Su Potansiyeli, Su Tahsisi ve Kullanımı Konusunda Darboğazlar/Çözüm Önerileri

DARBOĞAZLAR ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

 Su potansiyelinin su yılı bazında tahmin edilememesi, alınması gereken tedbirlerin zamanında belirlenememesi

 Her yıl yağışa bağlı olarak su potansiyelinin güncellenmesi, belirlenen su potansiyeline göre planlamaların yapılması

Suyun Havza Ölçeğinde Yönetimi Grubu Çalışma Belgesi

174

DARBOĞAZLAR ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

 Tüm münferit tahsislerin uygulamadaki takibinin yapılmaması

 Münferit tahsis konusunda birden fazla kurumun yetkili olması ve koordinasyon yapılmaması

 Havzalara özgü Havza İşletme, Optimizasyon ve Su Tahsis Modelinin olmaması

 Kuyuların sayaçlandırılması sürecinin tamamlanmaması

 Bütün havzalarda kilit noktalarda ekolojik akış miktarının belirlenmemesi

 Su tahsis miktarı ve önceliğe yönelik stratejik bir planın olmaması

 Mevcut yeraltı suyu ve yerüstü suyu kullanımında ekonomik ve uygunluk dışında farklı ilişkiler ile planlamalar yapılması

 Yerel halkın bitki desenine ilişkin bilgi almak için ziraat mühendislerine ulaşamıyor olması

 Tahsis edilen yeraltı suyu kullanımında fiiliyatta yapılan tüketimin bilinmemesi

 Yeraltı sularında talebin sınırlandırılması halinde, su ihtiyacının alternatifler ile karşılanamayacak olması

 Tahsis belgelerinin belirli periyotlarla verilmemesi ve yenilenmemesi

 Proje sonuçlarının paydaşlarla yeterli oranda paylaşılmaması

 Su potansiyellerinin hesaplanmasına ilişkin projelerde kısıtlı süre sebebiyle eksikliklerin olması

 Gölet projelerinde akım verilerinde ihtiyatlı davranılmaması

 Münferit tahsislerin tek elden yönetilmesi ve izlemelerin tek elden yapılması

 Havza bazlı yapılan su potansiyelinin belirlenmesi çalışmalarına göre havzaya özgü su tahsis modellerinin engelleyici depolama yapılarının yapılmaması, suyun kaçak kullanımını önleyici izleyici sistemlerin kurulması

 Havzadaki su potansiyeline göre Ziraat mühendisleri tarafından bitki deseninin oluşturulması ve az su tüketen bitkilerin yetiştirilmesi

 Arıtılmış suların tarımda kullanımının teşvik edilmesi, sulama suyu talebinin sınırlandırılan alanlarda bu suların kullanımın sağlanması

 Yapılan proje sonuçlarının tüm paydaşlarla sosyal medya ve kurumların internet sayfalarında yayınlanması

 Su potansiyelinin belirlenmesine dönük yapılan projelerde gerekli verilerin tam olarak sağlanması, gerekli sürelerin verilmesi ve proje hedefine uygun şekilde bitirilmesinin sağlanması

 Sulama suyu tasarrufuna dönük olarak sulama teknolojilerine geçişin sağlanması

 İçme suyu dağıtım sistemindeki yüksek orandaki kayıp kaçak oranlarının düşürülmesi, bu oran ülkemizde % 30-70 arasında değişen kayıp kaçak oranları mevcuttur. Bu oranların AB ülkelerdeki %20 oranının altına çekilmesi

 Sulama suyu amaçlı kullanılan depolamaların ölçüm sistemlerinin yeni

Suyun Havza Ölçeğinde Yönetimi Grubu Çalışma Belgesi

175

DARBOĞAZLAR ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

 Sulama projelerinde belirlenen toplam sulama oranına ulaşılamıyor olması

 Sulama randımanının düşük olması

 İçme suyu kayıp kaçak oranlarının yüksek olması ve kayıp kaçak oranlarının azaltılması yerine yeni su tesisi projelerine yönelinmesi

 Barajlara giren ve çıkan suya

 Bitki su ihtiyacı hesaplamalarında teorik ve uygulamadaki miktarların uyuşmaması

 Ölçüm sistemlerinin tam olmaması

 Çiftçilerin havzaya özgü bitki desenine özendirilmemesi, desteklemelerin bu esasta yeterli oranda yapılmaması

 Tarımsal su kullanımında su tasarrufunun sağlanması maksadıyla yeraltı ve yerüstü sulama sistemleri kullanan çiftçilerden m3 üzerinden su ücreti alınması ve yüksek fiyatlarla sayaç takılması, mevzuat çerçevesindeki yaptırımlar ve yüksek meblağda cezaların olması ve bu tür uygulamaların yeterli altyapı oluşturulmadan uygulanmaya başlamasının su tasarrufu yerine kaçak kullanımı arttırıyor olması

 Su kullanım ücreti belirlenirken, ürün su tüketimine göre il-ilçe ve hatta köy bazında m3 birim fiyatın belirlenmiyor olması

 Bir kuyuyu birden çok çiftçinin kullandığı ve farklı ürünlerde

teknolojilerle yenilenmesi ve merkezi izleme ağının kurulması

 Su tüketimine bağlı olarak üretilen bitki desenine göre fiyatlandırma yapılması, ortak su kullanımlardaki sorunları ortadan kaldırılmasına yardımcı olacaktır.

