Tüketim isteği bugün yaşanılan toplumda, bilhassa gençler arasında en büyük hedeflerden biri olmuştur. İnsanoğlu ise tüketim olgusunun bir parçası haline dönüşmektedir. Büyük küçük demeden toplumun büyük kısmı arzuladığı ürünleri almak pahasına saatlerce çalışmakta, günlerce yorulmakta fakat kazandıkları paraların neredeyse tamamını harcayarak, bu yorgunluğunu gidermeyi ve mutlu olmayı amaçlamaktadır. İnsanlar kendilerine hedef olarak “mutluluk, anı yaşamak” felsefesini belirlemiştir. İnsanları tüketim olgusuyla hayatı yaşamaya değer kılan, günlük hayatı doğrudan etkileyen, insanların hayatlarına müdahale edebilen güç, popüler kültürden başkası değildir (Coşgun, 2012: 838). Tüketici toplumunda, hedonik (keyif veren) hazlar ön planda yer almaktadır. Kişi tükettikçe mutlu olabileceğini sanmaktadır. Böylelikle duyguların yerini maddi kavramlar almaya başlamaktadır. Tüketim eşyasının değerinden ziyade eşyaların sahip olduğu gösterge değeri önem kazanmaktadır (Anık, 2016: 452).
Günümüzde insanlar tarafından tüketim olgusu bir yaşam şekline dönüşmüştür. Ne yazık ki tüketim olgusu ihtiyaçları karşılamak yerine simgesel bir
hal almaya başlamıştır. Toplumun büyük bölümünün tüketim kültürüne ayak uydurmasının en büyük nedenlerinden biride kitle iletişim araçlarının etkisidir (Tükel, 2014: 18).
Hazcı tüketim esnasında insanlar benliklerini ortaya çıkarmaya çalışırken, tüketim ile bunu sağlamaya çalışmaktadır. Hazcı tüketimin temel unsurlarından bazıları; kişinin mutluluğu, iyi hissedebilmesi, onaylanabilmesidir. Bu ve benzeri nedenler için tüketim yapmaya teşvik edilir. Bunun devamlılığını sağlayabilmek için hazcı durumları sürekli hale getirmek gerekmektedir. Post modern tüketiciler ise kimliklerini var etmek amacıyla durmaksızın tüketmeye çalışırlar ve bu döngüden çıkamazlar (Zavalsız ve Yavuz, 2015: 144).
İnsanların çevresindeki faktörler, bütün yaşamları boyunca hayatlarına yol vermektedir. Kişilerin hayatlarını etkileyen bu faktörler içsel veya dışsal nedenler olabilmektedir. Bu konu çerçevesinde pazarlamacı çalışanlar, müşterilerini iyi bilmeli ve müşterilerin ne gibi beklentileri olduğunu görmelidir. Ortak faaliyetlerin temel yapı taşlarından biri olan kahve, üretimden tüketime kadar birçok aşamadan geçmektedir. İşletmeciler kahvenin yetişme koşullarından, kavrulmasından, ayıklanmasından, hatta en son tüketiciyle buluştuğu ana kadar bütün basamakları iyi bilmelidir. Tüketicilerin satın almasında etkili olan bütün faktörleri bilerek bilinçli bir şekilde müşterilere yaklaşmalıdır (Tüzün, 2018: 36). İnsanlar işletmeleri tasarlarken belirli bir aidiyet duygusuyla yola koyulurlar. Bu bakımdan kahve ve mutfak kültürlerinde, işletmelerin de küreselleşmenin tesiriyle büyük ölçüde değişikler yaşadığına değinmek gerekir (Fendal, 2012: 172).
Kültürün tanımını yapmak gerekirse, Toplumu oluşturan insanların kendilerine özgü dili, dini, yemek kültürü, sosyal hayatı, bilgisi, görgü kuralları, estetiği, hukuku, bilimi, düşünce tarzları ve manevi değerleri gibi konuların bütününe kültür denilmektedir. Kültür, toplumun var olmasını sağlayan temel yapı taşlarından biridir (Coşgun, 2012: 839).
