Araştırma
IV. STANDARD AND POOR’S
Uluslararası arenada genel kabul görmüş bir diğer endeks şirketi Standard and Poor’s, 1906 yılında Standard İstatistik Bürosu adıyla, ABD hisse senet-leri hakkında istatistiki bilgi sağlamak amacıyla ku-rulmuştur. 1920 yılında ilk endekslerini oluşturmaya başlayan şirket, 1990’lı yıllarda piyasa değeri ağır-lıklı endeks oluşturan ilk şirkettir. S&P 1966 yılından itibaren faaliyetlerine, McGraw-Hill Şirketler Grubu altında devam etmektedir.
Sayıları 200’ü aşan S&P endekslerinin kapsamında-ki ürünlerin piyasa değeri 4,5 trilyon $ civarındadır.
S&P, endeks hesaplamalarının yanı sıra kredi dere-celendirme, araştırma raporları hazırlama, yatırım
Araştırma
FTSE Hedge Endeks Ailesi
Kaynak: FTSE -Hisse Senedi Hedge
Endeksi (25.19%) -Uzun/Kısa Pozisyon Hedge Endeksi (7.46%) -Global Makro Hedge Endeksi (13.75%)
-Birleşme Arbitraj Hedge Endeksi (%9.73) -Sorunlu Menkul Kıymet Hedge Endeksi (15.79%)
-Dönüştürülebilir MK Arbitraj End. (8.09%) -HS. Arbitraj Hedge
Endeksi (13.73%) -SGMK Hedge Endeksi
(6.25%) FTSE-Hedge Olay Bazı
Strateji Endeksi (25.52%)
danışmanlığı gibi hizmetler de sunmaktadır. (S&P hakkında detaylı bilgi için bknz: Sermaye Piyasasın-da Gündem No:84)
A. METODOLOJİ
S&P’nin endeks hesaplama yöntemi ve oluşturulan endeks grupları diğer şirketlere benzer niteliktedir.
Endeksler genellikle halka açık kısmın piyasa de-ğerlerine göre ağırlıklandırılırken, endeksin amacına göre ele alınan faktörler değişebilmektedir.
Endeks kapsamındaki şirketler ölçeklerine göre ge-nel olarak büyük (ilk %70), orta (sonraki %15) ve küçük (son %15) olarak sınıflandırılmaktadır. En-dekslerin sektör bazında dağılımı Global Endüstri Sınıflandırması Standartlarına (Global Industry Clas-sification Standard-GICS) göre belirlenmektedir. Bu standartlar, bir diğer endeks şirketi olan MSCI Barra ile birlikte geliştirilmiştir. Sektörler, ICB’ninkine ben-zer şekilde 10 endüstri, 68 ana sektör ve 154 alt sektör şeklinde dağılmaktadır.
Ayrıca stil endeksleri (büyüme, değer) hesaplan-maktadır. Büyüme endeksleri için; son beş yıllık
“hisse başına kazanç” “hisse başına kazanç büyüme oranı”; “hisse başına satış büyüme oranı” ile “net kar büyüme oranı” bakılan göstergelerdir. Değer endeksleri için ise “hisse fiyatı/defter değeri (book value)”, “hisse fiyatı/satış gelirleri” ile “hisse fiyatı/
nakit akışı” oranları kullanılmaktadır. Her bir hisse bu göstergelerden ayrı ayrı değer alır. Bu değerler nor-mal dağılıma göre sıralanır ve hissenin stili belirlenir.
Genel olarak, yüksek “büyüme” puanı alan hisseler görece daha düşük “değer” puanı alır. Gerekli du-rumlarda “nötr” kullanılabilir.
S&P endekslerinde piyasa değeri, halka açıklık ora-nı ve likidite kriterleri endeks serilerine göre değiş-mektedir. Örneğin S&P 500 kapsamındaki şirket-lerde %50 minimum halka açıklık oranı aranırken, S&P Global 1200 endeksi için bu oran %40’tır. Genel olarak, %5 halka açıklık oranı alt limit olarak kulla-nılmaktadır.
B. ENDEKSLER
S&P endekslerini diğer şirketlere benzer şekilde,
ilgi-li yatırım aracına ve amaçlarına göre gruplandırmak mümkündür. S&P’nin hisse senetleri, sabit getirili menkul kıymet, emtia ve strateji endekslerine ilişkin örneklere aşağıda yer verilmiştir.