 YAS kullanımlarında kaçak kuyuların takibinin yapılması için kuyulara sayaç takım sürecinin tamamlanması

 Yüze depolamalarında bitki su ihtiyacına göre su salınması için bitki toprak nem ve baraj su salma sisteminin otomasyona bağlanması

 Günümüz iklim değişikliği nedeni ile azalan su potansiyeli için içme ve sulama suyu tasarrufuna dönük paydaşların bilinçlendirilmesi ve kamu spotların arttırılması

 Ülkemizde ruhsatsız kuyunun çok fazla olduğu bir gerçektir. Bu kuyuların öncelikle ruhsatlandırma işlemlerinin ve söz konusu sayaçların hibe şeklinde yapılması gerekmektedir. Akabinde su tasarrufu için üreticilerimize modern sulama sitemlerine verilen desteklerin artırılması hatta tamamen hibe olarak verilmesi önerilmektedir.

Suyun Havza Ölçeğinde Yönetimi Grubu Çalışma Belgesi

176

DARBOĞAZLAR ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

üretim gerçekleştirdiği gerçeğiyle çiftçilerden hangi ürüne göre ücret tahsil edileceğinin belli olmamasının çiftçiler arasında sorunlara neden olması

 Çiftçilerin alışkanlıkları nedeniyle kapatılan bir kuyudan arazisini sulamaya devam etmesi veya çiftçilerin gece yarısı kapatılan bir kuyudan arazisini sabaha kadar sulayabilecek olmasının denetlenmiyor olması

 Özel sektör tarafından işletilen depolamalı HES’lerin çoklu hazne optimizasyonuna dayalı işletme kurallarına uymasını sağlayacak yasal zorunluluğun olmaması

 Tahsisle ilgili kararların alınmaması ve uygulanmaması

 Su kullanımındaki tasarrufların yeterli oranda uygulanmaması

 Yüzey depolama sularının bitki su ihtiyacına göre salınımına dönük izlemenin olmaması

 İklim değişikliğinin su kaynaklarındaki olumsuz etkisi

 Su kaynaklarının bilinçsiz kullanımı

 Yeraltı sularında olan talebin artması

 Su temin sistemindeki kayıp ve kaçaklar

 İklim değişikliği sonucu değişen su potansiyeli nedeniyle su yapılarının öngörülen ekonomik faydayı öngörülen sürede sağlayamaması

Suyun Havza Ölçeğinde Yönetimi Grubu Çalışma Belgesi

177 12. Havzalar Arası Su-Atıksu Transferleri Konusunda Darboğazlar/Çözüm

Önerileri

DARBOĞAZLAR ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

 Su aktarım planının olmaması ve buna yönelik politikaların henüz geliştirilmemiş olması

 Doğu havzalarındaki yüksek su potansiyeline sahip alanlardan batıya doğru su taşıma sistemlerinin kurulmaması

 Nüfus yoğunluğunun su potansiyeli yüksek yerlere yönlendirilmemesi

 Suyun bol olduğu yerde sanayi kurulumuna ilişkin teşviklerin olmaması

 Havzalar arası transferler nedeniyle ekosistemde ve sulanan alanlardaki toprak kalitesinde meydana gelecek değişikliklerin

yeterli ölçüde

değerlendirilmemesi

 Farklı kurum kuruluş ve örgütlerce çiftçileri havzalar-arası su transferine özendirilmesi

 Su hakkının aktarımından kaynaklanan hukuki problemler

 Su taşıma maliyetlerinin çok yüksek olması

 Havzalar arası su transferi yapılırken çevresel, sosyal ve ekonomik etkileri değerlendirilmelidir.

 İklim değişiklikleri dikkate alınarak doğudan batıya doğru su su taşıma sistemlerinin şimdiden kurulması amaçlı çalışmalar başlanılması gerekmektedir.

 Kullanılmış ve arıtılmış suların tarımsal sulama için teşvik edilmesi buna dönük olarak atıksuların ivedilikle arıtılmış şekilde deşarjları sağlanmalıdır.

 Havzadaki su kaynağına göre arazi planlamasının yapılması, nüfus artışının planlanması prensibinin benimsenmesi saha ekonomik bir çözüm olacaktır.