Kahve kültürü ele alındığında, sunum şeklindeki değişiklerin başında, paketlemenin artık sadece kahvenin kokusunun ve aromasının daha uzun süre
saklanmasının dışında görselliğe de önem verilmesi, tüketicilerin arzuları ve gereksinimleri doğrultusunda birçok değişiklikten bahsedilebilir (Fendal, 2012: 165). İlk zamanlardan günümüze kahve, çıkmış olduğu yolda birçok bakımdan insanları etkileyerek kültürlerin zenginleşmesine katkı sağlamıştır. Kahve her toplum için farklı anlamlar farklı olgular ifade etmektedir. Bu yüzden her toplum için farklı çalışmalar yapılmalı ve geliştirilmelidir (Acar, Çakırbaş ve Çizmeci, 2019: 143). Ancak her ne kadar farklılık olursa olsun, kahve ve kahve işletmeleri bir noktada insanların ortak birleştirici gücü haline gelmiştir. Bu yüzden kahve kültürü, her zaman evrensel birleştirici gücün en büyük adaylarındandır.
Günümüzde ekonomik, politik ve kültürel unsurlardan biri olan kahve mekânları çok fazla ilgi görmektedir. Bu nedenle kahve mekânlarının sayısı günden güne artmaktadır. Artan bu sayıya bağlı olarak kahve mekânları arasında rekabet de günden güne artmaktadır. Kahve mekânları, Farklı satış stratejileri, mekânların kendine has sunumları, demleme yöntemi, pişirme yöntemi ve kullanılan ekipmanlar gibi yenilikleri takip etmesiyle birbirleri arasında kıyasıya rekabet halindedir (Deveci, 2020: 54).
İKİNCİ BÖLÜM
YÖNTEM
2.1. Araştırmanın Amacı
Yüzlerce yıldır tüketilen kahvenin tüketim çeşitleri de zamanla artmıştır. Tüketici davranışı ve tercihleriyle tüketimi sağlanan kahve üç dalga şeklinde ayrılmıştır (Kayasu, 2017). Bu dalgalar 1. dalga kahve akımı, 2. dalga kahve akımı ve üçüncü dalga kahve akımıdır. Bu araştırmada 3. dalga kahve akımı üzerine odaklanılmıştır. Yapılan bu çalışma aracılığıyla Tüketicilerin Kahve Dükkânlarını Tercih Etme Motivasyonu Ölçeği (TKDTEMÖ) geliştirilerek İzmir ilinde yaşayan bireylerin kahve dükkânlarını tercih etmelerinde hangi değişkenlerin istatistiksel açıdan anlamlı farklılık gösterdiğini belirlemeye çalışılmıştır. Ayrıca baristalara tüketicilerin kahve dükkânlarını tercih etme, 3. dalga kahve akımı ve kahve dükkânları hakkında derinlemesine sorular sorularak baristaların görüşleri alınmıştır. Bununla birlikte kahve dükkânlarının tercihlerini etkileyen etmenler de işin merkezinde olan baristalardan da veriler toplanmıştır.
Araştırmada kullanılacak anket formlarıyla tüketicilerin demografik özellikleri, tüketicilerin İzmir ilindeki butik kahve işletmelerini seçme nedenlerinde hizmetin kalitesi, hangi saatlerde işletmelerin tercih edildiği, kahve dükkânlarına ne sıklıkla gittikleri, İzmir’de tercih ettiği kahve dükkânı, kahveyi tüketme sebebi, kahveyi tüketirken nelerden etkilendiği, demleme yöntemleri hakkında bilgi düzeyi, ürünler hakkında bilgi, baristalar ve mekânlar ile alakalı beklentileri, hangi amaç ile bu işletmeleri tercih etmeleri ve müşterilerin memnuniyetini etkileyen faktörleri belirlemek amaçlı sorular mevcuttur.
Baristalara sorulan görüşme sorularında ise, araştırmada tüketicinin butik kahveyi tercih etme motivasyonları nedir? Üçüncü dalga kahve akımı nedir? 3. dalga kahve akımının gelişmesi ve daha fazla yayılması için önerileriniz nedir? Kahve çekirdeği ve öğütülen kahvenin tazeliği konusundaki hassasiyetiniz nedir? Bu tarz sorulara cevap aranarak, mekânların kâr yüzdelerini artırılması, sektördeki sorunların belirlenip çözüm üretilmesi, İzmir ilinin 3. dalga kahve akımı hakkında hangi
düzeyde olduğu, üçüncü dalga kahve akımının doğru bir şekilde yayılması, tüketicilerin daha nitelikli kahvelerle ve işletmelerle buluşması gibi amaçlar hedeflenmektedir.