Web 2.0 araçları, sosyal medyayı kullanıcı dostu ve sosyal olarak eğlenceli hale getirmektedir. Kullanıcılar hesaplar oluşturup diğer kullanıcılarla arkadaş olabilmekte veya diğer kullanıcıların ağlarını belirleyerek içerik oluşturup paylaşım yapabilmekte, gönderilen içerikleri de yorumlayarak ve mesajlar göndererek etkileşime girmektedir (Gupta ve Savard, 2011: 44).
İnternete yönelik son yıllarda ortaya çıkan “sosyal ağlar” veya “sosyal medya” şeklinde kavramsallaştırılan yeni yapıların, klasik iletişim dönemine göre taşıdığı ayırt edici özellikler sayesinde, adeta yeni bir dönemi ortaya çıkardığı görülmektedir. Sosyal ağların en önemli özelliği olarak, bir kişiden birçok kişiye ya da birçok kişiden birçok kişiye eş zamansız iletişim imkanı sunması gösterilebilmektedir. İletişimin farklı bir boyutta yer almasını sağlayan etkileşimli iletişim ortamları; bilgi hiyerarşisini azaltmakta, girilen verilerin otomatik olarak paylaşılmasını sağlamaktadır (Dong vd., 2010:24). Paylaşım ortamlarının giderek artması, sosyal ağların insan hayatının adeta merkezine geldiğini göstermektedir. İnsanların hayatlarında önemli bir yer kaplayan ve Web 2.0 ile birlikte etkileşim faktörünün de devreye girdiği sosyal medya kavramı için farklı kaynaklarda çeşitli tanımlar yer almaktadır.
Temelinde paylaşım ve tartışma olan sosyal medya, zaman ya da mekan sınırlaması olmayan, mobil kullanımlara da olanak sağlayan bir iletişim yöntemidir
(Vural ve Bat, 2010: 3351). Sosyal medya Wikipedia‟da şöyle tanımlanmıştır: “Teknoloji, telekomünikasyon, sosyal iletişimin kelimeler, görseller, ses dosyaları yolu ile sağlandığı bir yapıya sahiptir. İnsanlar hikâyelerini ve tecrübelerini bu bağlamda paylaştığı bir çerçeveye de sahiptir” (Wikipedia, 2019). Sosyal medya, çok çeşitli ve farklı konularda kullanıcıların birbirleri ile bilgi ve fikir alışverişinde bulunmalarına imkan sağlayan bir ortamdır. Sosyal medyada eşik bekçiliği kavramı geleneksel medyaya göre daha esnektir (Çalapkulu ve Şimşek, 2018: 270).
Chan ve Guillet‟e göre Sosyal Medya; Web 2.0 kapsamında tüm dünyadan internet kullanıcılarının iletişimine ve etkileşimine imkan tanıyan, düşünce, metin ve bakış açısını, kişisel bilgileri ile ilişkilerine kadar neredeyse her şeyi paylaşmasına imkan tanıyan internete dayalı bir uygulamalar grubudur (Aktaran: Marangoz vd., 2012:60).
Weber‟e göre (2007) sosyal medya; kullanıcıların ortak ilgilerini, düşüncelerini, fikirlerini paylamak için toplanmış oldukları ortak bir yer, Lietsalave Sirkkunen‟e göre (2008) paylaşıma dayalı web hizmetleri, Lehtimaki vd.,‟ne göre (2009) bir bilgi kanalıdır (Aktaran: Daştan, 2012: 8). Web 2.0'ın sadece teknolojik ilerlemeyi değil, aynı zamanda kullanıcılar arasında yeni bir iletişim ve ağ kurma yöntemi de bulunduğunu belirtmek gerekir. İnternet kullanımıyla bu durumu olgunlaştırılan kullanıcının kendisinin de olduğuna dikkat edilmelidir (Sturm, 2010: 13).
Sosyal medya insanlar tarafından yaygın bir şekilde kullanılmakta ve geleneksel medyanın önüne geçmektedir. Geleneksel medyanın, sosyal medya ile birlikte giderek güç kaybettiği söylenebilmektedir. Woodall ve Colby sosyal medyanın geleneksel medyaya göre daha cazip olmasının nedenlerini 4 başlık altında analiz etmişlerdir (Woodall ve Colby 2011: 23):
- Sosyal medya, kullanıcıların istedikleri zaman iletişime geçtikleri ve istemediklerinde iletişimi kestikleri bir platform olmasıdır.
- Kullanıcıların sosyal medyayı diğer bireylerle deneyimlerini paylaşmak için kullanmaları ve sosyal medya sayesinde iletişim ağlarını genişletebilmeleridir.
