5.1 Araştırmanın Amacı
Amaç bölümünde de belirtildiği gibi bu çalışmada temel amaç, Türk inşaat sektöründeki beyaz yakalı çalışanların örgütsel bağlılığı ile iş tatmini ilişkisini incelemektir.
Bu doğrultuda aşağıdaki önermeler test edilmiştir;
Duygusal bağlılık ile iş tatmini arasında pozitif bir ilişki vardır. Devamlılık bağlılığı ile iş tatmini arasında negatif bir ilişki vardır. Normatif bağlılık ile iş tatmini arasında pozitif bir ilişki vardır.
Bu çalışma, Türk inşaat sektöründe örgüte bağlılık ve iş tatmini konusundaki eksikliğin giderilmesi bakımından önem taşımaktadır. Bunun yanı sıra, çalışmanın, Türk inşaat sektöründe çalışanlarının örgüte bağlılıklarını ve iş tatminlerini etkileyen değişkenlerin neler olduğu ve bu değişkenlerden örgüte fayda sağlamak amacıyla nasıl yararlanabileceği konularında yöneticilere yol gösterici olacağı düşünülmektedir.
5.2 Araştırmanın Yöntemi
Araştırma kapsamında Türk inşaat sektöründe çalışan beyaz yakalı çalışanlardan (mimar, inşaat mühendisi ve diğer) bir örneklem alınarak, örgütsel bağlılık ve iş tatminini ölçen anketler uygulanmıştır.
5.3 Ölçüm Aracı ve Özellikleri
Tezde örgütsel bağlılık ve iş tatmini kavramlarını araştırmak için kullanılan ölçüm aracı ankettir. Veriler bu anket aracılığıyla elde edilmiştir.
Ankette toplam 78 soru vardır ve 3 bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde anket yapılan kişi ile ilgili yaş, cinsiyet, meslek, inşaat sektöründeki deneyimi, çalıştığı bölüm, ünvanı, bu görev ünvanı ile çalışma süresi ve eğitim düzeyi sorularından oluşmaktadır.
İkinci bölüm örgütsel bağlılığı ölçmektedir. Meyer ve ark. (1993) tarafından geliştirilen 14 maddelik örgütsel bağlılık ölçeği ve Wasti (2000) tarafından mülakatlarda üretilen 10 kültürel ifade kullanılmıştır. Toplamda 24 soru bulunmaktadır. Meyer ve arkadaşları (1993), çalışanların bağlılık tutumlarını daha iyi kavrayabilmek için, her üç bağlılık boyutunun birlikte değerlendirilmesi gerektiğini söylemişlerdir. Yazarlar, bir bireyin bu boyutları aynı anda, farklı derecelerde yaşayabileceğini savunmaktadırlar. Bu bakımdan, Meyer ve Allen’in geliştirmiş olduğu model, işgörenlerin örgütlerine duydukları bağlılığın çeşidini ve derecesini anlamada ve işgörenlere istenilen davranışların kazandırılmasında, yöneticilere yol gösterici olduğu söylenebilir. Örgütsel bağlılık bölümünde üç bağlılık türüne ait sorular sorulmaktadır, bunlar; duygusal bağlılık, devamlılık bağlılığı ve normatif bağlılıktır. Bağlılık türleriyle ilgili sırasıyla 8, 6 ve 10 adet soru sorulmuştur. Ankete katılanların 5’li likert ölçeğiyle ‘kesinlikle katılıyorum’dan ‘kesinlikle katılmıyorum’a kadar soruları değerlendirmeleri istenmiştir. 5 kesinlikle katılıyorum’u, 1 ise kesinlikle katılmıyorum’u ifade etmektedir. Her bir bölüm için toplam değer arttıkça o bağlılık türü de o kişi için artmaktadır.
Üçüncü bölüm ise iş tatmini ölçmektedir. Job Deseription Index adlı ölçeğin kısaltılmış versiyonunun Wasti tarafından Türkçeleştirilmiş hali kullanılmıştır. (Roznowski, 1989; Smith, Kendall ve Hulin 1969). Bu ölçek, isin genel yapısı, is arkadaşları, üstler, maddi kazançlar ve terfi imkanları ile ilgili 9'ar ifadeden oluşmaktadır. Ankete katılanlara her soru için 'Evet', 'Kararsızım' ya da Hayır şeklinde cevap alternatifleri sunulmaktadır. Bu cevaplar, olumlu sıfatlarda Evet = 3, Kararsızım= 1 ve Hayır = 0 olarak; olumsuz sıfatlarda ise Evet = 0, Kararsızım = 1 ve Hayır = 3 olarak kodlanmıştır. Değerler arttıkça iş tatmini artmaktadır.