1. S&P Hisse Senedi Endeksleri
S&P hisse senedi endeks serilerinden en kapsamlı olanı S&P Global Hisse Senedi endeksleridir. Bu seri içinde S&P Global BMI, S&P/IFCI ve S&P Sınır BMI endeksleri bulunmaktadır.
a. S&P Global Geniş Piyasa Endeksi
S&P Global Geniş Piyasa Endeksi (Broad Market Index-BMI) işlem gören şirketlerin halka açık kısmı-nın toplam piyasa değeri 1 milyar $’ın üstünde olan borsalardaki hisse senetlerini ele alır. Halihazırda 47 ülkedeki hisse senetleri bu endeks kapsamındadır.
Toplam halka açık piyasa değeri kriterinin yanı sıra, söz konusu ülkelerin yabancı yatırım ve sermaye gi-rişi serbestisi olması gerekir. Ayrıca, endekste yer alan şirketlerin piyasa değerinin en az 100 milyon $, son bir yıllık işlem hacminin de 50 milyon $ üzerinde olması gerekir.
S&P Global BMI endeksi kendi içerisinde gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeleri ele alan iki ayrı ana endek-se ayrılır. Bu ayırım; milli gelir, politik durum, piyasa büyüklüğü, kote şirket sayısı, takas sistemi, yabancı yatırımlar gibi çeşitli kriterlere göre yapılır.
b. S&P/IFCI Endeksi
S&P Gelişmekte Olan BMI’ye Güney Kore’deki hisse senetleri dahil edilerek S&P/IFCI endeksi oluşturul-muştur.
c. S&P Sınır Endeksi
S&P Sınır (Frontier) endeksi, yabancı yatırımcıların ilgisini çekebilecek gelişmekte olan ülkeleri içermek-tedir. S&P bu ülkeleri belirlerken, yabancı yatırımcı-ların bu piyasalara ilgisi, piyasayatırımcı-ların derinliği, piyasa altyapısı gibi çeşitli kriterleri göz önünde bulundur-maktadır. Bu ülkelerdeki toplam piyasa değerinin 100 milyon $’ın üzerinde olması beklenmektedir.
Bahreyn, Bangladeş, Kolombiya, Gana, Kenya, Ür-dün endekse dahil olan ülkeler arasındadır.
Araştırma
Bu endekslerin yanı sıra, ABD, Kanada, Latin Ame-rika, Asya ve Avrupa gibi çeşitli ülke veya bölgele-re yönelik hisse senedi endeksleri hesaplanmaktadır.
S&P 500 (ABD-$), S&P Avrupa 350 (Avrupa-Euro) S&P/TOPIX 150 (Japonya-Yen), S&P/TSX 60 (Kana-da-$), S&P/ASX 50 (Avustralya-AU$), S&P Asya 50 (Hong Kong, Kore, Tayvan, Singapur-$), S&P Latin Amerika 40 (Arjantin, Brezilya, Şili, Meksika-$), S&P GCC (Körfez ülkeleri) bunlardan bazılarıdır. Şeriat endeksleri de hesaplanmaktadır.
Geniş kapsamlı bir diğer endeks olan S&P Global 1200, 29 ülkeden 1200 şirketi ele almaktadır. En-deks, bu ülkelerdeki halka açık piyasa değerinin yak-laşık %70’ini temsil etmektedir. Endekste yer alan şirketlerin piyasa değeri en az 1 milyar $, işlem ha-cimlerinin ise son on iki ayda en az 100 milyon $ olması gerekir.
Bu endeks serilerinin altında, ölçeğe göre sınıflandır-ma yapılırken, stil endekslerine de yer verilmektedir.
2. S&P Tahvil Endeksleri
S&P’nin sabit getirili menkul kıymet endeksleri-ne bakıldığında, daha çok ABD ve Çin piyasasında-ki tahvillere yoğunlaştığı görülmektedir. Bununla bir-likte, gelişmiş Avrupa ülkelerindeki kamu tahvilleri-ni ele alan S&P Avrupa Bölgesi Kamu Tahvil Endek-si hesaplanmaktadır. Diğer şirketlerin akEndek-sine S&P’nin tahvil endekslerinde dönüştürülebilir tahviller de yer almaktadır.
Örnek olarak S&P/CITIC Bileşik Tahvil Endeksle-ri veEndeksle-rilebilir. Bu endeksler, Çin kamu ve şirket
tah-villeri, dönüştürülebilir tahviller ile bankalar arası repo endekslerini içermektedir. Çin için hesaplanan bu endekslerde, kamu ve şirket tahvillerinin mini-mum 1 yıl vadeli ve halihazırda minimini-mum 100 mil-yon RMB’lik stoku olması gerekirken, dönüştürüle-bilir tahvillerin de az 30 milyon RMB’lik stoğu olma-sı gerekmektedir. Şirket tahvillerinin ve dönüştürü-lebilir tahvillerin “yatırım yapılabilir” derecelendirme seviyesinde olmaları şartı aranmaktadır. Endeksler piyasa değerine göre ağırlıklandırılmaktadır.