- Kullanıcıların benzer ilgi alanlarını tartışmak için çevrimiçi tüketici toplulukları olarak bir araya geldikleri ve iş, aile, politika, hobi, teknoloji veya başka alanlarla ilgili konularda fikir paylaşımları sonucu topluluk üyelerinin yararlanabileceği uzmanlığa odaklanılması ve sosyal medyanın interaktifliğinin topluluğun bilgi artışına yardımcı olmasıdır.
- Sosyal medya kullanıcılarının genellikle uzman olarak görülmesi nedeniyle onların tavsiyeleri, ticari kaygı güden satış personelinin yorumlarından daha güvenilir olarak değerlendirilmektedir. Bunun sonucu olarak da sosyal medya diğer kullanıcılardan bilgi almak amacıyla etkin bir şekilde kullanılmaktadır. Web 2.0 altyapısı üzerine kurulan, kullanıcının özgün, yaratıcı ve amatör içeriklerinden oluşan ve ağ oluşturma mantığına dayalı, internet tabanlı uygulamaların bütünü olarak ifade edilen sosyal medya; bu haliyle, genel bir karakteristik yapının da ortak tanımlamasını oluşturmaktadır (Kara, 2013: 64). Her ne kadar farklı uygulamalar ortaya çıksa ve hedef kitleleri birbirinden farklı olsa da yukarıda ifade edilen karakteristik yapı değişmemektedir. Giderek daha da yaygınlaşan sosyal medya, insanların ihtiyaçlarını karşılamakta, fikirlerini özgürce dile getirmelerini sağlamakta, aradıkları bilgilere kolayca ulaşmalarına imkan tanımaktadır. Sosyal medyanın kendine özgü özellikleri kullanıcılara daha cazip gelmektedir.
Mayfield‟e göre Sosyal Medya‟nın beş temel özelliği bulunmaktadır (Mayfield, 2008: 5):
Katılımcı: Sosyal medya katılımcıları cesaretlendirir ve ilgili olan her bir kullanıcıdan geri dönüş sağlar.
Açıklık: Geri bildirim ve katılımcılara açık olan sosyal medya servisleri; oylama, yorum ve bilgi paylaşımı gibi konularda cesaret verirler. Çok nadir olarak erişime yönelik engeller koyarlar.
KonuĢma: Geleneksel medya yayına odaklı iken (içerik aktarımı ya da dinleyiciye bilgi ulaşımı), sosyal medya iki yönlü iletişime olanak sağlaması bakımından daha iyidir.
Topluluk: Sosyal medya, topluluklara çabuk ve etkili bir oluşum için izin verir. Topluluklar da böylece sevdikleri fotoğraf, politik olaylar, favori TV programları gibi ilgi duydukları şeyleri paylaşırlar.
Bağlantılılık: Sosyal medyanın çoğu türü, bağlantılı işler gerçekleştirirler. Diğer siteler, araştırmalar ve insanların ilgi duydukları herhangi bir konuda paylaşım imkanı sağlarlar.
Bu temel özellikler göz önüne alındığında sosyal medyanın çok yönlü olduğu söylenebilmektedir. Sosyal medya, mesajların kitlelere tek yönlü olarak yayılması değil, bireyler arasında yer alan karşılıklı diyaloglar halinde gerçekleştirilmesidir. Powell vd.‟ne göre, bu mesajlar ve diyalogların, sosyal medyayı kullanan kişiler tarafından geçmişe yönelik olarak kolaylıkla ulaşılabilir ve incelenebilir olması da sosyal medyanın önemli özelliklerinden biridir (Aktaran: Barutçu ve Tomaş, 2013:8).
Sosyal medya yapısı itibari ile çift yönlü iletişim özelliği taşımaktadır. İki yönlü iletişimde yapısı itibari ile diyaloga yönlendiren sosyal medya, özellikle reklam ve halkla ilişkiler uygulamalarının geri bildirimler ışığında kullanılması ve geri bildirimlere göre yeniden şekillendirilmesini zorunlu hale getirmiştir. Bunun sebebi ise uygulanan tutundurma faaliyetlerinin tüketiciler tarafından yakından takip edilmesi, tüketicinin konu hakkında yorumlar yapabilme özgürlüğüne sahip olması ve bununla birlikte görüşünün dikkate alınıp alınmadığını denetlemesidir (Gürsakal, 2009:16). Çevirimiçi sosyal ağlarda insanlar, oluşturdukları profillerde ürettikleri içerikleri paylaşma imkanına sahip olmasıyla, dünya çapında birçok sosyal ağ uygulamasının oluşmasına katkı sağlamıştır.