası Eğitim Başarılarını Değerlendirme Kuruluşu (IEA) yapılmaya başlanan çok yönlü bilgi ve beceri araştırmasıdır. 4 yıllık periyotlarla yapılan araştırma 4. ve 8. sınıf seviyelerinde ülke genelinde yansıtacak şekilde rastgele öğrenci seçimi ile yapılmaktadır. Çizelge 3.4’te Türkiye’nin araştırmaya katıldığı yıllar ve sınıf seviyeleri görülmektedir.
Çizelge 3.4. TIMMS yılları ve Türkiye’nin katılım durumu.
TIMMS Yılı 1995 1999 2003 2007 2011 2015
Sınıf/Seviye 8. Sınıf - - 8. Sınıf 4. ve 8. Sınıf 4. ve 8. Sınıf
TIMMS araştırmalarında 2011 de 4. sınıfta olan öğrenciler, 2015 araştırmasında 8. sınıfta oldukları için sonuçlar değerlendirilirken bu şekilde birbirini takip eden araştırma yıllarındaki gelişim durumlarının görülebilmesine olanak sağlayan bir yapıda incelenebilmektedir.
TIMMS araştırması fen ve matematik başarı testleri ile öğrenci, öğretmen, okul ve veli (4. sınıf) anketlerini kapsamaktadır. Çizelge 3.5’te TIMMS 2015 verilerine göre Türkiye’nin başarı durumu görülmektedir.
Çizelge 3.5. TIMMS 2015 Türkiye başarı durumu verileri.
TIMMS 2015 Türkiye Matematik Fen
4. Sınıf 8. Sınıf 4. Sınıf 8. Sınıf
Katılan ülke sayısı 49 39 47 39
TIMMS Ölçek Orta Noktası 500 500 500 500
Türkiye’nin Başarı Ortalaması 483 458 483 493
Türkiye’nin Başarı Sırası 36 24 35 21
38
de fen başarı puanları TIMMS ölçek orta noktası olan 500 değerinden düşüktür. Sıralamalarda ise Türkiye için en iyi derece ise 8. Sınıf fen puanına göre katılan 39 ülke içerisinden ancak 21.’lik olmuştur.
TIMMS 2015 verilerine göre ilk sıralarda, PISA’da da olduğu gibi Singapur, Tayvan, Kore ve Japonya yer almıştır.
Uluslararası düzeyde yapılan TIMMS ve PISA gibi araştırmalardan elde edilen bulgulara göre Türkiye’de fen öğretimi üzerine daha çok yatırım yapılması gerektiği görülmektedir. Bu araştırmalarda üst sıralarda bulunan ülkelerin teknolojik anlamda kat ettikleri gelişmelere bakıldığında bu gelişmelere fen bilimlerindeki başarılarının doğrudan etkisinin olduğu değerlendirilebilir [86].
39