Anketlerin istatistik analizleri, SPSS 16.0 for Windows yazılım programı aracılığı ile yapılmıştır.
İki grup arasında ortalamalar arasında anlamlı bir fark olup olmadığını anlayabilmek için t-test uygulanmıştır. Bu çalışmada kadın-erkek ve işgören-yönetici arasındaki
farklar aranmıştır. İkiden fazla grubun ortalamaları karşılaştırılırken bağımsız örneklem anova testi uygulanmıştır. Burada yaş grupları ve meslekler arasındaki farklılıklar aranmıştır. Örgütsel bağlılık ve iş tatmini ölçekleri arasındaki ilişkinin yönünü ve boyutunu belirlemek amacıyla Pearson Korelasyon analizi uygulanmıştır. Daha sonra örgütsel bağlılık ölçeklerine etki eden bağımsız değişkenleri hiyerarşik olarak değerlendiren hiyerarşik çoklu regresyon analizi kullanılmıştır.
Çizelge 5.1: Ölçek Profili
Ölçek Değerlendirme Ortalama Standart
Sapma Cronbach Alpha Duygusal bağlılık 1: Kesinlikle Katılmıyorum 2: Katılmıyorum 3: Fikrim Yok 4: Katılıyorum 5: Kesinlikle Katılıyorum 3.40 .68 .74 Devamlılık bağlılığı 1: Kesinlikle Katılmıyorum 2: Katılmıyorum 3: Fikrim Yok 4: Katılıyorum 5: Kesinlikle Katılıyorum 3.11 .82 .80 Normatif bağlılık 1: Kesinlikle Katılmıyorum 2: Katılmıyorum 3: Fikrim Yok 4: Katılıyorum 5: Kesinlikle Katılıyorum 3.12 .84 .90 İşin genel yapısından duyulan tatmin 0: Hayır 1: Kararsızım 3: Evet 1.79 .89 .87 İş arkadaşlarından
duyulan tatmin 0: Hayır 1: Kararsızım
3: Evet
2.03 .84 .88
Üstlerden duyulan
tatmin 0: Hayır 1: Kararsızım
3: Evet
1.88 .93 .88
Maddi kazançlardan
duyulan tatmin 0: Hayır 1: Kararsızım
3: Evet
1.48 .90 .87
Terfi imkanlarından
duyulan tatmin 0: Hayır 1: Kararsızım
3: Evet
SPSS 16.0 for Windows yazılım programı aracılığı ile yapılan güvenilirlik analizi ile tüm bölümlerdeki Cronbach Alpha değerinin 0,70’in üzerinde olduğu saptanmıştır. Daha önce de farklı çalışmalarda kullanılan ölçeğin güvenilirliğe, bu çalışmada da ulaşılmıştır.
5.4 Araştırma Örneklemi
Araştırmanın örneklemi Türk inşaat sektöründe ücretli olarak çalışan, mimar, inşaat mühendisleri ve teknikerlerden oluşmaktadır. Toplamda 219 anket değerlendirmeye alınmıştır. 22 ile 62 yaşları arasında değişen 107 kadın ve 112 erkek bulunmaktadır. Katılımcıların büyük çoğunluğu 1-4 yıl arasında deneyime sahiptir. Örneklemin %65’ini işgörenler, %35’ini ise yöneticiler oluşturmaktadır.
5.5 Veri Analizi ve Değerlendirme Teknikleri
Örneklemden toplanan verilerin istatistik analizleri, daha önce ayrıntıları açıklanan anket yardımıyla, SPSS 16.0 for Windows yazılım programı aracılığı ile yapılmıştır. Analiz sürecinde, SPSS 16.0 yazılım programı aracılığı ile demografik faktörlerin iş tatmini ve örgütsel bağlılık üzerine etkileri ve örgütsel bağlılık ve iş tatmini ilişkisi analiz edilmiştir.