Tahvil endekslerinin hesaplama yöntemleri diğer şirketlere benzer şekilde yapılmaktadır. Tahviller vadelerine göre 1-3, 3-5, 5-7, 7-10 ve 10+ şek-linde çeşitli gruplara ayrılır. Ağırlıklandırma, tahvil stok miktarı ve fiyatına (piyasa değerine) göre ya-pılır. Bazı endekslerde ağırlıklandırma, piyasa değer-lerine göre belirli gruplara ayrılarak yapılır. Örneğin piyasa değeri 2-5 milyar $ arasında olan tahviller 1, 5-10 milyar $ arasında olanlar 2, 10-15 milyar $ ara-sında olanlar 3, 15 milyar $ üzerinde olan şirketler 4 katsayısı ile endekse dahil olur.
3. S&P Emtia Endeksleri
S&P’nin emtia endekslerinden S&P GSCI (Goldman Sachs Commodity Index) endeks serisi, türev piya-salarında işlem gören likit emtia kontratlarını baz al-maktadır. Daha önce Goldman Sachs tarafından he-saplanan endeks 2007 yılından itibaren S&P tarafın-dan hesaplanmaya başlanmış ve endeksin ismi S&P GSCI olmuştur.
S&P GSCI endeksi enerji, tarım, endüstriyel me-tal, kıymetli maden ve canlı hayvan temel sektör-ler olup, her bir sektörün ağırlıklandırılması sırasıyla
%70, %14, %8, %4 ve %4’tür.
Sektör gruplarındaki emtialar ise son beş yıldaki ortalama üretim miktarlarına göre ağırlıklandırılır.
Endekse konu olacak kontrat sayısında alt limit ol-mazken, kontratların ABD doları bazlı olması ve da-yanak emtialarının OECD ülkelerinde işlem görmesi gerekir. Söz konusu kontratların minimum son iki senedir işlem görmesi gerekir. Ayrıca kontratların fi-yat ve işlem hacim verileri günlük bazda açıklanıyor olmalıdır.
S&P GSCI endeksinin yanı sıra, enerji sektörünün
Araştırma
S&P Global Hisse Senedi Endeks Serisi
Kaynak: S&P
S&P Global (47 ülke)
S&P Gelişmiş Ülke (26 ülke)
S&P Sınır (35 ülke)
S&P Gelişmekte Olan Ülke (21 ülke)
S&P Gelişmekte Olan Ülke+Kore (S&P/IFC) (22 ülke)
ağırlığının düşürülüp, diğer sektörlerin ağırlığının ar-tırılarak farklı endeksler de hesaplanmaktadır. S&P GSCI Reduced Energy (enerjinin ağırlığı %54); S&P GSCI Light Enerji (enerjinin ağırlığı %37) ve S&P GSCI Ultra-Light Enerji (enerjinin ağırlığı %23) en-deksleri bunlara örnektir.
S&P emtia endekslerinde ayrıca, sadece belirli bir sektörü ya da belirli emtia sepetini (fuel oil-petrol endeksi vb.) temel alan endeksler de yer almaktadır.
4. S&P Global Emlak Endeksleri
Gayrimenkul piyasalarına yönelik S&P Global Emlak Property Endeksleri hesaplanmaktadır. Global em-lak endeksi, 37 ülkeden 520 civarında, gayrimenkul sektöründe faaliyet gösteren şirketler ile gayrimen-kul yatırım ortaklıklarını ele almaktadır.
Bu seride, global bir endeksin yanı sıra gelişen ve gelişmekte olan ülkeleri elen alan iki ayrı endeks mevcuttur. Ayrıca, sadece gayrimenkul yatırım or-taklıklarını ele alan global endeksler ile sadece geliş-miş ülkelerdeki gayrimenkul yatırım ortaklıklarını ele alan endeks de mevcuttur.
Endekse konu olacak şirket veya GYO’ların halka açık piyasa değerinin minimum 100 milyon $, son 12 aylık işlem hacminin de 50 milyon $ olması ge-rekmektedir.
5. S&P Strateji Endeksleri
S&P’nin strateji endekslerine birleşme, döviz ve faiz arbitrajı endeksleri örnek verilebilir.
a. S&P Birleşme Arbitraj Endeksi
Bu endeks, birleşme işlemlerinden arbitraj imka-nı sağlama stratejilerine yönelik gösterge niteliğin-de oluşturulmuştur. S&P Birleşme Arbitraj Enniteliğin-deksi, ABD, Avusturya, Avustralya, Belçika, İngiltere gibi 24 ülkeden, satın alma/birleşme niyetinde olan, likit ve büyük şirketleri baz almaktadır.
