Sunulan Hizmet Türüne Göre Sınıflama

Bunlar diğer perakendeci seyahat acentacılığı etkinliklerini de yerine getirmekle birlikte, temel çalışma alanları uçak bileti satışlarıdır. Çalışan elemanlarının büyük bir bölümü; yol belirleme, ücret hesaplama, bilet düzenleme, biletini alamayacak durumdaki yolcular için kuponsuz uçuş belgesi düzenleme (PTA), gibi konularda uzmanlaşmışlardır. Bu acentalar Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) temsilcisi olarak çalışırlar. Birlik üyesi hava yollarının boş biletleri stok olarak bile acentalarında bulunur. Bazı bilet acentaları da Genel Satış Acentası (GSA) konumunda çalışırlar. Bunlar IATA üyesi olan ya da olmayan bir havayolu şirketinin temsilciliğini üstlenirler. Eğer temsil ettikleri havayolu IATA üyesi ise, o havayolunun bilet kuponlarını kullanarak tüm IATA üyesi hava taşıma şirketlerinin uçuşlarını pazarlayabilirler. Temsil ettikeri havayolu IATA üyesi değil ise yalnızca kendi uçuşlarını pazarlayabilirler.31

b) Tur satış acentaları;

Toptancı seyahat acentaları ya da doğrudan tur operatörleri tarafından hazırlanmış yurt içi ya da yurt dışı, ağırlamalı ya da yönetilen turların satışlarını yaparlar ve birden çok üretici firma ile birlikte çalışabilirler. Tur operatörlerinden kontenjan alarak risk üstlenebilecekleri gibi, kısaca sor-sat olarak bilinen, müşteriden gelen talep üzerine tur operatörü ya da toptancısını arayarak boş yer var ise satışı gerçekleştirme yöntemini de benimseyebilirler. Bunlar portföylerinde bir tek tur

operatörünün ürünlerini bulundurabilecekleri gibi, birçok tur operatörünün ürünlerini de pazarlayabilirler. Çoğunlukla tercih edilen birden çok tur operatörü ile anlaşma yapılarak tüketicinin karşısına birçok yönelim ve programdan oluşan geniş bir ürün yelpazesi ile çıkılmasıdır. Genellikle küçük bağımsız acentalar olarak görünmelerine karşın, imtiyaz (franchising) sözleşmeleri ile bir toptancı seyahat acentasının adı altında da örgütlenebilirler.32

c) Tek temsilci seyahat acentaları;

Bu acentalarının tur satış acentalarından farkı, bir tur operatörünün düzenlediği tatil ve gezi programlarını satmalarıdır. Bu acentalar finansal, yönetsel ve yasal açıdan bağımsız çalışırlar. Ayrıca perakendeci seyahat acentalarının tur satışları dışında kalan rezervasyon, uçak bileti, araç kiralama ve diğer etkinliklerinde de ayrı sözleşmeler ve çalışmalar yapabilirler.33

d) Kiralık araba acentaları;

Kiralık araç hizmetlerinin yasal konum olarak seyahat acentalığı içerisinde yer alıp almaması gerektiği önemli tartışma konusudur. Ancak, her perakendeci seyahat acentası araç kiralama hizmetleri de sunmaktadır. Çoğu perakendeci acenta bu hizmetleri uluslararası araç kiralama şirketlerinden satın alır. Hemen her seyahat acentasının bünyesinde daha çok kendi ulaşım gereksinimleri için bulundurdukları araçlar vardır. Bunların kullanım sıklıklarının düşük olduğu dönemlerde gelen talepleri öz kaynaklan ile karşılamaya çalışırlar. Kimi perakendeci seyahat acentaları da binek ve minibüs türünde araçlardan, 10–25 araçlık birer küçük filo oluşturarak kiralık araç servisi konusunda uzmanlaşmaya yönelmişlerdir. Daha çok büyük kent merkezlerinde ve sahil şeritlerinde yoğunlaşan bu acentalar genelde kısa süreli yerel kiralama taleplerini karşılamaya yönelik olarak çalışırlar. Kiralık araç (rent a car) acentaları da bu araç kiralama konusu toplam ciroları içerisinde en önemli yeri tutan uzmanlaşmış seyahat acentalardır.34

32 _{Ahipaşaoğlu, a.g.e., s. 21.} 33 _{İçöz, a.g.e., s. 83.} 34 _{Ahipaşaoğlu, a.g.e., s. 22.}

e) Ulaştırma acentaları;

Bu tür acentaların temel işlevi, tur operatörlerine yer operasyonları için araç sağlamaktır. Turizm taşımacılığının gerektirdiği tüm donanım, hizmet incelikleri ve esneklik genel kara yolu ile yolcu taşımacılığı yapan firmalarca sağlanamadığı için; gerek yerli ve gerekse yabancı tur operatörleri turizm alanında uzmanlaşmış taşımacı firmalarla çalışmayı tercih ederler. Bunlar da seyahat acentası şeklinde Örgütlenerek kendi adlarına düzenledikleri günübirlik ya da uzun süreli yurt içi ve dışı yalnızca otobüs kullanan turlar ile hem atıl araç kapasitelerini kullanmak ve hem de daha yüksek kazanç sağlamak yoluna gitmektedirler.35

f) Kongre acentaları;

Dünya genelinde her yıl düzenlenen çok sayıda seminer, sempozyum, firma toplantıları, konferanslar, kongreler yb. vardır ve bunlar arasında en fazla yapılan toplantı türünün kongreler olması nedeniyle, her türlü toplantı organizasyonunda uzmanlaşmış acentalara kongre acentaları adı verilmektedir. Bu acentalar, yapılacak olan kongrelerin sahipleri adına bu toplantıların hatasız olarak gerçekleşmesi amacıyla rezervasyon, salon düzenlenmesi, gezi vb. gibi temel ve yan etkinliklerin kongre/toplantı sahiplerinin isteği doğrultuda planlanması ve gerçekleştirilmesi görevini üstlenirler. Bazı ülkelerdeki yasal düzenlemeler toplantı organizasyonu yapılabilmesi için seyahat acentası olarak örgütlenmeyi zorunlu kılmakla birlikte, kongre acentalarmın etkinlik ve sorumluluk alanları çok daha geniştir ve uzmanlaşmayı gerektirir.36

g) Özendirme acentaları;

Özendirme gezileri, iş seyahatleri piyasasının en hızlı büyüyen dilimi olarak alınmaktadır. Bu tür geziler kısa süreli, eğlencenin ve özel programların yoğun olduğu bir paket gezi/tatil biçimidir. Bu tür geziler satışları yükseltmek, belirlenen

35 _{Ahipaşaoğlu, a.g.e., s. 22.} 36 _{İçöz, a.g.e., s. 84.}

satış kotalarına ulaşmak, satış personeli ve bayileri özendirmek, önemli müşterileri takdir etmek amacıyla ticari kuruluşların sundukları ücretsiz tatil gezileridir.37

h) Yat acentaları;

Bazı özel gezi grupları tatilleri sırasında sürekli aynı mekanda kalmayı ve yorucu otobüs yolculukları yapmayı istemeyebilir. Bu guruplar için en uygun tatiller çoğunlukla mavi yolculuk adı da verilen tekne turlarıdır. Tekne turlarının düzenlenmesinde uzmanlaşmış seyahat acentalarına yat acentaları adı verilir. Yat Acentalarının çalışmaları başlıca dört şekildedir; Özel yat organizasyonları, charter yat gezileri, günübirlik yat gezileri, grup yatçılığı.38