Bu endekse dahil olacak şirketin, satın alma/birleş-me için kullandığı nakit ve varlıkların büyüklüğünün en az 500 milyon $ olması gerekir. Yapılan ödeme-lerin de en az dörtte birinin nakit olması şarttır. Ay-rıca, birleşme işlemi gerçekleştirecek bu şirketin son 3 aylık ortalama günlük işlem hacminin 2 milyon $’ın üstünde olması gerekir.
Endekse konu olacak şirket sayısı en fazla 40’tır. En başta bütün şirketler eşit ağırlıklandırılır. Bu şirketle-rin yanı sıra endeks portföyünde belirli bir miktar na-kit tutulduğu varsayılır. Ancak, endeksten bir şirke-tin çıkarılması gibi durumlarda nakit pozisyonu de-ğişebilir. Endeks portföyündeki nakdin değerlendiril-mesinde ABD $ LIBOR günlük repo oranı uygulanır.
Sonuç olarak endeksin değeri, söz konusu şirketle-rin fiyat hareketleri ile bu nakdin faiz oranlarına bağ-lı olarak değişen değerine göre şekillenir.
b. S&P Döviz Arbitraj Endeksi
Carry trade (düşük faiz getiren bir para biriminden borçlanıp, alınan krediyi yüksek faiz getiren bir para birimine yatırma) stratejisine göre işleyen S&P Dö-viz Arbitraj endeksi, G10 ülkelerinin para birimleri-ni baz almaktadır. Avustralya Doları, İngiliz Poun-du, Kanada Doları, Avro, Japon Yeni, Yeni Zelanda Doları, Norveç Kronu, İsveç Kronu ve İsviçre Fran-kı pozisyonu ile ABD Doları hareketlerinden arbitraj imkanı sağlayan bir portföy oluşturulur. ABD Dola-rı dışında kalan 9 dövizden üç aylık faiz oranı (ge-nel olarak bankalar arası faiz oranı), ABD Doları fa-izinin üzerinde olanlar için uzun pozisyon alınır. Dö-viz faiz oranları, ABD Dolarının altında olanlar için ise kısa pozisyon alınmaktadır. Her döviz, 3 aylık faiz oranlarının ABD Dolarına göre değişimi baz alına-rak ağırlıklandırılır. Ağırlıklandırma aylık olaalına-rak revi-ze edilmektedir.
Araştırma
S&P Global Emlak Endeksi
Kaynak: S&P
S&P Global Emlak Endeksi
S&P Gelişmiş Ülke Emlak
Endeksi
S&P Global GYO Endeksi
S&P Gelişmekte Olan Ülke Emlak
Endeksi S&P Gelişmiş Ülke
GYO Endeksi
c. S&P Faiz Kontratları Arbitraj Endeksi
Bu endeks, faiz vadeli işlem kontratları ile spot faiz farkına göre arbitraj stratejisi geliştiren bir modeli baz almaktadır. Vadesine 1 yıl kalan tahvillere dayalı 3 aylık faiz kontratlarında uzun pozisyon almak, en-deks modelinin esas stratejisini oluşturmaktadır. Bu seride G10 ülkelerine yönelik 7 endeks yer almakta-dır. Her bir endeksteki kontratlar ilgili ülkedeki türev borsalarında işlem görürken, arbitraj yapılacak refe-rans faiz oranları ülkelere göre değişmektedir.
Bir diğer arbitraj endeksi olan S&P 500 Ters Gün-lük Endeksi, S&P 500 endeksinde kısa pozisyon ala-rak yapılan arbitraj stratejisine gösterge niteliği ta-şımaktadır. Arbitraj endekslerinin yanı sıra, özel gi-rişim sermayeleri, tarih hedefli fonlar (target date fund) gibi çeşitli yatırım araçlarına gösterge niteliği taşıyan strateji endeksleri bulunmaktadır.
Yukarıda ele alınan endekslerin yanı sıra S&P endeks serilerinde, Avrupa ülkeleri ve ABD’de varlığa daya-lı menkul kıymet ve teminatlandırılmış borç yüküm-lükleri gibi yapılandırılmış ürünleri ele alan endeks-ler de mevcuttur. Karbon piyasaları için emisyon ti-caretine yönelik gösterge endeksleri hesaplanmak-tadır. Altyapı sektörünün yanı sıra, genellikle tezga-hüstü piyasalarda işlem gören enerji, petrol-gaz ve nükleer enerjiye yönelik çeşitli endeksler ya da sa-dece altın üreticilerini ele alan endeksler de S&P ça-lışmalarında yer almaktadır.